Төкпейді көңіл шуағын, қайырсыз болса балаңыз

Баланы жастан,

Әйелді шу бастан.

Тауып тілін жұмсасаң,

Айтылмас сөз астам.

***

Бойына тал шыбықтай,

Салсаң көздің қиығын.

Өткересің уақыттың,

Ең қауіпті қиынын.

***

Тәрбиені қолға алып,

Баспасаң бірден мысын.

Кетсе өтіп уақыт,

Қалар келмей күшің.

***

Жатса жетпей күшің,

Оңға баспас ісің.

Төгіледі абырой,

Мұны терең түсін.

***

Болса сөздің тұздығы,

Тиген жерін ашытар.

Күйіп қалған тауықтай,

Тұла бойын жасытар.

***

Етсең еңбек аянбай,

Абыройың артады.

Жайласа кер жалқаулық,

Кежегең кейін тартады.

***

Қорқамын кей адамнан,

Бетіңе қарап күлімдейтін.

Қызғаныш оты алаулап,

Астары сөздің білінбейтін.

***

Адаммен жүз шайыспа,

Болсын адал қатынас.

Түбі терең достықтан,

Өзгесі түкке татымас.

***

Төкпейді көңіл шуағын,

Қайырсыз болса балаңыз.

Бұл да болса дүниенің,

Қияметі санаңыз.

***

Салмасаң құлақ сөзіне,

Тиеді таяқ өзіңе.

Көтере бермей кеудені,

Жүргейсің қарап көзіңе.

***

Басымыз не шекпеді,

Уақытқа өткен өкпелі.

Жанды қинап ширатты,

Өмірдің үлкен мектебі.

***

Кетеді қашып береке,

Болмаса істің жүйесі.

Жоқ пайдасы басыңа,

Жұғады тек күйесі.

***

От басында жай таппас,

Алаңдап ана көңілі.

Күйбеңменен өтеді,

Жаны сірі өмірі.

***

Әйелдің де әрдайым,

Бола бермес адалы.

Бойын таза ұстайды,

Көңілі ақ, адамы.

***

Жақсыдан туар жаман да,

Ел, жұрт тыныш заманда.

Арпа ішінде бір бидай,

Шыда, жаным, амалда.

***

Жүрегінің оты бар,

Баланы өрге сүйреңіз.

Қолдамасақ осылай,

Несін жүрміз Сіз бен біз.

***

Тұрса болмай күйің,

Әйел алу қиын.

Байтал түгіл, бас қайғы,

Кетер ашып миың.

***

Кетті тастап ата-анасын,

Қорықпай көз жасынан.

Жаратпаймын бұларды,

Мейманасы тасыған.

***

Бала-шаға, әйелін,

Кетті алып үйінен.

Баланың бұл күйігі,

Айырды қартты күйінен.

***

Түн ұйқысын төрт бөліп,

Көзіне жас та алмайды.

Жазатайым қалса өліп,

Тіпті есінде қалмайды.

***

Созса қолының ұшын,

Дос көңілі жетер.

Кетсе тастап жар жолға,

Онда сыйласқаны бекер.

***

Кетті қазір көбейіп,

Күшік күйеу.

Сүтке тиген мысықтай,

Болады кімге сүйеу?

***

Құрыштай берік жанымыз,

Бойда бар таза қанымыз.

Бәріне сеніп қарайтын,

Сақталды біздің арымыз.

***

Жоқ сауық, сайраны,

Мақтайды бүкіл аймағы.

Танымайтын адам жоқ,

Қанық қайда-жайдағы.

***

Жас шыбықтай балаңыз,

Жаман жолға түспесін.

Салмай құлақ сөзіңе,

Кеудесі де іспесін.

***

Әлеуметтік желіге,

Жіберсең көздің қиығын.

Тыңдап һәм көресің,

Өмірдің өте қиынын.

***

Жылдан-жылға нығайып,

Өскен сайын санамыз.

Көре көзге құлдырап,

Қайда кетіп барамыз?!

***

Үрейін алып елдің де,

Қадыры қашты жердің де.

Бұрын-соңды өмірде,

Сұмдықты мұндай көрдің бе?

***

О, табиғат анашым,

Қалайша азып барасың?

Оттан, судан сақтамай,

Не болған адам баласын?!

***

Келе бермес ойға да,

Кемтарды түртіп ойнама.

Мұндай нашар қылығың,

Жараспайды бойға да.

***

Өсиеттің бәрі де,

Ағып кетті далаға.

Қанша қақсап айтсаң да,

Жетпей жатыр санаға.

***

Жүргенде кеуде керіп,

Өзгені көзге ілмейді.

Қарамай өз әліне,

Адам сыйлауды білмейді.

***

Жарықтық қыз деген,

Келсе ыңғайы жортады.

Белден басып бәрін де,

Тек әкеден қорқады.

***

Байлыққа қатты қызықсаң,

Өмірде ештеңе ойламайсың.

Дүниенің түбі жоқ,

Кетсең түсіп бойламайсың.

***

Шашпа елдің байлығын,

Кеуде керіп, талтаңдап.

Қаларсың ел алдында,

Сағың сынып, қалтаңдап.

***

Байлық өте жаман,

Адамды мас қылады.

Бір емес, екі бірдей,

Құлақты тас қылады.

***

Түрі жаман шулатып,

Ұмытты елін, жұртын.

Салып жүр мол байлыққа,

Алартып көздің құртын.

***

Тоймайды дүниеге,

Тамағы тоқ.

Болмаса қайырымы,

Бүгін – бар, ертең – жоқ.

***

Ана менен баланың,

Қорқыңдар көз жасынан.

Байлыққа қатты қызығар,

Мейманасы тасыған.

***

Ойнақшып көзің, көлгірсіп,

Еліңді қалай сүйесің?

Бұзған соң істің жүйесін,

Жүйкең тозып, күйесің.

***

Жаман пиғыл,

Кеудені ісіреді.

Тайсаң қызметтен,

Беделді түсіреді..

***

Бар күш-жігерің,

Түбінде жүректің.

Елін, жерін қорғау,

Қуаты білектің.

***

Жағдай айтып жалынып,

Ақ жүзіңді сатпа.

Қарның аш болса да,

Арыңды әр кез сақта!

***

Көзінің жасы ананың,

Шыңғырған даусы баланың.

Тұла бойды құрсаулап,

Кетірмесін берекесін даланың.

***

Істі бастағанда,

Болмаса екпінің.

Босқа өтеді,

Есепсіз көп күнің.

***

Болмаса жұғымың,

Бір адам да қарамас.

Ішкен асың да,

Бойыңа тарамас.

***

Қызықсың өзің,

Таусылды төзім.

Көңілге қонбайды,

Аунақшыған сөзің.

***

Көрмесе көзің,

Кінәлі тек өзің.

Емделмей жүрдің,

Өте көп сөзің.

***

Өмірден өтеді,

Кәрі де, жасы да.

Жолатпас ешқашан,

Жаманды қасына.

***

Әйелдің шашы ұзын,

Ойы – қысқа.

Еркектің мысы басым,

Сөзі – нұсқа.

***

Балаң ерке-шолжаң,

Болса жалғыз тозасың.

Екеуі қос қанатың,

Қатарыңнан озасың.

***

Тұрмайды өмір қалпында,

Сақталар әдет-салтың да.

Еңбек зая кетпейді,

Қадірлейді халқың да.

***

Таза ауаның пайдасын,

Келеміз әлі ескермей.

Мініп алған желкеге,

Кер жалқаулық дес бермей.

***

Жүрсе көнбей икемге,

Бет алдына сүйкенбе.

Өмірлік жолдас болмайды,

Қанша өліп сүйсең де.

***

Жақсының жүрегі,

Жайнаған шоқ болар.

Жаны қатты ашитын,

Достары көп болар.

***

Салсын сәтін әр істің,

Оңынан болсын талабың.

Құр бекерге тиісіп,

Ұятқа қалма, қарағым.

***

Бойына сіңген әдет,

жатып ішер.

Адамға жалбақтайды,

күні түсер.

***

Жүреді билеп, төстеп,

адыраңдап.

Бір күні қаларсың,

адыраңқап.

***

Жастар мүлде құмартып,

Ұялыдан көз алмайды.

Неге еліктеп жүр олар,

Бір адам зер салмайды.

***

Жоқ ешкімнен кемі,

Нағыз ақылдың кені.

Тұратын бір сөзінде,

Көбі жақсы көреді сені.

***

Дүние, байлық адамның,

Ақылын көміп тастайды.

Түбінде бір асқынып,

Жақсылыққа баспайды.

***

Халықтың күшті қаһары,

Шығарар күл-талқанын.

Бұзып-жарып кетеді,

Қойса да қанша қалқанын.

***

Аңғарсаңыз бұл кісі,

Өзгеге көп шашылмайды.

Күн жаумастан су болып,

Қабағы онша ашылмайды.

***

Қосылып еді сүйіп,

Жүр отына күйіп.

Адуынды мінезі,

Басқа түскен күйік.

***

Жүрмесе түзу жетекке,

Қашанғы айтып қақсайсың.

Қанша тыраштансаң да,

Көңіліне бір жақпайсың.

***

Басты мақсат алдағы,

Рухани жаңғыру.

Жарқын іске жол ашып,

Көрген жанды таң қылу.

***

Жайнаған жақсы өмірдің,

Шырқын ешкім бұзбасын.

Туған елін көркейтіп,

Жарылқасын өз басын.

***

Әйелдің шашы ұзын,

Ақылы қысқа.

Өмірлік жан-жарың ғой,

Абайлап, байқап ұста!

***

Көтере бермей кеудені,

Жүрсей қарап көзіңе.

Салмасаң құлақ сөзіне,

Тиеді таяқ өзіңе.

***

Қадіріне дүниенің,

Салсын балаң зейін.

Шіреніп босқа жүргенде,

Болады кеш кейін.

***

Ей, адамдар,

Асып-тасымаңдар.

Құр бекер абыржып,

Бекерге жасымаңдар.

***

Бостекі сөйлеп даттама,

Сыртынан арын таптама.

Көргені мәнсіз адамды,

Құр бекерге мақтама.

***

Қарасаң жеткізбейді басына шың,

Ісіне кей адамның ашынасың.

Байлығын дүниенің жинап алып,

Қалайша көре-көзге басынасың?

***

Уақыт қуат берсін, жарылқасын,

Тіріңде абыройдан айырмасын.

Қызығы бұл өмірдің кетер қашып,

Адамды беделінен айырғасын!

Итен ҚАРЫМСАҚҰЛЫ,
ҚР Ақпарат саласының үздігі, Қазақ журналистикасының қайраткері,
Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының лауреаты