Қосан қарияның қағытпалары

Қосан Әуесбайұлы 1931 жылы шаруа отбасында дүниеге келген. Жасы тоқсанға таяған қария сәби күнінде-ақ анасынан айырылған екен. Бала­лық шағы қиын­­­шы­лықпен өтсе де, небір нәу­бетті бас­тан кешсе де, Қосан қария әзілкеш, қасынан қара үзіл­мейтін, жүрген жерін шат күлкіге бө­леп жүретін ақ­көңіл ақсақал.

Зейнет демалысына шығып, алғашқы зейнет­ақысын алып келе жатқан Қосан ақсақалға балдыздары кездесіп қалыпты. Олар ақсақалды сөзге тартып:

– Қайда асығып бара жатырсыз, жездеке? – деп әңгімелескісі келіпті. Сонда Қосан атамыз:

– Зейнеткер адамда істейтін жұмыс жоқ дейсіңдер ме? Үйге асығып бара жатырмын, – дейтін көрінеді. Әзілге жақын балдыздары:

– Үйде не бар? – деп қайыра сауал қойыпты. Сонда сөзшең қария:

– Ертерек ұйықтап, ертең ерте тұрып, қайта ұйықтау керек, – деген екен. Мұнысы қолы бос зейнеткер адамның күнделікті тыныс-тіршілігі болса керек-ті.

*****

Қосан қарияның әкесінің есімі – Әуесбай. Ол кісі шаруа адамы болған екен. Қосан қария да жас кезінде шаруашылықта еңбек етіп, көлік жүргізген.

Қосан қарияның бір ұл, үш қызы бар. Ұлы Үсенбай – молда, емшілік қасиет қонған. Ол кісіні көпшілік жақсы таниды.

Бірде Жалағашқа барған сапарында өзі туралы сұрағандарға баласының ел-жұртқа белгілі екендігін алға тартып:

– «Әуесбайдың баласымын» деп емес, «Үсенбай молданың әкесімін», – деген екен.

*****

Қосан атамыз 2004 жылы «Шежірелі қария» атты облыстық байқауға қатысып, бас жүлде алады. Сол жолы қармақшылық ақсақал байқау аяқталғаннан кейін көп басшылардың көзінше:

– Қосеке, сіздің кемпіріңіз өмірден өтті, менің де кемпірім бақилық болды. Бірақ мен керемет кемпірге үйлендім, сен не істеп жүрсің, – дейді. Сонда қария:

– Сол кемпіріңнің апасы бар ма? – депті табан астында. Басшылардың бәрі ду күліпті. Сол арадағы кісілердің бірі Шыңғыс Қалиев деген қармақшылық ақсақалға:

– Қосекеңнен екі рет жеңілдіңіз, біреуі – сахнада, екіншісі – сыртта, – депті.

Фатима МАРАТҚЫЗЫ