Еңбегі елге елеулі
Бұрынғы Сырдария ауданына қарасты ауылдар мен қазіргі Сырдария ауданының халқына есімі етене таныс, адал еңбегімен жұртшылықтың құрметіне бөленген Жансары Адранованы білмейтін жан кемде-кем шығар. Биыл сексеннің сеңгіріне шыққан ардақты ардагер ұзақ жылдар білім беру саласында, кейін партия органдарында жауапты қызметтерді абыроймен атқарды. Қос аудан қосылып, әкімшілік реформалар жүргізіліп жатқан тұста қоғамның және әріптестерінің зор құрметіне ие болып зейнет демалысына шықты. Еңбегі елге елеулі тұлға қазір ұзақ жылғы бейнетінің зейнетін көріп, ұрпақтарын жетілдіріп, құрметті демалыста немере-шөберелерінің қызығына кенеліп отыр.Аудан орталығынан шалғай орналасқан Айдарлы, Аманкелді, Жетікөл, Қоғалыкөл, Бесарық ауылдарына жұмыс бабымен бара қалсақ, аға буын өкілдері аудан тарихы мен елге еңбегі сіңген тұлғалар жөнінде әңгіме өрбітсе, міндетті түрде Жансары Адранованың еңбегін атап өтеді. Мұны жұртшылықтың біздің бүгінгі кейіпкерімізге және оның маңдай термен, ізденіспен ұштасқан адал еңбегіне берілген лайықты бағасы, халықтың ықыласы деп қабылдауға болады. Осы мақаланы жазуымызға да зиялы қауым өкілдерінің жақсы пікірі мен ұсынысы түрткі болды. Оның үстіне өмірі мен еңбек жолын көпшілікке дәріптеуге лайықты тұлға жөнінде қалам тербеу де жақсы ғой, мұндайда қара қалам бейгенің алдын бермейтін жүйрік аттай кеңінен көсіледі. Осы орайда әуелі мемлекет және қоғам қайраткері Алмагүл Божанованың пікірін ұсынуды жөн көріп отырмыз.
– Жансары Адранованы сонау 1980 жылдардан бастап білемін. Сол кезде ол бұрынғы Сырдария аудандық Кеңес атқару комитеті төрағасының орынбасары болып қызмет атқаратын. Аудандық деңгейде қызмет атқаратын әйелдер елдің көз алдында болған соң, бір-бірімізге тілектес болып жүретінбіз және облыста өтетін жиналыстарда жиі кездесіп, пікірлесіп қалатынбыз. 1983-1988 жылдары Жансары бұрынғы Сырдария ауданында, мен Тереңөзек аудандық партия комитетінің хатшысы болып қатар жұмыс істеп, тонның ішкі бауындай араластық. Менің есімде қалғаны екеуміз де хатшы болып сайланарда Алматыға (Алматы ол кезде Астана болатын) Қазақстан Компартиясы орталық комитетіне бірге барып, барлық бөлімнен, хатшылардың қабылдауынан абыроймен өткеніміз. Жансары қызметін ұстаздықтан бастап оқу ісінің меңгерушісі, аудандық білім бөлімінің әдіскері, мектеп директоры болды, сол кездегі талап бойынша қызметте сатылап өсіп, аудандық кеңес атқару комитеті төрағасының орынбасары, аудандық партия комитетінің хатшысы лауазымына көтеріліп, Сырдария ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуына, рухани-мәдени өсуіне сүбелі үлес қосты. Ол білікті басшы, іскер ұйымдастырушы ретінде қызмет бабында ізденімпаз қасиетімен, қарым-қабілетімен елдің қоғамдық-саяси өмірінде болып жатқан жаңалықтарға дер кезінде үн қосып, атқарып отырған жұмысына озық тәжірибелерді ендіріп отыратын. Идеологиялық жұмыстың сан-салалы бағыттарын шебер үйлестіріп, оң нәтижелерге жету үшін тынбай еңбек ететін. Сол кезде біз бір-бірімізбен хабарласып, аудандарда болып жатқан жақсы тәжірибелерді өз жұмысымызға пайдаланып отыратынбыз. Жансары Сырдария ауданының тек қана идеологиялық жұмыстарына ғана емес шаруашылық, құрылыс, өндіріс, халықтың тұрмыстық жағдайына да белсенді араласа жүріп, отбасына, балаларының тәрбиесіне де уақыт тауып, отбасының тірегі, ұйытқысы бола білді,– дейді өткен күндерді ой елегінен өткізген қоғам қайраткері Алмагүл Божанова.
Сыр өңірінің дамуында айрықша қолтаңбасы бар қайраткер-тұлғаның пікірін сырдариялық ардагерлер де қуаттай түсті. Мысалы «Сырдария ауданының Құрметті азаматы» Алма Бақтиярова, Айдарлы ауылының ардагерлері Күлжахан Есенбаева, Ұлтай Бекетаева, Сара Ілиясова, Бесарық ауылындағы ауданға белгілі өлкетанушы Жұмабай Байзақұлы өмір жолы өнегеге толы Жансары Адранованың білім беру саласы мен партия органдарында атқарған қызметін жоғары бағалайды.
– Халқы құрметтеген, адал еңбегімен көпшіліктің алғысына бөленген қадірлі жандар болады. Біз білетін Жансары – сондай қадірлі де құрметті ардагерлердің бірі. Ол өзінің еңбек жолын білім беру саласынан бастап, кейін жауапкершілік пен тиянақтылықты талап ететін басшылық қызметтерді абыроймен атқарды. 1970-1974 жылдары Сырдария аудандық оқу бөлімінде әдіскер-нұсқаушы болып жұмыс істеген кезінде-ақ аудан халқына жақсы қырынан танылған еді. Мұнан соң аудандық партия, совет органдарының ұйғарымымен Айдарлы ауылындағы №139 қазақ орта мектебінде мектеп директоры болды. Біздің Жансарымен қызмет бабымен етене араласқан кезіміз 1989-1991 жылдар еді. Ол кезде Ж.Адранова Сырдария аудандық мәдениет бөлімінің меңгерушісі еді. Мәдени-көпшілік іс-шараларды жоғары деңгейде ұйымдастырудан бөлек идеологиялық маңызы бар қоғамдық-саяси жұмыстарды да өте дұрыс жоспарлайтын, – деді бізбен әңгімесінде А.Бақтиярова.
Ал Жұмабай Байзақұлы ғұмыры ғибратқа толы тұлғаның біз біле бермейтін еңбектері жөнінде кеңінен сыр шертті.
– 1989 жылы «СССР-дің 50 жылдығы» кеңшарының кәсіподақ комитетінің төрағасы болып сайланғаннан кейін Жансары Адыранованы тани бастадым. 1991 жылы ҚР Президентінің сайлауы өткені жұрттың жадында шығар. Мен ауылдағы сайлау комиссиясының төрағасы едім. 1 желтоқсанға қараған күні кешке аудандық мәдениет бөлімінің басшысы Жансары апамыз ауылға ешкімге ескертпестен келіп тұр. Қасында әйгілі Нұрғали Нүсіпжанов, әнші Сұлушаш Нұрмағанбетова және «Жазира» ұлттық аспаптар ансамблінің мүшелері бар. Белгілі әнші Рамазан Стамғазиев осы анмабльдің жетекшісі әрі домбырашысы еді. Талап бойынша сайлау үйінде сайлау өтетін күні үгіт-насихат, іс-шара өткізуге болмайды. Аудандағы мәдениет ошақтары сайлауға байланысты өнер қайраткерлерін қабылдай алмаған. Жансары апамыз: «Ал, бала, өгізді де өлтірме, арбаны да сындырма. Мына кісінің концертін өткізіп бер» деп тапсырманы төтесінен қойды. Ол кезде халық мұндай атақты кісілердің концертін қалт жібермейтін. Үш жүз орындық зал лық толып, концерт жақсы өтті. Кештен соң құрметті қонақтар отбасымнан дәм татып, келесі шығармашылық сапарға зор ризашылықпен аттанды. Осы оқиғадан кейін Жансары апамызбен сәлеміміз түзу, сыйластықта болдық, – деген Жұмабай Байзақұлы келесі бір естеліктің де тиегін ағытты.
– ...Бұрын әр ауылға уәкіл тағайындалатын еді. Жұртшылық жақсы біледі, бір жылдары қалың қар жауып, қойдың күйек алу науқанына үлкен зардабын тигізді. Жансары Адранова аудандық атқару комитеті тарапынан Бесарық ауылына уәкіл болып бекітіледі. Былайғы жұрт уәкілді тек тексеретін, бақылайтын лауазым иесі деп түсінеді. Ал Жансары апамыздың бітім-болмысы, мінез-құлқы, көзқарасы мұндай іс-әрекеттерден алыс еді. Ол кісі уәкіл болған кезінде малшылардың бала-шағасын арнаулы көлікпен қыстауларға жеткізу, күзгі күйекте қараша үйлерді жығып, жинау, тасымалдау, қойды 30-40 шақырым жердегі қыстауларға жеткізу секілді қым-қуыт тіршіліктің басы-қасында жүреді екен. Төрт мал фермасы бар кеңшардағы алпыстан аса отар қойды бірнеше күнде қыстауға жеткізу шын мәнінде ұйымшылдық пен іскерлікті талап ететіні белгілі. Заты әйел болғанымен қызметте қуатты ер азаматтарға бергісіз қажыр-қайрат көрсеткен Жансары Адыранованың қайраткерлік қарым-қабілеті осындай сынақты кезеңдерде анық байқалған. Бұл да жас ұрпақ білуі тиіс естеліктердің бірі. Мұндай қарбаласқа толы жұмыстар легі өнегелі өмір иесінің саналы ғұмырында көп болғанын да айтып өтуіміз қажет. Ең маңызды осындай жақсы естеліктерді облысқа белгілі ардагерлер Жақай Бодықбаев, Мырзағали Кенбаев, Қамар Рүстемов бастаған аға буын өкілдері мен кейіпкерімізбен бірге еңбек еткен білім беру саласының және партия органдарының ардагерлері де зор тебіреніспен айтады. Оның бәрін бір мақалаға сыйғызу қиын. Аға буын өкілдерінің пікірі мен естеліктері бір мақалаға емес, қалың кітапқа жүк болатын дүниелер.
Енді Жансары Адранованың өзінің лебізі мен пікіріне құлақ түрейік. Сексеннен асқан ардагер өткен өмірі мен бүгінгі күніне шүкір етеді. Барлық игілік еңбекпен, ізденіспен, маңдай термен келгенін айтады.
– Қос аудан біріктіріліп, әкімшілік реформа жүргізілгеннен кейін біздің Сырдария ауданының тарихы терең. Біз хал-қадірімізше халыққа еңбек еттік. Қазір құрметті зейнет демалысындамыз. Мен 1960-1965 жылдары Қызылорда қаласындағы Н.Гоголь атындағы педогогикалық институтын жаратылыстану факультеті бойынша ойдағыдай бітіріп, хим-биолог мамандығын алдым. 1965 жылы Ақсуат ауылдық округіне қарасты №143 қазақ орта мектебіне ұстаз болып орналастым. 1966-1969 жылдары аралығында осы мектептің оқу ісі жөніндегі орынбасары, 1970-1974 жылдары Сырдария аудандық оқу бөлімінде әдіскер-нұсқаушы болып жұмыс істедім. 1974-1977 жылдары Сырдария аудандық партия, совет органдарының ұйғарымымен Айдарлыдағы №139 қазақ орта мектебіне мектеп директоры болып тағайындалдым. Ал 1977-1983 жылдары Сырдария аудандық партия комитеті бюросының ұйғарымымен Сырдария аудандық Совет атқару комитетінің орынбасары лауазымына бекідім. 1983-1988 жылдары аралығында Сырдария аудандық партия комитетінің хатшысы және бюро мүшесі болдым. 1985-1988 жылдары Алматы қаласындағы жоғарғы партия мектебінің тыңдаушысы болып диплом алдым. Сосын 1989-1991 жылдары аралығында Сырдария ауданы мәдениет бөлімінің меңгерушісі, 1992-1993 жылдары аудандық кеңестің төрағасының орынбасары, 1994-1997 жылдары Сырдария аудандық оқу бөлімінің орынбасары қызметін атқардым. 1997 жылы тамыз айында Сырдария ауданының тарауына байланысты зейнеткерлікке шықтым, – дейді Жансары апайдың өзі.
Кейіпкеріміз 1974-1996 жылдар аралығында аудандық партия комитетінің бюро мүшесі, пленум мүшесі, ауылдық, аудандық кеңестің депутаты болып сайланған. Сондай-ақ 1987-1989 жылдары облыстық партия конференцияларына делегат болып, бірнеше рет республикалық қоғамдық ұйымдардың съездеріне қатысқан. Әр жылдары облыстық кеңестің грамотасымен, облыс әкімі мен облыстық мәслихаттың Құрмет грамотасымен, облыстық білім басқармасының Алғыс хатымен, облыс әкімінің, облыстық оқу бөлімінің, Сырдария ауданы әкімінің құттықтауларымен марапатталған.
Қызмет пен отбасын ұштастырған абзал жан қаржы саласының майталманы, 42 жыл өмірін мемлекеттік қызметтің қаржы саласына арнаған Сайлау Нұрсейтовпен шаңырақ көтеріп, екі ұл, бір қыз тәрбиелеп, өсірген. Ұлдың үлкені Нұрлан Нұрсейтов Жаңақорған аудандық Мемлекеттік кірістер басқармасының басшысы болса, Рахымжан – ҚР Парламенті Сенатында бөлім басшысы. Ал Айгүл жеке кәсіпкерлікпен айналысады. Олар білікті мамандар, өздері де отбасының иелері. Бүгінде іргелі әулеттен тараған немере-шөберелер де өмірден өз орындарын тауып, еліміздің дамуы жолында еңбек етуде. Жансары Адранова зейнетке шыққан соң да отбасы, ошақ қасында қалмай қоғамдық жұмыстар атқарып, тәрбие жұмысына белсене араласып келеді. Жоғарыда атап өткеніміздей, ардақты ардагер жақында 80 жасқа толды. Ол кісі әлі күнге дейін жиындарда, ағайынның басқосуларында кейінгі жастар үшін тәрбиелік мәні бар ой-пікірлерін айтып, көпшілікті бірлікке, ынтымаққа бағыттап келеді. Бір сөзбен айтқанда, Жансары апамыз «Сырдария ауданының Құрметті азаматы» атағымен марапатталуға нағыз лайықты тұлға. Мұны жас та, жасамыс та қолдайтыны анық.
Ақтөре ИБРАГИМҰЛЫ,
Қазақстан Жазушылар және Журналистер Одағының мүшесі
Қазақстан Жазушылар және Журналистер Одағының мүшесі
