Сөйле, тілім, жосылып...

Сыр сүлейі атанған Омар Шораяқұлының есімі өңір жұртшы­лығына етене таныс. Сыр өңірінде туып-өскен әйгілі жырау Шығыс әдебиетін терең меңгеріп, ізденісті серік етуінің арқасында өнерден өз орнын ойып тұрып алған. Биыл жыраудың туғанына – 145 жыл. Айтулы датаға орай облыс көлемінде мәдени-көпшілік іс-шаралар ұйымдастырылуда және Сырдария ауданында да жалғасуда. Мәселен, өткен аптада аудан орталығынан шалғай орналасқан Жетікөл ауылында термешілердің аудандық байқауы өткізілді. Термешілер төрге шыққан байқауды ауыл әкімдігінің қолдауымен ауылдық клуб ұжымы ұйымдастырды.

Байқаудың Жетікөл ауылында ұйымдастырылуа бекер емес. Бұл ауыл­­дағы ауылдық клубтың директоры Алмат Өтеуов өнерсүйер қауымға жыр­шылығымен танылған аза­мат. Алматтың қоңыр үнді, қазақы сазды дауы­сы қасиетті домбыраның қос ішегінен төгілген әуен­мен үндескенде тыңдарманның көңіл-күйі көтеріліп, ерекше әсер алады. Об­лыстық іс-шараларда өнер көрсетіп, жырға шөліркеген халықты сусындатып жүрген азамат өзі туып-өскен ауылда термешілердің байқауын ұйымдастыруды жөн көріпті. Бұл жолғы байқауға аудан көлемінен сегіз талапкер өтінім беріп, Жетікөл сахнасын жырға бөледі.

Іс-шараға ауыл әкімі Ө.Тоқмамбетов қатысып, талапкерлердің еңбегі мен ізде­нісін жоғары бағалап, атақты жырау, Сыр сүлейі Омар Шораяқұлының қазақ әдебиеті мен мәдениетін дамытуға сіңірген еңбегі жөнінде айтты.

– Қазақ елінің қай өлкесінде болсын жыр­шылық мектеп қалыптасқан. Таңға дейін көз ілмей жыр тыңдап, өсиет сөзге құлақ түрген, одан тағылым алған әке-аналарымызды көріп өстік. «Жыршылыққ өнер – жан азығы» деп бекер айтылмаған. Ал, Сыр өңіріндегі жыршылық мектептің орны тіпті бөлек. Оның ең биігінде Шораяқтың Омары тұрғаны белгілі және бұған ешкімнің таласы жоқ. Атақтың жыраудың 145 жылдығына орай ауы­л­ымызда термешілердің аудандық бай­қауын өткізуді жөн көрдік. Аудандық мәдениет және спорт бөлімімен келісіп, ере­жесін әзірлеп, оны ауылдық клуб барлық елді мекендерге таратты. Біздің шақыруымызды қабыл алған сегіз талап­кердің ауылымызға бақ сынауға келгеніне қуаныштымыз. Біздіңше, мұндай іс-шараларды көптеп өткізу керек. Ұлттық сана мен ана тіліміздің, қазақтың мәдениеті мен тари­хының, тағдыр-талайы мен заманының айна­сындай халық эпостарын орындаушы – жыршылардың өнегелі өнері мен дәс­түрі одан әрі тамырланып, өркен жайса, рухани жаңарудың нақты, жанды көрінісіне айналар еді. Ғасырлардың кәу­сар бұлағынан ел сусындап, ұлттық құн­дылықтарға кенелер еді, – деді ауыл әкімі.

«Сөйле, тілім, жосылып...» атты терме­шілердің аудандық байқауы екі кезеңнен тұрды. Бірінші кезеңде қатысушылар Омар Шораяқұлының шығармасынан бір туынды орындады. Ал екінші кезеңде Сыр сүлейлерінің бір шығармасын тыңдарман назарына ұсынды. Жетікөлдік ағайын жыраулардың жырын тебірене тыңдап, жоғары деңгейде ұйымдастырылған мәдени іс-шараның куәсі болды.

Байқауға мәдениет саласының арда­гері Жұмағазы Оразов, еңбек ардагері, «Сырдария ауданының Құрметті азаматы» Жарылқасын Камалов және ауылдық клуб директоры Алмат Өтеуов төрағалық етті. Қазылар алқасы талапкерлердің термені қатесіз орындауына, сахна мәдениетін сақтауына және де киіміне жіті мән берді. Нәтижесінде жеңімпаздар мен жүлдегерлер анықталып, Алғыс хатпен, бағалық сыйлықтармен марапатталды.

Аудандық байқаудың бас жүлдесін Аманкелді ауылының өнерпазы Ғасырбек Шәпи жеңіп алды. Жүлделі І орын іңкәрдариялық Тұңғышбай Қоянбаевқа бұйырды. ІІ орынды А.Тоқмағамбетов ауылының атынан сынға түскен Аяулым Бекболатова иеленді. ІІІ орынмен жетікөлдік Тимур Қалкөзов, айдарлылық Іділет Әділет Ермаған және ақжармалық Айтмағанбет Темірханов марапатталды. Сәйкесінше шіркейлілік Ботакөз Қалиасарова мен нағилық Кәмила Алтынбай ынталандыру сыйлығына ие болды. Осылайша, барлық талапкерлерге бағалық свйлықтар мен алғыс хаттар, дип­­ломдар берілді.

– Біздің ауданда ақындар да, әншілер де, бишілер де көп. Бірақ жыршы-термешілер аз. Аз болуының себебі жыр жаттап, терме айту екінің бірінің қолынан келе бермейді. Бұған үлкен дайындық керек. Термеші көп оқып, ізденуі қажет. Жыраулық өнерді дамыту бағытында ұйымдастырылған байқау нәтижелі өтті деп есептеймін. Байқауға кейбір ауылдардан талапкер қатысқан жоқ. Сол ауылдар жыраулық өнердің өрісін кеңейтуге және дәріптеуге көңіл бөлсе деген ұсынысымыз бар, – деді марапаттау салтанатында Жұмағазы Оразов.

Айта кету керек, термешілердің аудандық байқауында Сыр сүлейі Омар Шораяқұлының бай мұрасынан кітап көр­месі ұйымдастырылды. Көрмеге жы­рау­дың суреттері мен туындыларынан үзінді қойылды. Ардагерлер жырау философия­­сы төңірегінде пікір білдіріп, іс-ша­раның жоғары деңгейде өткенін айтты.

Жалпы, жыр – ұлттың үні. Бабадан балаға мирас болған ұлттық өнер құндылығы ғасырдан-ғасырға жалғасын таба бермек. Омар Шораяқұлының туын­дылары елін қастерліп, ұлтын ұлықтауға бағытталған. Ұрпақ тәрбиесі мен өз заманындағы қоғам келбетін өлең тілімен көркем кестелеген жыраудың мұрасы жасай берсін!

А.ИБРАГИМҰЛЫ