Ботулизм таяқшасы топырақтан көкөністерге, жемістер мен саңырауқұлақтарға түседі. Егер иесі оларды дұрыс өңдемеген болса, онда олардың бетінде ботулизм қоздырғыштары топырақтың ең ұсақ бөлшектерімен бірге қалуы мүмкін. Герметикалық тығындалған банкаларда оттегі болмаған кезде микробтар тез көбейіп, ең күшті табиғи у – нейротоксинді шығарады.

Әдетте токсин үйдегі консервілер, тұздалған балық, шұжық, кептірілген ет, саңырауқұлақтар секілді тағамдардың технологиясын бұза отырып дайындаған кезде жиналады. Үйде дайындалған ет өнімдерінен ботулизмнің ең үлкен қаупі – бұқтырылған ет, шикі ысталған еттен болады. Тұздалған және кептірілген балық та айтарлықтай қауіп төндіреді.

Аурудың маусымдылығы – қыстың аяғы, көктемнің басы, яғни біз барлық «қысқы қорларды» жеп, аяқтаған кезде.

Ботулизм таяқшалары өте төзімді. Тіпті 100ºС дейін қызған кезде де олар жаңа споралар түзуі мүмкін. Тұз бен сірке қышқылдарының жоғары концентрациясына жақсы төзе отырып, олар консервілерде жылдар бойы өмір сүре алады. Ботулизм токсинімен уланған үйдегі консервілер әдемі көріністі, иісті және дәмді сақтайды.

Басты ерекшелігі – бір банкада ботулинум токсині ұяшықтарда жиналады. Сондықтан кейде бір өнімді жеген адамдардың бәрі бірдей ботулизммен ауырмайды.

Адамның ішегіне түскеннен кейін ботулизм токсині қанға сіңіп, орталық жүйке жүйесіне әсер етеді. Аурудың белгілері – бас ауруы, ауыздың құрғауы және әлсіздік бірнеше сағаттан кейін, кейде 2-5 күннен кейін пайда болуы мүмкін. Ауру қызбаның болмауымен және температураның шамалы жоғарылауымен сипатталады. Құсу және диарея әрдайым бола бермейді, көбінесе іш қату жүреді. Болашақта көру қабілеті күрт нашарлайды, науқас барлық заттарды тұманда көреді, қосарланған көрініс пайда болады, көз қуысы кеңейеді, көздің қитарлануы, бір көздің жоғарғы қабағының түсуі – птоз жиі байқалады. Науқас ауыздың құрғауын сезінеді, дауысы мұрнынан шыққандай болады, қарлығады немесе мүлдем жоғалады. Жұту, тыныс алу, қозғалу қиындайды, бұлшықет әлсіздігі күшейеді.

Уақтылы медициналық көмек болмаған жағдайда ауру өліммен аяқталуы мүмкін. Антидот – бұл ботулинге қарсы емдік сарысу, сондықтан барлық науқастар дереу ауруханаға жатқызылады. Ботулизмнің алғашқы белгілерінде жедел жәрдем шақыру қажет. Дәрігерді күту кезінде асқазанды жылы 5% сода ерітіндісімен шайыңыз, токсиндерді байланыстыру үшін іш жүргізетін, шабдалы немесе басқа өсімдік майын ішіңіз.

Ботулинум токсинімен уланудың алдын алу үшін келесі шараларды сақтау қажет:

– үйде дайындалған консервілерді «қолдан», рұқсат етілмеген сауда орындарынан сатып алмаңыз;

– мерекеге әкелінген немесе жақсы таныстарыңыз сыйға тартқан үйде дайындалған консервілерді тұтынбаңыз.

– шикізатты мұқият дайындаңыз, кірлерін кетіріңіз, ағынды сумен шайыңыз, бүлінген көкөністер мен жемістерді консервілеуге жол бермеңіз;

– банкаларды, қақпақтарды өңдеу қағидаларын қатаң сақтаңыз, зарарсыздандырудың температуралық режимін сақтаңыз;

– саңырауқұлақтарды герметикалық банкаларда дайындамаңыз, оларды бөшкелерде немесе басқа ыдыстарда тығыздап жаппай тұздаған және маринадтаған абзал әрі қауіпсіз;

– үйде консервіленген тағамдарды 2-6°C температурада сақтаңыз, қақпағы көтерілген (ісінген) банкаларды алып тастаңыз және жойыңыз.