Жеміс ағашын баптаған
Ағаш егудің де өзіндік өнері бар. «Бабалар еккен шынарды балалар саялайды» деп бекер айтылмаса керек-ті. Саялы бақта сан жылдар бойы түрлі ағашқа күтім жасап келе жатқан Тереңөзекте бесаспап бағбан тұрады. Жексенбіде жеміс талдарын жайқалта өсірген Ырыстай Андабаевпен дидарласу сәті түсті.Бүгінде шуақты көктемнің шырайын ашатын жеміс ағаштары гүлдеуде. Осы уақытта Ырыстай ақсақал бақшалық жерді қайта өңдеп, жеміс ағаштарын отырғызуда. Ұзақ жыл бойы «Сырдария» өзенінің жағалауындағы «Узтоп» елді мекеніне қоныс тепкен Ырыстай Андабаев көшет отырғызуды өзінің кәсібі санайды. Қазіргі уақытта кентте тұратын қария үйінің жанынан арнайы жер ашып, 10 түрлі жеміс ағашын еккен. Сонымен бірге мал азығы жоңышқаны бір атыз жерге жайқалтып қойған. Еңбекқор азамат бақша өнімдерін өсіруге де машықтанған.
– Мен Қарағанды облысының тумасымын. Киелі Сыр еліне, оның ішінде Тереңөзекке бала кезімде көшіп келдім. Дарияның етегіне қоныстанған біз ұзақ жылдар бойы бақшалық кәсіппен айналыстық. Отбасында жалғыз ұл болғандықтан мал және егін шаруашылығына бейім болдым. Анығын айтқанда 30 жыл бойы диқаншылық пен бағбандық кәсіпті қатар алып жүрдім. Тал егудің сан түрлі машақаты бар. Жеміс ағаштарының айрықша күтімді қажет етеді. Уақытылы суарып, әрбір жемісте кездесетін ауруларды анықтай білген дұрыс. Жеміс ағаштарының жергілікті ауа райына бейімделуі маңызды рөл атқарады. Мысалы, шабдалы ағашын қайбір жылдары отырғызып, жемісін жедік. Шабдалы суыққа төзбейді екен. Кейіннен қурап қалды. Бүгінде қара өрік, шие, алма, жүзім, жиде, шабдалы, грек жаңғағы, сары өрік, алмұрт секілді жеміс ағаштарына күтім жасаудамын. Базардан алатын көшеттер көбіне шықпай қалады. Сондықтан жемістерді дәнінен еккен дұрыс, – дейді Ырыстай Қалыбайұлы.
Талай жыл аудандық орман шаруашылығы мекемесінде қызмет еткен ақсақалдың есімі көпшілікке таныс. Ардагер ауданға қарасты орман-тоғай жерлерін қорғау бойынша қажырлы еңбек еткен. Бір жылдары ардалы азамат құрылыс, тамақ өндірісі саласында жұмыс істеген. Орман шаруашылығы саласынан зейнетке шыққан ол №9 бекетте орналасқан бақтағы талдардың шығуына себепкер болған. Қария әңгіме барысында Сырдарияның ауа райына Сыр талы төзімді екендігін тілге тиек етті. Осы уақытқа дейін бағбан қарт ізін салып кеткен бақта аудан бойынша егілетін талдардың тұқымдық қоры жасақталады.
Көркейту-көгалдандыру жұмыстарына бей-жай қарамайтын еңбек ардагері көшеге тал отырғызғанымен оны малдардың жеп кететініне қапалы. Ақсақал көше бойындағы қарықтарға қоршау жасап, арнайы маман бекіту керектігін айтады.
Бақшалық жерлерін таныстырған Ырыстай аға жүзімді қаламшадан өсіріп шығаратынын айтып жеткізді. Сонымен бірге сексеуілдің тұқымын шашып, ауласында өсіргендігін көзіміз көрді. Ерте көктемнен бастап ақсақал қызанақтың тұқымынан көшет дайындауда.
Зейнетке шықса да, ежелгі кәсібінен танбайтын Ырыстай Андабаев өмірлік жары Ақзайраш Тұрмахановамен 4 перзент тәрбиелеп өсірді. Олардан 10 немере, 1 шөбере сүйіп отыр.
Айта кетейік, кәнігі орманшы еселі еңбегі үшін «Сырдария ауданының 90 жылдығы» мерекелік медалімен марапатталған.
Балтабай ОРДАБЕКОВ
