Мопед пен самокаттың зияны: жайлылықтың көлеңкелі жағы

Қалалық өмір ырғағы жыл өткен сайын жылдамдап, адамдар күнделікті қозғалысын жеңілдететін көлік түрлерін көбірек таңдай бастады. Соның ішінде мопедтер мен электрлі самокаттар – соңғы жылдары кең таралған, ыңғайлы әрі үнемді көлік түрі. Алайда, осы жайлылықтың артында экологиялық, әлеуметтік және қауіпсіздік мәселелері де бар екенін ұмытпаған жөн.

Мопед пен самокат тізгіндегендердің саны артқан сайын жол апаттары да көбейді. Әсіресе самокат жүргізушілері жаяу жүргіншілер жолағында, тротуарда, жол бойында жүйткіп жүріп, өзге адамдардың өміріне қауіп төндіреді. Статистикаға сүйенсек, Қазақстанда электрлі самокаттармен байланысты жол-көлік оқиғалары жыл сайын артуда. Бұл көліктердің көпшілігі шектеулі жылдамдықпен жүруге тиіс болса да, кейбір үлгілері сағатына 50-60 шақырым жылдамдыққа дейін жетеді.

Жүргізушілердің арнайы куәлікке ие болмауы, жол ережелерін толық білмеуі, қорғаныс құралдарынсыз жүруі де жағдайды ушықтырады. Мұндай бейқамдық салдарынан болған жазатайым оқиғалар тек көлік жүргізушісіне ғана емес, айналасындағыларға да қауіп төндіреді.

Бір қарағанда самокаттар экологиялық таза көлік түрі сияқты көрінеді. Бірақ олардың экологиялық зияны мүлде жоқ деуге болмайды. Электр самокаттарда қолданылатын аккумуляторлар — литий, кобальт сияқты сирек кездесетін және қоршаған ортаға зиянды металдардан жасалады. Бұл аккумуляторлар жарамсыз болғаннан кейін арнайы утильге тапсырылмаса, топырақ пен су ресурстарын ластайды. Сонымен қатар, кейбір мопедтер бензинмен жүреді. Бұл өз кезегінде ауаға зиянды газдар шығарып, қоршаған ортаның ластануына үлес қосады. Яғни, бір қарағанда үнемді көлік түрлері экологиялық тұрғыдан аса пайдалы болмауы мүмкін.

Мопед пен самокат жүргізушілерінің бәрі бірдей ережені сақтамайды. Жол ережесін елемей, көпшілікке ыңғайсыздық тудыратындар да жиі кездеседі. Әсіресе қоғамдық орындарда, саябақтар мен тротуарларда самокатпен жүйткіген жастар мен балалар адамдардың жүруіне кедергі келтіріп, тіпті қауіп төндіреді. Бұл қоғамдық тәртіп пен өзара сыйластықтың әлсіреуіне әкеліп соғуы мүмкін.

Самокат пен мопед — жүріп-тұруды жеңілдеткенімен, адамды қозғалыссыз өмір салтына бейімдеуі мүмкін. Бұрын адамдар қысқа қашықтыққа жаяу жүріп, белсенді өмір салтын ұстанса, бүгінде бәріне дөңгелек үстінде жетуге тырысады. Бұл — әсіресе жастар мен жасөспірімдердің денсаулығына теріс әсер етеді. Аяқ бұлшықеттерінің аз жұмыс істеуі, қозғалыс тапшылығы артық салмақ, жүрек-қан тамыр ауруларына әкелуі мүмкін.

Мопед пен самокат — қазіргі заман талабына сай қолайлы көлік түрі. Алайда оның артында тұрған қауіптер мен зияндар жайлы да ұмытпауымыз керек. Жол ережесін сақтау, арнайы инфрақұрылым қалыптастыру, экологияға және қоғамдық мәдениетке жауапкершілікпен қарау — осы көліктердің зиянын азайтудың басты жолы. Жайлылықты таңдай отырып, қауіпсіздік пен жауапкершілік мәселесін де назарда ұстау – әрбір саналы азаматтың борышы.

Мырқиева Нұрайым

Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің 4 курс студенті

Фото: Ашық дереккөзден