Құдайберген ШЫМАНОВ, Ақжарма ауылдық қоғамдық кеңес төрағасы: Отанды сүю, оны қорғау – әрбір жастың парызы

– Адамның басты қасиеті не деп ойлайсыз?

– Бұған дейін адалдық турасында талай дүние айтылып жүр. Ең алдымен, адамның басты қасиетінде патриоттық сезім басым болғаны дұрыс. Шын мәнінде, адамға барлық нәрсе қатысты. Шыншылдығы, имандылығы, бауырмалдылығы, ізеттілігі мен құрметі, турашыл қасиеті сан мәрте сыналары хақ. Сондықтан кісінің алдында болмысы мен бі­тімін сақтап, әрбір сөзіне мұқият зер салу ке­рек-ті. Ғибраты мол жандар кейінгі ұрпаққа барлық қасиеттің жақсылығы мен кемшін тұ­сын ұғындырғаны абзал.

– Ер азаматтың басты қасиеті не?

– Адам өмірге шыр етіп дүниеге келген күннен бастап, үш нәрсені жасауды ұмытпаған жөн. Біріншіден, ер азамат өзіне лайық жар таңдап, отбасы құрып, ұрпағын көбейткені жақсы. Екіншіден, бала-шағасына жайлы бас­пана салып беруге міндеттеледі. Үшіншіден, табиғатқа мән беріп, өзінен кейінгі жасқа толас­тамайтын азық, саялы бақ ретінде тал еккенін құп көремін. Ата-ананы қадірлеу, қа­рияларға кызмет ету – әркімнің перзенттік борышы.

Қазіргі заман әрқалай түрленіп отырады. Ер азаматтың пайданы емес, арды ойлағаны абыройын арттырады. Бүгінде біз адам бойы­­нан немесе қоғамнан кемшілікті көп көретін болғанбыз. Кішкене ағаттықты жөнсіз сынағанша, оны түзеуді неге ойламаймыз? Ел төңірігінде ер азаматтар таяз ойламай, тереңнен саралап, ел келешегі қалай болатындығын таразыға салғанын құп көремін. Әйтпесе, жақсылықтың қадірін бағалауды адам­­дар ұмытып барады.

– Сүйікті әдеби кейіпкеріңіз кім?

– Менің сүйікті әдеби кейіпкерім – Бауыр­жан Момышұлы. Қазақ тарихында өзіндік бей­­­несі, тұлғалық қасиеті сақталған жазушы,­ даңқты батыр ретінде бірегей болмыс ие­сін құрмет тұтамын. Келіні Зейнеп Ахметова­ өзінің жарыққа шығарған кітаптары арқылы атасының нағыз қайраткерлігін, ер мінезді болмысын жан-жақты суреттей білді. Даңқты батыр келешек ұрпақтың болашағы үшін, ұл­тының намысын жоғары қойып, жан аямай күресті. Жас ұрпақты ғибратымен, тегеурінді қайратымен тәрбиеледі. Отан үшін барын са­луға шақырды. Ұлтының келешегін ойлап, көзі тірісінде ұйқысыз таң атырды.

– Ең басты кемшілігіңіз қандай?

– Кейде барлық дүниені кері тартып тұ­ратын жалқаулық бойымнан табылады. Жа­салуға тиісті істі кейінге шегеріп қоятын әде­тімнен арыла алмай келемін. Ол менің ойға көп берілуімнің бір себебі шығар. Асылында, уақыт ағын су секілді бір орнында тұрмайды екен. Соған көзім анық жетті.

– Бос уақытыңызда немен айналысасыз?

– Бос уақытымда кітап оқимын. Осы күні оқыған кітаптарымнан қоғамның нағыз айнасы болатын құнды жазбаларға қанығып келемін. Сонымен бірге үйдегі тіршілікке көңіл бөліп, ағайын-туыспен араласамын. Балаларыңды туған-туыспен етене жақын араластыру арқы­лы әулеттің діңгегін сақтаған жөн. Ара­лас-құралас болған бауырлардан ынтымақ-бірлік ажырамайды.

– Өмірге екінші рет келсеңіз, кім болуды қалар едіңіз?

– Менің басты арманым – журналист болу еді. Бұл арманымды қолдаған азамат ақын, журналист Келдібай Уәйісов болатын. Оның жақсылығын ешқашан ұмытпаймын. Дегенмен, уақыт өте түрлі салада қызмет еттім. Оның ішінде, 25 жылымды құрылыс саласына арнадым. Қазақта «Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес» деген сөз бар. Өмірге қайта келсем, құрылысшы болатыныма сенемін.

– Неден жиіркенесіз?

– Сенімен жақын араласып, дидарласып отырып сатып кететін адамнан жиіркенімін. Ішкі сырына қаныққан кей адамның жағымсыз қылығына расымен күйінесің. Ал екі сөйлейтін адамның қасында жүруге арланамын. «Ақыл адамның жүзін нұрландырар». Сондықтан қай кезде де ақылды, пайымды, парасатты қалып­тан таймаған дұрыс.

– Жиі айтатын қанатты сөзіңіз?

– Қарғыстың ең жаманы «Өзің білме, біл­геннің тілін алма» деген. Жастар үлкендердің әр сөзіне құлақ асуы керек. Кішіден ізет күтіп, көпті көргенге құрмет көрсетсең, баршаға үлгі боласың. Шындығында, өз ортаңа сыйлы, сөз­ге тоқтай білетін болмысыңмен таныласың.

– Үнемі есіңізде жүретін Абайдың бір сөзі?

– Ұлы ақын Абай Құнанбайұлының «Ғылым таппай мақтаңба» деген өлең жолдарын есімнен шығармаймын. Нағыз қазіргі қоғамның көрінісін өз заманында ұлы ақын жақсы айтып кеткен секілді. Және жақсы мағынада жеткізген. Хәкімнің бар сөзінен ғибрат ала білгеніміз құба-құп.

– Жастарға айтар ақылыңыз?
– Біздің жастарымыздың бойында патриот­тық сезім азайып бара жатқандай көрінеді. Отанды сүю, оны қорғау – әрбір жастың парызы. Ел ертеңі жолында аянбай еңбек етіп, білімге көңіл бөлген кімге болса да пайдалы екені мәлім.

– Сіз үшін бақыт өлшемі қандай?

– Көзге көрінген балалардың қызығын көру – нағыз бақыт. Ата-ана перзентінің жақ­сылығына иланып, мақтанып отырады. Жа­мандығына қиналып, күйінумен болады. Әрбір қазақ баласынан айырылған әке таяғына сү­йінер деген хәлге жетпесе екен деймін.

– Ер азаматтың жаныңда жүретін бес қаруы қандай болуы керек?

– Бұл жерде екі мағынада түсінуімізге болады. Ер азаматтың негізгі барлық қаруы, сақадай-сай жабдықталғаны өзінің абыройын арттырады, сый-құрметке кенелтеді. Негізінен, ер азамат шыншыл, Отаншыл, адал, үлкенге ізетті, кішіге қамқор болса деймін.

– Сырдария ауданы Сіз үшін несімен қымбат?

– Бар ғұмырым тарихы терең Сырдария ауданында өтіпті. Талай жақсы мен жайсаңды тудырған туған жерім барлық құндылығымен қымбат. Атақты тұлғалардың жүріп өткен жолы, еткен еңбегі кейінгі ұрпаққа өнеге. Көпшілікке танымал дара тұлғаларымен ауы­лымды мақтан етемін. Өйткені, балалық ша­ғым, жастық кезеңім, осыған дейінгі жасаған тіршілігім көз алдымда. Сырдария ауданының барлық шежірелі тарихына қанықпын. Біз өт­кенді ешуақытта ұмытпаймыз.

Балтабай ОРДАБЕКОВ