Қолмен канал қазған
Өмірдің тарихи кезеңі үнемі жаңғырып, жаңаланып отырады. Десе де, адамзат ғұмырында ұмытылмайтын, ескірмейтін тарихи оқиғалар жетерлік. Соның қатарындағы екінші дүниежүзілік ұлы отан соғысы тарих бедерінде мәңгі сақталады. Өйткені сұм соғыста отан үшін от кешкен жауынгерлер адам айтса сенгісіз күндерді басынан өткерді. Аш, жалаңаш жүріп, қан майдандағы небір сұрапыл оқиғалардың басы-қасында болды. Жауға қарсы сап түзегендердің ішінде қазақстандықтар ерекше жанқиярлық көрсетіп, ұлы жеңісті жақындатуда жан алысып, жан берісті. Солардың қатарында осы өлкеден қан майданға аттанған Досқали Тұрлыбекұлы да бар.Теренөзек ауданына қарасты Бесөзек елді мекенінде 1909 жылы дүние дидарын көрген Досқали Тұрлыбекұлының тағдыры теперішке толы болған. Әрине балалық шақта әке-шешесі оны ағасы және екі апасымен қосып қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқыттырмай өсіріп, тәрбиелеген. Әсіресе Досқалидың тәрбиесінде әжесінің рөлі зор. Әкенің ақылы мен ананың ықыласы, аяулы әженің ақ батасы жас баланың көптеген биік белестерді бағындыруына септігін тигізеді. Бастауыш мектепте білім алғаннан кейін бала Досқали еңбекке ерте араласып, ерте есейген.
Майдангер Д.Тұрлыбеков балғын шақта әке-шешеден айырылған. Содан бастап ол қиыншылық кезеңдерге тап болып, ерте жастан неше түрлі нәубетті бастан өткереді. Алдымен ол Қазан төңкерісінің жалғасы болған Азамат соғысына қатысты. Азамат соғысы басталғанда бай-шонжарлар әке-шешеден ерте айрылған 13 жасар баланың құжатын «1902 жылы туған» деп өзгертіп, байдың баласының орнына соғысқа жіберген. Сөйтіп ол жастайынан қанды-қырғынды көреді.
Азамат соғысынан кейін қазақ даласын тағы бір нәубет басты. Ол 1930-1932 жылдардағы ашаршылық. Бұл кезеңде Досқали Тұрлыбекұлы аянбай еңбек етіп, қиыншылықты қатар көрген ауыл тұрғындарына қолдан келген көмегін көрсетіп бақты. Оның игілікті ісін ауыл тұрғындары «Елде бидайдың тапшы кезінде бір уыс бидайдан үйді-үйге таратып беретін» деп талай айтқан көрінеді. Не болса да ел-халықпен бірге көруді ұстанған көпшілдігі, адал еңбегі оны өз ортасында сыйлы ете білді. Сондай ізгі қасиетімен ол елге танылды. Осындай ерлердің арқасында сол бір нәубетті ел-халық арып-ашыса да аман-есен өткерді, ауыл тұрмысы қайта жанданды.
Ашаршылықтан кейін қазақ жұрты тағы бір қиын кезеңге тап болды. Екінші дүниежүзілік соғыс өрті тұтанды. Епті деген ер жігіттердің бәрі майдан даласына аттанды. Отан үшін оқ пен оттың ортасында жүріп, жауға қарсы шабуылға шықты. Сол сап түзеген жауынгерлер арасында Д.Тұрлыбеков те болды. Ол 1941 жылы Тереңөзек аудандық әскери комиссариат арқылы әскер қатарына шақырылып, майдан шебіне жіберілді. Сұрапыл соғыста жаяу әскер құрамында жауға тойтарыс берді. Дон өзені жағалауындағы ұрыста ерлік көрсетеді. Украинаны азат ету майданына қатысады. Сол ұрыста зеңбіректен атқылаған оқ көзі мен қолын жаралайды. Осы жарақатынан әрі қарай соғысқа қатыса алмай, 1944 жылы елге оралады. Майдан даласындағы көрсеткен ерлігі үшін «Ұлы Отан соғысы» ордені және көптеген медальдармен марапатталған.
Елге келгеннен кейін ауыл шаруашылығы саласына епті болған соң егін егумен айналысады. «Шалқайып елден сұрағанша, еңкейіп жерден сұра» деген тәмсілді ұғып, ата кәсіппен айналысқан Досқали Тұрлыбекұлы бұл салада да айтарлықтай жетістікке жеткен. Аудан бойынша күріш өнімін өндіруден жоғары көрсеткіштерге жетіп, «Ерен еңбегі үшін» медалін омырауына таққан. Одан бөлек көптеген марапаттарға ие болып, диқан еңбегіне үнемі құрмет көрсетіліп отырған. Сондай-ақ ол өз қолымен канал қазған. Осы еңбегінің белгісі ретінде көпшілік атап кеткен «Досқали шлюзі» әлі күнге дейін бар.
Майдангер өмірлік серігі Айымторы Байкенқызымен 3 ұл, 3 қызды тәрбиелеп өсірген. Майдангер Д.Тұрлыбеков 1987 жылы 78 жасында дүниеден озған.
Қан майданда Отан үшін от кешіп, ерлік көрсеткен, бейбіт өмірде ерен еңбек үлгісін көрсеткен майдангердің өмір жолы өнеге. Оның бүгінгі бейбіт өмір үшін жасаған ерліктері ешқашан ұмытылмайды.
Ердос СӘРСЕНБЕКҰЛЫ
