Басты мақсат – ұлттық өнерді дамыту
Бүгінде зиялы қауым өкілдерінің қолтаңбасы қалған мәдениет саласы сан алуан бағытта халыққа қызмет көрсету үстінде. Биыл ауданның басқару схемасы бекітіліп, мәдениет және спорт бөлімі біріктірілген еді. Жауапкершілігі жоғары қос саланың тізгінің аудандық мәдениет және спорт бөлімінің басшысы Жігер Айекешов ұстаған болатын. Кәсіби мерекесінде мәдениет саласында атқарылып жатқан жұмыстар жөнінде бөлім басшысымен сұқбаттасу сәті түсті.– Жігер Оңдасынұлы, аудан халқына мәдени қызмет көрсететін мәдениет үйлері мен клубтар, кітапханалардың жұмысын үйлестіруде өткен жылы атқарылған жұмыстар туралы айтсаңыз?
– Ақын Аймақ Әбілданың «Ұлт мәдениеті – рухымыздың темірқазығы, алтын ордасы» деген сөзінің жаны бар. Мәдениет саласы идеологиялық бағыттың негізгі күретамыры саналады. Ұлттың рухани құндылығын кеңінен көпшілікке насихаттайтын салаға жетекшілік ету міндеті жүктелгенде зор жауапкершілікті айқын сезіндім. Әрине, мәдениет саласы қызметінің денсаулық, білім, спорт саласы секілді ауқымы кең. Қазіргі уақытта ауданымызда 34 мәдениет мекемесі жергілікті халыққа қызмет көрсетеді. Атап айтқанда, 16 мәдениет үйі мен клуб, 1 жылжымалы мәдени-демалыс кешені, 17 кітапхана бар. Сонымен қатар аудан көлемінде 14 халықтық ұжым жұмыс жасауда. Өз кезегінде 2 театр, «Құрақтың Досжаны» атындағы ұлт-аспаптар оркестрі, «Садуақасовтар», «Сарыбаевтар» отбасылық ансамблі, «Ритм» ВАА, «Балауса», «Шаттық», «Сыр гүлі» би ансамблі, ауылдарда әжелер ансамбльдері, «Дала дидары» мәдени-үгіт бригадасы және «Көңіл ашар» ойын-сауық отауы халықтың игілігі үшін еңбек етуде. Негізінен, ауданның мәдениет саласында барлығы 285 қызметкер жұмыс істейді. Өткен жылы ауданның мәдениет саласында айтулы жұмыстар жүргізілді. Атап айтқанда, аудандық мәдениет үйі жанынан «Этно-рок» ансамблі, Ақжарма ауылдық мәдениет үйі жанынан «Дала дауысы» мәдени-үгіт бригадасы, Қалжан ахун ауылдық клубы жанынан «Домбыра» үйірмесі ашылды. Осы жылы да жаңа үйірмелер өз жұмысын бастағын айта кетейін. Былтыр аудан өнерпаздары 163 халықаралық, республикалық, облыстық және аудандық байқауға қатысып, 182 жүлделі орынды иеленді. Сонымен қатар, аудан әкімінің тапсырмасына сәйкес, аудандық білім бөлімімен бірлесіп, балалар хор ұжымының және этно-рок группа ансамблінің концерттік бағдарламасы жұртшылыққа ұсынылды. Сонымен қатар аудан бойынша «Сұлу-ай» және «Жадыра» шығармашылық өнер орталықтарының қолдауымен ауданға қарасты 10 елді мекенде, яғни, Айдарлы, Жетікөл, Аманкелді, Бесарық, Қоғалыкөл, Шіркейлі, Н.Ілиясов, Ақжарма, Іңкәрдария, А.Тоқмағамбетовте 4-17 жас аралығындағы балалар мен жасөспірімдерге арналған 41 шығармашылықпен айналысатын үйірме ашылды. Сан түрлі үйірмеге 770-ге жуық бала тартылды. Өнерлі балалар эстрадалық вокал, шешендік өнер, прима, бисермен жұмыс, көркем оқу, ұлттық би, сурет салу, домбыра, пернелі аспаптар, оркестр, ансамбль бағыты бойынша өнерге машықтануда.
– Сала жұмысын жетілдіруде материалдық базаның жақсы болуының рөлі ерекше. Осыған тоқталып өтсеңіз?
– Әрине, шығармашылық, өнер адамына халық алдына шығу үшін жарасымды, әдемі сахналық киімдер керек. Сондай-ақ астаптардың да сапалы болғаны өнер адамына шабыт береді. Осы ретте, аудандық бюджеттен мәдениет саласын дамытуға өткен жылы қомақты қаржы бөлінді. Оған аудандық мәдениет үйіне музыкалық дыбыс жазу студиясы, «Балауса» халықтық би ансамблінің бишілеріне 24 дана ұлттық киім, «Ритм» халықтық вокалды аспапты ансабль мүшелері мен әншілеріне 8 дана, «Шаттық» балалар хор ұжымына 20 дана сахналық костюм алынды. Оған қоса, халық театрының мүшелеріне образдық 10 дана киім, этностильдегі ұлттық киімдер және әншілерге арналған сахналық киімдер тігілді. Демеушілер және ата-аналардың қолдауымен бишілерге және көркем өнерпаздарға 63 дана ұлттық және би жанрына қарай түрлі нақышта киімдер тігіліп берілді. Сонымен қатар «Сұлу-ай» шығармашылық өнер орталығы арқылы Айдарлы және Іңкәрдарияда ашылған домбыра үйірмесі мүшелеріне 20 домбыра, 1 баян аспабы алып берілді. Бұл бағыттағы жұмыстар биыл да жүзеге асырылады. Негізі, 2023 жылдан бастап мәдениет үйлері мен клубтар бойынша ақылы қызмет жоспары 14750,0 мың теңге болып бекітілді.
– Сала жұмысына жағдай жасалғаннан кейін ауданның мәдениет қызметкерлері мағыналы да мәнді іс-шараларды өткізуі тиіс. Солардың негізгілерін атап өтсеңіз?
– Біздің негізгі мақсатымыз – ұлт өнерін дамытып, сол арқылы тұрғындардың мәдениетін жоғарылату. Осы негізде өткен жылы мәдениет үйлері мен клубтар бойынша 829 мәдени-көпшілік іс-шара ұйымдастырылып, 107 978 көрерменмен қамтылды. Ел Президенті «2022 жылды – Балалар жылы» деп жариялауына байланысты көптеген іс-шара өткізілді. Онда 25076 бала қамтылды. «Балалар жылына» орай ауылдық мәдениет үйлері мен клуб кәсіпорындары аудан орталығында «Өнерпаз болсаң арқалан» атты концерттік бағдарлама, «1 маусым – Балаларды қорғау күніне» орай «Жалын» тынығу лагерінде және мектеп жанындағы күндізгі тынығу лагерьлерінде демалушы оқушыларға концерттік бағдарламалар ұсынды және 3Д форматында мульфильмдер топтамасын көрсетті. «Балауса» халықтық би ансамблінің 20 жылдығына орай «Тәуелсіз елдің ұрпақтары» атты концерт, З.Ибадуллаевты еске алуға арналған «Бір күні кесірткені міндім ерттеп» атты облыстық жас ақындар айтысы, «Үкілі домбыра» аудандық байқауы өтті. Айдарлы халық театрының ұйымдастыруымен А.Атымтаевтың «Кім патша?» ертегісі желісінде қойылым-концерт және «Біз өмірге құштармыз» атты мүмкіндігі шектеулі балалар арасында концерт, түрлі тақырыптарда суретшілер байқауы ұйымдастырылды. Облыстық «Қазақстан-Қызылорда» телеарнасымен бірлескен «Жұлдызды жұп» телевизиялық жобасы, Роза Бағланованың 100 жылдығына орай «Ақ маңдайлым» атты әншілер байқауы жоғарғы дәрежеде өткенін жеткізгім келеді. Вокалды аспапты ансамблдерінің қатысуымен «Сыр әуендері» атты облыстық байқауы, композитор, Р.Таймановтың әндерін орындаушылардың «Қазақ қызы» атты республикалық ән байқауы, Сыр сүлейі, ақын Тұрмағанбет Ізтілеуұлының шығармашылығына арналған «Назым сөздің шебері» атты облыстық термешілер байқауы, Алаш қайраткері Ахмет Байтұрсыновтың 150 жылдығына арналған «Ғасыр саңлағы» атты облыстық, аудандық мүшәйра, «Отбасы» күніне орай «Мерейлі отбасы» байқауы, Ауған соғысы және Чернобыль апаты ардагерлерімен кездесу кеші көрермендердің ыстық ықыласын алған іс-шаралар болып табылады.
Сырдария ауданының Құрметті азаматы, мәдениет саласының ардагерлері Ж.Айсиннің және сазгер, аудандық, облыстық байқаулардың лауреаты Е.Әдікеновтың 70 және мәдениет майталманы А.Бақтиярованың 75 жылдығына орай кездесу кештері, Кеңес Одағының Батыры М.Мәметованың туғанына 100 жыл толуына орай «Кино тарих» атты Отандық кинофильмдерден қойылым, «Жан шуағы» атты мүмкіндігі шектеулі балалар арасында ән байқауы, үш мәрте қайырымдылық концерті, ақын М.Шахановтың 80 жылдығына орай «Қайсар рухты ақын» атты аудандық көркем сөз оқу шеберлерінің байқауы және жастар арасында «Жайдарман» сайыстары, би кештері, басқа да түрлі форматтағы мәдени іс-шаралар жоғары деңгейде жалғасын тапты. Аудан өнерпаздары елді мекендегі халықтың, еңбек адамдарының, жастар мен балалардың көңіл-күйін көтеру мақсатында «Өнер тұнған Сырдария» атты концерттік бағдарламасын ұсынды. Өткен жылы сала мамандарының бір-бірімен тәжірибе алмасу мақсатында Айдарлы және Тереңөзек кенті мәдениет үйінде 2 рет «Үйірме – өнерге бастар жол» атты аудандық семинар ұйымдастырылды. Сонымен қатар «Дала дидары» мәдени-үгіт бригадасының дала қостарындағы және қырмандағы диқандар мен егіншілерге «Ел ырысы – ақ күріш» атты концерттік бағдарламасы өтті. Осы жылы облыстық деңгейдегі байқауларды ұйымдастыру үстіндеміз. Өз кезегінде өнерпаздарымыз республикалық, облыстық байқаулардан жүлделі оралуда.
– Аудан халқының білім көкжиегін кеңейтетін кітапханалар жұмысының қарқыны қандай?
– Ауданда 17 кітапхана жұмыс жасайды. Оның құрамында №1 филиал кітапханасы, 1 балалар кітапханасы және 15 ауылдық кітапхана бар екенін айта кетейін. Жүйеге қарасты кітапханалардың сандық көрсеткіштеріне келетін болсақ, оқырмандар саны – 15 873, кітап берілімі – 271 357, келушілер саны – 171 963. Барлық кітапханада 432 654 кітап қоры бар. Барлығы электронды катологқа енгізілген. Есепті кезеңде кітапханаға 513 дана кітап алынды. «Рабис» бағдарламасы бойынша электронды каталогқа 432 405 дана кітап түсірілді. Өткен жылы кітапханаларда 687 түрлі бағытта мәдени-көпшілік іс-шара ұйымдастырылды. «Ұлттық рухани жаңғыру» жобасы аясында «Сыр бойының сокралды ескерткіштері», «Рухани жаңғыру – ұлттың ұлы мұрасы» тағы да басқа дөңгелек үстел, таным сағаты, басқа да мәдени-көпшілік іс-шаралар өткізілді. «Балалар жылына» орай кітапханаларда «Балалар әдебиеті – ұлт болашағы» тағы басқа тақырыптарда кітап көрмелері, халықаралық кітаптар күніне орай «Тапқыр достар» атты зияткерлік сайыс, ертегілерді дауыстап оқу, оқырмандар конференциясы, ойын сағаттары өтті. Айта кетейін, орталық кітапхана жанынан балалар үшін «Суретші», «Фантазия», «Шебер қолдар», қыз-келіншектерге арналған «Сырласу» үйірмелері ашылып, жұмыс жасауда.
– Сала жұмысына аудандағы тарихи ескерткіштерді қорғау да кіреді. Соның жайын да білсек.
– Аудан бойынша 58 тарихи-мәдени ескерткіш мемлекет қорғауына алынған. Оның ішінде «Мүлкалан», «Сырлытам», «Асанас», «Қожжан қожа» кесенесі республикалық маңызға ие. 14 жергілікті маңызы бар және 40 ескерткіш алдын ала тізімге алынған. 58 ескерткіштің 15-і археологиялық, 43-і қала құрылысы және сәулет ескерткіші болып бөлінеді. 2023 жылға бөлім тарапынан алдын ала тізімге алынған 11 тарихи-мәдени ескерткіштерді жергілікті маңызы бар тарихи ескерткіштер тізіміне алу үшін ауылдық округі әкімдеріне бюджеттік өтінім дайындауға арнайы ұсыныс хат берілді.
Жалпы, осы сұхбатты пайдалана отырып, әріптестерімді кәсіби мерекемен құттықтаймын! Біз ұлттық өнерді дамытуды мақсат еттік. Сол жолда ауданның мәдениет саласының қызметкерлері еш аянып қалмайтыны анық. Сондықтан алдағы мәдени-рухани жұмыстарымызға тек табыс тілеймін.
– Мазмұнды әңгімеңізге рақмет!
Сұқбаттасқан
Балтабай ОРДАБЕКОВ
Балтабай ОРДАБЕКОВ
