Ұлттық ойынның жұлдыздары
Киелі Тереңөзек топырағы ұлттық ойын тоғызқұмалақтың отаны десек қателеспейміз. Туған жерден түлеп ұшқан атақты спортшыларымыз Айнұр Жақапбаева – республиканың бас жаттықтырушысы. Хакімжан Елеусінов – үш дүркін әлем чемпионы, Бексұлтан Бостандықов – Азия ойындарының чемпионы, халықаралық дәрежедігі спорт шебері. Олар төл өнерді өрге сүйреп жүрген сайыпқырандар.Қазіргі таңда жерлестеріміздің ізгі жолын жастар толықтырып, алды халықаралық дәрежедегі спортшылар болса, Азия чемпиондары мен республика жүлдегерлері аудан абыройын асқақтатып келеді.
Кенттегі №11 Олимпиадалық резервтік мамандандырылған жасөспірімдер спорт мектебінде тоғызқұмалақ үйірмесіне 100-ге жуық оқушы қатысады. Оларды республикаға еңбегі сіңген жаттықтырушы Білімжан Елеусін, Мұхтар Әбжаппаров және Бексұлтан Бостандықов жаттықтырады.
Жаттықтырушылардың тынымсыз еңбегінің, ізденісінің арқасында жыл сайын чемпиондар қатары толығып, бүгінде 2 халықаралық дәрежедегі спорт шебері Б.Бостандықов, А.Кенжебекова, спорт шеберлері Д.Ахметов, Ж.Аманқос, Н.Маханова, Н.Мектепхан, А.Дәуренбекқызы, Е.Пернебаев республика намысын додалы бәсекеде қорғап келеді. Тоғызқұмалақтан соңғы бір-екі жыл көлемінде 17 спорт шеберлігіне үміткердің болуы ауданда спорттың осы түрі жақсы дамығанын көрсетсе керек.
Былтырғы жылы желтоқсан айында Ақтөбе қаласында өткен Азия чемпионатында қос сырдариялық тоғызқұмалақшы Мөлдір Жандарбек пен Айым Ақылбек чемпион атанды. Жас спортшы Мөлдір шапшаң ойында қарсыластарынан басым түссе, Айым классикадан бәсі биік түсті. Қос чемпион алтыннан алқа тағып, мерейі үстем болды. Осы чемпионатта Нұрила Мектепхан да қоладан алқа тақса, Жансұлу Ермағанбетова мен Нұржан Ақылбектің жүлдегер атанғаны облыс командасын бірінші орын тұғырына көтерді.
– Спорт мектебінде 2007 жылдан бері балаларды тоғызқұмалаққа жаттықтырып келемін. Тоғызқұмалақ ежелден келе жатқан, мыңдаған жылдық тарихы бар ұлттық ойынның түрі. Біздің ауданда тоғызқұмалақтың мектебі жақсы қалыптасқан. Сол ізгі жолды қазір жастар жақсы жалғастырып келеді. Тоғызқұмалақ балалардың ой-өрісін дамытуға бағытталғандықтан, ойын барысында ойыншы ұстамдылыққа, ұқыптылыққа, тапқырлыққа үйренеді. Ата-бабадан мұра болып қалған ұлттық құндылықты насихаттау, оны үйрету міндетіміз. Сондықтан ақыл-ойды дамытуға жақсы әсері бар ойынға қызығушылық танытқан ата-аналар балаларын үйірмеге әкелуіне болады. Қазір аудан намысын республика дәрежесінде қорғап жүрген, облыстың құрама командасында ойнап жүрген спортшылармыз бар. Оларды әрдайым мақтан етіп, төл өнердің жанашырлары деп айта аламыз. Жыл сайын ұйымдастырылатын түрлі деңгейдегі жарыстарға шығып, жүлдемен оралу үлкен дәреже. Сондықтан киелі Сырдария топырағынан әлі де талай мықты тоғызқұмалақшылар шығады деген үміттемін, – дейді білікті жаттықтырушы Білімжан Елеусін.
Жақында Алматы қаласында жасөспірімдер арасында ҚР чемпионаты өтті. Чемпионаттан Мөлдір Жандарбек (15 жас) және Низара Аубакирова (13 жас) классика түрінен екінші орын алды. Рапид ойыны бойынша Низара жүлделі үшінші орын иеленіп, олжалы оралды.
Математикалық қабілетті арттырып, нағыз есеп санатындағы ойын тоғызқұмалақ соңғы кезде ғаламтор желісінде де жақсы дамығаны белгілі. Жерлестеріміз онлайн режімде Қырғыз, Қытай, Моңғолия, Ресей елдеріндегі спортшылармен ойын өрнегін көрсетіп, қарсыластарының әлін бағуда. Бұл өз кезегінде додалы бәсекеде әдіс тәсілді жетілдіре түсуге ықпалын тигізеді. Сонымен қатар тоғызқұмалақ әлемдік мәдениеттің озық үлгісі саналады. Әлем елдері де қызығушылық танытып, ойыншылар қатары көбеюі соның дәлелі.
Тоғызқұмалақ – тәрбиенің көзі, үйлесімділіктің, тіл табысудың құралы, миды шынықтырудың тәсілі саналатын зияткерлік ойын. Осынша артықшылығы бар ең жоғары дәрежелі ұлттық ойын түрін үйренуге ауданда үлкен мүмкіндік – мектебі бар екендігі қуантады. Алда сырдариялық тоғызқұмалақшылар Көкшетау қаласында өтетін Азия кубогында және әйелдер арасында өтетін командалық чемпионатқа қатысып, бақ сынайтын болады. Барлық спортшыларымызға сәттілік серік болсын дейміз!
Бибісара ЖАНӘЛІ
