«Қызыл жұлдызды» майдангер

Екінші дүниежүзілік Ұлы Отан соғысына Қазақ­станнан 1 миллионнан аса жауынгер елді жаудан қорғауға аттанған. Зұлмат жылдары еліміз 600 мыңнан астам халқынан айырылған. Соның 271 мыңнан астамы із-түзсіз жоғалғандар қатарына енген. Әлемді дүр сілкіндірген соғыс жылдарында ерлігі үшін 499 азамат ең жоғарғы награда «Кеңес Одағының батыры» атағын алған.

Ұлы Отан соғысына Отан қорғау үшін аттан­ған­дар­дың қатарында Тотан Балапанов та болды. Тереңөзек ауданы Далакөл ауылдық кеңесінде 1919 жылы дүниеге келген Т.Балапанов 20 жасында Қызыл әскер қатарына шақырылған. Ұлы Отан соғысы басталғанға дейін әскер қатарында болған азамат алдымен фин соғысына қатысқан. Гвардия старшинасы деген әскери атағы бар жауынгер тау зеңбірегі расчетының командирі ре­тін­де неміс басқыншыларына талай мәрте тойтарыс берген.

1944 жылы Украинаның Житомир қаласы маңындағы ұрыста аяғынан ауыр жарақат алып, елге сол жақ аяғынан айырылып, 1946 жылы орал­ған.

Майдангер туған жерге оралған соң Ворошилов колхозында есепші болған. 1954-1963 жылдары Терең­өзек аудандық тұтынушылар одағында есепші, аға есепші қызметін атқар­ған. 1964-1980 жылдары «Терең­өзек» күріш совхозында экономист, бас экономист болып, ауылдың әлеу­меттік-экономикалық өркендеуіне ат­са­лысқан. Т.Балапанов секілді мықты маман­дардың арқасында совхоз «Кү­ріш фабрикасы» атанғанын ел-жұрт жақсы біледі.

– Әкеміз өнегелі өмірімен ұрпа­ғына, кейінгі жас мамандарға жақсы тәрбие берді. Жиындарда өтімді сөз айтатын шешендік қасиеті бар болатын. Майдангердің ұрпағы бол­ғанымды мақтан етемін. Әкеміз Сыр шайырларының, ақындардың өлең­дерін, мақал-мәтелдерді орнымен пайдаланып, тыңдаушысын баурап алатын сөзшеңдігімен ел аузында қалды. Анамызбен соғыстан келген соң 1947 жылы отасқан. Қазір үлкен әулетке айналдық, – дейді майдангердің баласы Ертай Тотанұлы.

Соғыс және еңбек ардагері Тотан Балапанов елге сыйлы, өнегелі отбасының иесі болды. Өмірлік қосағы Бибайша Әлиевамен алты ұл-қыз тәрбиелеп өсірді. Жұмысында өзіне лайықты ізбасарлар дайындап, олар аудан, облыс көлемінде жақсы қырларымен танылды. Балаларының бар­лығы жоғарғы оқу орынын бітіріп, әртүрлі мамандық иесі атанып, ха­лық­қа қызмет етуде. Қазір барлығы бір-бір шаңырақ иесі, немере-шөбе­­­р­е­­­ле­рі бар.

Тотан Балапанов Ұлы Отан соғыс­ындағы ерлігі мен еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына қос­­­қан үлесі үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен наг­рад­талды. Сондай-ақ, «Ерлігі үшін», «1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғы­­­­сында Германияны жеңгені үшін», «Ұлы Отан соғысындағы ерен ең­­бегі үшін», «В.И.Лениннің туғанына 100 жыл», «Жеңістің 20 жылды­­ғы», «Жеңістің 25 жылдығы», «Жеңістің 30 жылдығы», «СССР Қару­лы күштерінің 50 жылдығы», СССР халық шаруашылығы көрмесінің қо­ла медалімен, Социалситік жарыс­тың 1973 жылы және 1974 жылы жеңім­пазы төсбелгісімен марапатталды.

«Қызыл жұлдызды» майдангер 1981 жылы дүниеден өтті.

Артында өшпес із қалдырған соғыс ардагерінің ерен еңбегі ұрпақ жадында мәңгі қалмақ.

Бибісара ЖАНӘЛІ