Республика күні – тарихымызда алтын әріппен жазылған ұлы мереке. Егемендігіміз – үлкен күреспен, халқы­мыздың ерік-жігерінің арқасында қол жеткізген құтты мереке. Биылғы атау­лы күн «Қазақстан Республикасының мем­лекеттік егемендігі туралы декларациясы» қабылданғанына 35 жыл то­луы­мен де ерекшеленіп отыр. Бұл – халқымыздың ғасырлар бойғы арман-тілегі тоғысқан маңызды құжат еді.

«Қазақстанның тарихи таңдауын ай­қындаған Егемендік декларациясы – елдігіміздің берік тұғыры. Онда мем­лекетіміздің аумақтық тұтастығының мыз­­ғымастығы, халқымыздың жал­пы­­ұлттық бірегейлігін нығайтуға ұм­ты­­­лысы және азаматтарымыздың құ­­қық­­­тары мен бостандықтарына ке­­­піл­­дік берілетіндігі нақты көрініс тап­қан. Осы басты қағидаттар Конс­титуция­мызда, заңдарда және Қазақ­стан­ның стратегиялық бағыт-бағдарын бел­гі­лейтін басқа да құжаттарда көр­сетілген» деді Мемлекет басшысы Тәуелсіздікке жол ашқан құжат хақында.

Егемендікті нақты іспен бекітер кезде Конституциямызды, Елтаңбамызды, Туы­­мыз бен Әнұранымызды қабыл­да­дық. Ұлттық валютамыз айналымға еніп, рухымыз биіктей түскені және бар. Мемлекеттік шекарамыздың шегенделуі тарихи құжатты бекіткен негізгі фактор болды.

Атаулы күннің негізі 1990 жылғы 25 қазанда Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің шешімімен «Қаз ССР-нің мемлекеттік егемендігі туралы» декларацияның қабыл­дануымен тікелей байланыс­ты. Онда аумақтардың тұтастығы, бөлін­бейтіні және мызғы­мастығы, Қазақстан халықтары мен олардың тілдерінің мәде­ниетін дамыту, ұлттық бірегейлікті нығайту сияқты мемлекеттік қағида­лары бекітілді. Сондай-ақ құжатта сая­си, экономикалық және әлеуметтік мәсе­ле­лерді дербес шешу принципі жарияланды. Қазақ КСР өзінің ішкі әскерлерін, мемлекеттік қауіпсіздік және ішкі істер органдарын құру құқығын алды. Ал Президент ел басшысы, әкімшілік-атқарушы жоғарғы биліктің басшысы болып танылды. Дәл осы Декларацияның арқасында біз кеңестік заңдарды тоқтатып, өз заңдарымызды жасай бастаған едік. Осы қағидаттардың негізінде кейін 1991 жылғы 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мем­ле­кет­тік Тәуелсіздігі туралы» Конститу­циялық Заң қабылданған. Бұл құжат мем­лекеттің егемендік алуы жолында жасалған алғашқы қадамы еді. Сол себептен де қазақстандықтар үшін бұл күннің мәні де, маңызы да биік. Респуб­лика күні Қазақстанда 1992 жылдан бері тойланып келе жатқанымен, 2001 жылы ғана мемлекеттік мерекелер тізіміне енген еді. Бірақ 2009 жылы «Мерекелер туралы» жаңа заңда бұл күн атаулы күн ретінде белгіленбеді.

«Мемлекеттік егемендік туралы дек­ларация еліміз үшін аса жауапты 1990 жылдың 25 қазанында қабылданды. Мен – сол оқиғаның куәгерімін. Ол уақытта Жоғарғы кеңесте 360 депутат болды. Оның ішінде 53 пайызы ғана жергілікті ұлттан еді. Декларация мәтінін талқылау мен қабылдау кезіндегі пікірталастар күні бүгінгідей көз алдымда. Өте қызу талас-тартыс жүрді. Егемендікке қарсы кейбір депутаттар арасында «Біз одақтан айырылмайық, Ресеймен бірге болуымыз керек» деп тұрып алғандары да бар. Олардың бұл пікірі мен талабы қоғам дамуына қайшы екені бірден байқалды. Өйткені Ресейдің өзі бізден бұрын мемлекеттік егемендігін жариялап, Михаил Горбачев отырған Кремльге бағынбай, бөлініп кеткен. Сонда біз қалайша Ресеймен бірге болуы­мыз керек? Артынан жүгіруіміз керек пе еді? Декларацияның қабыл­дануы үшін кемінде 75 пайыз дауыс жинау қажет еді. Сол құжатты дайын­дап, егемендік мәселесін алғаш көтергендер қатарында Салық Зиманов, Жабайхан Әбділдин, Ғайрат Сапарғалиев секілді мүйізі қарағайдай мықты академиктер, заңгерлер болды. Әбіш Кекілбаев, Шерхан Мұртаза секілді елге танымал қаламгер депутат­тар мінберден елдіктің сөзін сөйлеп, ақыры басым дауыспен декларацияны қабылдадық. Сол тарихи сәттегі көптің көңілін толқытқан қуаныш пен эмоция жадымда тұр. Кейбірі көзіне жас алып та жатты. Ата-бабамыз ғасырлар бойы армандаған азаттыққа қарай біз 1990 жылдың 25 қазанында зор қадам жасадық. Өйткені оның ар жағында тәуелсіздік те қол созым жерде тұрған еді. Патриоттық сезім кеудені кернеді. «Ешкімге жалтақтамайтын, біреудің қас-қабағына қарамай өз-өзімізді бас­қа­ратын егемен ел болдық» деп қуанышымыз қойнымызға сыймады» деп жазады аталған сәттің куә­гері, белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Оралбай Әбдікәрімұлы.

Бүгінде егемендіктің жарқын үлгісі ретінде еліміз өсіп-өркендеу жолында. Сыр елі айшықты нысандарымен, жаңғырып-жасаруымен республика кө­лемін­де биік мәртебеге ие болып келеді. Атаулы дата Сыр елінде, біздің ау­­данда да лайықты түрде атап өтілуде. 25 қазан – ел тарихындағы орны айрықша күн. Тәуелсіздікті жария­лау елін сүйген, елдің ертеңін ойлаған марғасқа ұлдардың жұдырықтай жұ­мы­луымен жүзеге асты. Міне, одан бері арада 35 жыл өтті. Егемендік – еліміз үшін ең қастерлі мереке. Ұлық күннің ұлағаты – ұрпаққа аманат.