Қарт қаламгер
Соғыс жылдары дүниеге келген балалардың бақытты балалық шағы болмады деп айтады бұрынғылар. Шын мәнінде қан майданға аттанған әкелердің балалары қиын қыстаудың не екенін жақсы біледі. Ашқұрсақ жүріп, колхоз жұмысына кеткен аналарын, «бір күні келеді» деген үмітпен әкелерін күтумен өткен өмір шын мәнінде бақытты балалық шақсыз өтсе керек.Біздің бүгінгі кейіпкеріміз қаламгер Жеңісбек Мақсұтұлы сұрапыл соғыс жылдары 1942 жылы 20 маусымда Қызылөзек ауылында дүниеге келді. Әкесінен небәрі бір жарым жасында айрылған бала Жеңісбек әкесінің мұғалім болғанын жақсы біледі. Елге сыйлы азамат ұстаздық етіп, ауыл балаларын оқытады. Сол кездегі ауданға қарасты «Қызылөзек» колхозын басқарып, 34 жасында кенеттен келген дерттен көз жұмады.
Жалғыз ұлына Жеңісбек есімін қойған Мақсұт Әбілсейітұлы «Ұлы жеңіс келеді, қайткен күнде де біз жеңеміз» деген ырыммен қойса керек. Әкесінен қалған ізбасарын анасы Шүкірман өсіреді. Ауыл балалары секілді жоқшылықты көрсе де, барын аузына тосып өсірген анасы перзентінің мектепке баруына жағдай жасайды. Анасының көзқуанышы Жеңісбек те елгезек, әрі білімге құштар болады, сабағын үздік оқиды. Ақжарма ауылындағы жетіжылдық мектептен соң, аудан орталығындағы №35 орта мектепті бітіреді. Мектепті жақсы бітірген соң әкесі секілді мұғалім болғысы келеді. Қызылорда қаласындағы жоғарғы оқу орнына барып, бағын сынайды. Алғашқы үш емтиханнан өтсе де, соңғы емтиханнан сүрінген жас талапкер сағы сынбай гидромелиоративтік техникумға бір сынақ тапсыру арқылы оқуға түседі.
Техникумды бітірген соң болашақ су маманы 20 жасында жолдамамен Атырау қаласына барады. Екі жыл бойы бірнеше су шаруашылығы мекемесінде қызмет етіп, туған жерге оралады. Алғашқы еңбек жолынан кейінгі қызметі аудандағы «ПМК – 15» мекемесінде жалғастырып, аға инженер, шебер, прораб қызметін атқарады. Біраз тәжірибе жинаған маман кейін Шіркейлі ауылына бас гидротехник, маман болып ұзақ жыл абыроймен жұмыс істейді.
63 жасында зейнетке шыққан ақсақал қай кезде де қоғам өмірінен ажыраған емес. Белсенді, көпшілік алдында айтар ойы бар азамат жас кезіндегі сүйікті ісі қағаз бен қаламды жанына серік етті. Жергілікті басылымда басылған тарихи мақалаларға, ауданның жақсы жаңалықтарына үн қосып, танымдық мақала жазып, белсенді автор атанды.
Туған жердің тарихы, ел шежіресі, жер-су атаулары туралы үнемі ізденіп, облыстық, аудандық газеттерге мақала жазып, аудандық газеттің штаттан тыс тілшісі атанғанына да 50 жылдан асты.
Бүгінде 80 жасқа келген қарт қаламгер облыс орталығына қоныс аударды. Өмірлік қосағы Күлжамила апамен 2 ұл, 1 қыз тәрбиелеп өсірді. Өрісін кеңейткен Нұргүл қызы ақ халатты абзал жан. Ұлдың үлкені Алмас жеке кәсіппен айналысады. Жеңісбек ағаның қолындағы кенже ұл Жандос мамандығы теміржолшы.
Төл мереке – баспасөз күні қарсаңында біздің тұрақты авторымыз Жеңісбек Мақсұтұлымен телефон арқылы сөйлестік. Қазір қала тұрғыны болса да аудандық газеттен ажырамаған оқырман әлі күнге дейін газет тігіндісін жасайды екен.
– Әкемнен жалғызбын. Құдайға шүкір, үбірлі-шүбірлі болдым. Оқыдым, қызмет атқардым. Бейнеттің зейнетін көрудемін. Елдің жаңалығынан осы күнге дейін хабардар болып отырамын. Ауылдағы ағайынның той-құдайысынан қалмаймын. Облыстық, аудандық газеттің жаңа шығарылымын асыға күтемін. Газеттің байырғы қаламгерлерінің жолын жас журналистер жалғап келеді. Азды-көпті жазған мақалаларым арнайы тігіндіге жинақталған. Кейін немерелерім мен шөберелерім де осы жолды жалғаса деймін. Кітапты көп оқимын. Кітап – рухани байлық. Адамның сана сезімі кітап оқумен толығады. Газет-журналдарда қанша адамның қолтаңбасы бар. Көз майын тауысып жазған дүниелері ертеңгі тарих. Тарихсыз бүгін жоқ. Қаншама қиын күндер артта қалды. Балалық шағым болмады деп айту қиын. Әкем де, шешем де – анам болды. Анамның тілеуімен өсіп-өндім, шүкір. Ойыма түскен ескі әңгімелерді, шежірені, көнеден келе жатқан аңыздарды еске түсіріп, қағазға жазып қою әдетім бар. Бұл қаныма сіңген қасиет болса керек, – дейді бізге Жеңісбек Мақсұтұлы.
Туған жердің төл перзенті ауылдың өсіп-өркендеуіне, ауыл шаруашылығының дамуына атсалысып, абыройға кенелді. Жас кезінде жанашыр азамат белсенділігімен ерекше көзге түсіп, ауылда бастауыш комсомол ұйымына хатшы болды. Қоғам қайраткері Жаңабай Азаматовтың қамқорлығымен жауапты қызметтің басы-қасында жүрді. Ауыл шаруашылығын дамытуда өзіндік қолтаңбасын қалдырды.
Қоғамды толғандырған өзекті мәселелердің шешімін іздеп, ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына сүбелі үлес қосты. Ауыл шаруашылығына, су мәселесіне қатысты өз тәжірибесімен бөлісіп, жас кадрларды дайындады.
Өз саласының білікті маманы болуымен қатар қойындәптері үнемі жанында болды. Ел ішінен шыққан тарихи тұлғалар жайында қызықты мәліметтер жинады, шығармашылықпен айналысты. Қарт қаламгер Жеңісбек Мақсұтұлының тарихи деректерге сүйеніп жазған «Әл Фараби дінсіз бе?» деген мақаласы облыстық «Сыр бойы» газетінде жарияланды. Бұл мақалаға кезінде белгілі қаламгерлер пікір айтып, ғұламаның өмірінен дәйекті деректер айтылды. Қоғам талқысына түскен «Тоғжан қайда жерленген?» атты мақаласы «Жас Алаш» газеті жариялады. Бұл да көптің талқысына түскен мақала болды. Осындай оқырманды қызықтыратын тартымды жазбаларының арқасында қаламгердің танымдық мақалалары көптің көңілінен шықты.
Өнегелі өмір иесі бүгінде сексеннің сеңгіріне шықса да, әлі тың, қимылы ширақ. Ұрпақтарының қызығына кенеліп отырған қарияның әлі де айтар ойы мен пікірі түгесілмек емес.
Бибісара ТАҢАТАРҚЫЗЫ
