Ойсылқараның орны бөлек

«Маң-маң басқан, маң басқан,

Шудаларын шаң басқан» түйе жарықтық түздің сәні ғой. Бәрінен де оның шұбатының емдік қасиетін айтсайшы?! Мың бір ауруға ем.

Бұрынғы кезде түйе шаруашылығына онша мән берілмесе, бүгінде оған деген көзқарас түзу. Бірыңғай осы саламен айналысып, кәсібінен береке тауып отырғандар да баршылық. Бұрынғы кезде деп отырғанымыз кеңес үкіметінің дәуірі ғой. Ол уақытта басқа түліктерге көзқарас түзу болғанымен, ондай қам­қорлықтан түйе шарушылығы қағажу қалды. Оны мына бір фактіден байқауға болады. Бір шаруашылықтың түйесінің 50 проценті өлім-жітімге ұшырапты. Сөйтсе онда небәрі 2 түйе ғана бар екен.

Шүкір қазір ойсылқараға деген ниет түзу. Аудан бойынша 1331 түйе бар. Соның ішінде Бесарық ауылында «Сарғали» шаруа қожалығы түйе шаруа­шылығымен тұрақты түрде айна­лысып келеді. Бесарықта 30-40 жыл түйекеш болған Сарғали Нұржановтың жолын баласы Төребай жалғады. Қазіргі таңда ба­ғымында 85 түйе бар. 2019 жылы бұл шаруа қожалығы 25 тонна шұбат өндіріп, қалаға өткізген.

Түйекеш Т.Нұржанов Бесарық ауы­лының кіреберісіндегі «Сарғали» қыста­уында түйе шаруашылығын өркен­де­тіп отыр. Бұл әулет – текті атаның ұр­пағы. Сарғали ағамыз атақты ғалым Мұ­ха­меджан Қаратаевтың немере інісі бола­тын.

Сарғали аға мен Сахан апа он бір баланы дүниеге әкеліп, барлығының жоғары білім алуына жағдай жаса­ды. Қыздарының алды Астанада министрлік­терде, республикалық комитеттерде жұ­мыс жасайды.

– Сахан апа өткен ғасырдың 90 жылдарының орта шенінде ауылға кел­ген Сара Алпысқызына жүні үлпіл­де­ген аппақ бота сыйлады. Бұл көрініс әсерлі болғандықтан жадымда жатталып қалыпты. Әке жолын қуған Төребай – мырза жігіт. Ауылға инвесторлар кел­генге дейін түрлі шаралардың демеушісі болды. Қазіргі таңда ауылда түйе шаруа­шылығын дамытуға елеулі үлес қосып жүр, – дейді ауылдың бел­сенді азаматы Жұмабай Әубәкір.

Берекелі Бесарықтан кейін Сәкен ауылында түйе шаруашылығы бар. Оны дамытып отырған жеке кәсіпкер – Бөлеген Рахмет. Бағымында 20 түйесі бар. Өткен жылы 3 тонна шұбат өндір­ген. Бұл ем­дік қасиеті мол сусынды ауыл халқы тұ­тынған.

«Түйе – байлық, қой – мырзалық, жыл­қы – сәндік» дейді халық даналығы. Аудан шаруалары осындай байлық көзін елдің пайдасына қарай ыңғайлайтын болса, одан екі жақтың да ұтатыны анық. Сондай-ақ «Сиырлы кісі – сыйлы кісі, түйелі кісі – күйлі кісі» деген де қанатты сөз бар. Бұдан ұғатынымыз сиыр мен түйе, басқа да түліктерді ұстаған адам бай болып, мұратына жететіні.

Түз кемесі саналатын түйе жарықтық ата-бабаларымызға күш-көлік ретінде қыз­мет жасады. Бүгінде одан өндірілетін шұбат емдік қасиетімен сұранысқа ие болып отыр.

Шаһарбек БАЛТАБАЙҰЛЫ