Тіршілік тынысы Tirshilik-tynysy.kz ақпараттық агенттігі
» » ÁLEM QABYLDAǴAN ÁLIPBI QIYNDYQ TÝǴYZBAIDY

ÁLEM QABYLDAǴAN ÁLIPBI QIYNDYQ TÝǴYZBAIDY


Jazý – ótkendi, búgindi jáne keleshekti jalǵastyratyn, árbir halyqtyń rýhanı, mádenı ósýin, damý deńgeıin kórsetetin áleýmettik máni zor qubylyz. Osy qubylyz arqyly adam balasy ǵylymdy, mádenıetti, tanym-túsinikti damytyp keledi. Iaǵnı, jazýdyń qoǵamda alar
orny erekshe.
Egemendigine qol jetkizgennen bastap elimiz básekege qabiletti, onyń ishinde eń damyǵan ozyq memleketter qataryna qosylýǵa aıqyn baǵyttagy jumystardy jasaýda. Sonyń ishinde, kóregen Kóshbasshy N.Á.Nazarbaev qazaq álipbıin latynǵa kóshirýdi – Qazaqstandy qarqyndy damytýdyń bir baǵyty dep sanap, ony júzege asyrý jolynda jumys jasaýdy júktedi. Qazaqtyń kórnekti qoǵam qaıratkeri A.Baıtursynov “El búginshil, meniki – erteń úshin” dep aıtqandaı, qazir qolǵa alyp jatqan dúnıeniń bári kemel keleshek úshin jasalyp jatqan aýqymdy is.
Latyn álipbıi – álemde keńinen taraǵan grafika. Tipti, óz memlekettik álipbıi bar elder de shet tilderin úırengende, ǵylym men tehnıka, medısına salalaryn ıgergende latyn árpin úırenýdi jáne qoldanýdy qajet etedi. Osy jaǵynan alǵanda ony halyqaralyq álipbı dese de bolady. Álemdegi halqy eń kóp Qytai men qaryshtap damyǵan Japonıa óz oqýshylaryna beıimdelgen latyn árpin úıretedi. Árıne, ǵalamtor men halyqaralyq jedelhat árpi de latyn tilinde ekeni belgili. Latyn qarpi kórshi Reseı elinde de keńinen taraǵan. Sonaý bizdiń dáýirimizge deıin 700 jyldary paıda bolǵan latyn álipbıi álemge keń taraǵan úlgi. Zaman talaby bolǵan soń mundaı qadamǵa qazaqstandyqtar da sanaly túrde barǵan durys. Óıtkeni, joǵaryda aıtqandai, ǵylym men bilim salasynda, termınologıada, medısına salasynda latyn grafıkasy keńinen qoldanylady. Ony túsiný úshin mejeli ýaqytta álipbıge kóshý kerek. Nátıjesinde, álemdegi tildik, aqparattyq keńistikke kirýge latyn grafıkasynyń yqpaly zor bolmaqshy.
Latynǵa kóshýdiń taǵy bir utymdy jeri búkil tórtkúl dúnıege tarydai shashylǵan qazaqtardyń bir jazýdy qoldanýyna múmkindik beredi. Munyń osy jaǵynan tıimdiligin qazirdiń ózinde sheteldik qazaqtardyń baspasózge bergen suhbattarynan baıqaýǵa bolady. Sebebi, óz týǵan Otanynda, Qazaqstan Respýblıkasynda turatyn qazaqtar kırıllısany paıdalansa, Eýropadaǵy qazaqtar, Túrkıa, kórshiles ózbek elindegi qazaqtar latyn árpin, Qytaı qazaqtary áli kúnge tóteshe arab grafıkasyn qoldanady. Demek, latyn jazýyna kóshý álemdegi qazaqtardyń ult retindegi biregeıliginiń qalyptasýyna zor yqpal etpek.
Latyn álipbıine kóshý – ana tilimizdiń jahandyq ǵylym men bilimge kirigýin, álem qazaqtarynyń rýhanı tutastyǵyn qamtamasyz etetin biregeı qadam. Ǵalamdyq ister adamzattyń ıgiligine aınalary anyq. Osy jolda Elbasy ata-babamyz armandaǵan “Máńgilik El” ıdeıasynyń ózi ulttyq tilimizdiń tuǵyryn bekitip, rýhanı jańǵyrýǵa jasalǵan naqty qadam ekenin túsindirip berdi. Sondyqtan osyndaı jaýapty qadamǵa árkim jáne barshanyń atsalysqany abzal. Óıtkeni, álem qabyldap otyrǵan álipbıdiń jattyǵy sezilmeıdi.

E.BERKINBAEV
07 сәуір 2018 ж. 782 0