Екі тарапты татуластыру тетігі

Қазіргі әлемдік қауымдастықтағы Заң са­ласының тәжірибесінде медиация дау­­ларды реттейтін баламалы механизм ре­тінде үшінші бейтараптық позиция­­ны негізгі ұстаным ретінде қарастырады. Шын мәнінде, медиация дауласушылардың өза­ра еркін ымыраға келуі үшін барлық мүм­кіндікті туғызады. Соның негізінде әділ шешім салтанат құрады. Медиация үде­рісінде медиатордың өзін бейтарап ұстайтындығынан, сондай-ақ даула­су­шылардың еркінділік, құпиялылық пен өзара сыйластықтағы тең құқылы дәре­жедегі ортақ бір келісімге келуінен медиа­­ция рөлінің маңызы артып отыр. Аталған талап шарттарының сақталуы нәтижесінде, медиация дау-жанжалдарды шешуші құ­қық­тық мәртебеге ие. Медиация туралы келісім-шарт жасалған күннен бастап, оның мерзімі бір айдан аспайды. Мұндай ше­шім екі жақтың келісімі мен татуласуы бойын­ша алынғандықтан тез орындалатыны айтпаса да түсінікті.

Медиация жағдайында үшінші жақ деген ұғым болмайды. Медиация заңның тағы бір артықшылығы – мұнда қағазбастылық пен төрешілдікке, уақыттың созылуына, оның босқа зая кетуіне жол берілмейді. Мұның мәнісі – дауласушы жақтардың мәселесі мамыражай, бейбіт жолмен шешілуінде. Азаматтық немесе орта дә­режедегі қыл­мыстық іс сотта қаралып жатса да, бір мезгілде келісім-шарт бо­йынша өзара бітімге келіп үлгерген екі жақтың ортақ ұйғарымы сотқа жолданған жағдайда аталған азаматтық немесе қыл­мыстық іс қысқартылады. Яғни, сот бұл мәселе бойынша үкім шығармайды. Медиа­­торлар кінәлі немесе кінәсіз жеке және заңды тұлғаларды іздемейді. Ол тек тартысушы тараптарды өзара ыңғайлы шешім қабылдауға бағыттайды.

Сондай-ақ медиация жолымен жасалған келісім тараптар арасындағы іскерлік байланыстарды одан әрі сақтауға жәрдемдесе алады. Ең бастысы, медиацияның артық­шылығы тартысушы тараптар одан кейін де бір-біріне кінә, өкпе артпай, оң және жылы шырайлы қарым-қатынаста қалады.

Н.Әбдікәрім,

аудандық соттың

бас маман – сот

отырысының хатшысы