Ұлтқа қызмет ету білімнен емес, мінезден

– Ақмоншақ Нұртазақызы, сізді бүгінде қазақстандықтар жақсы таниды. Халық әртісі Димаш Құдайбергеннің «Тау ішінде» әніне жасалған бейне челлендж байқауына қатысу жөніндегі басты идея кімнің ойына келді?
– Өзім үнемі БАҚ өкілдеріне берген сұхбаттарымда челленджге қатысу үшін оқушыларға ең бірінші болып ұсыныс тастағанымды айтып келемін. Шындығында, әлеуметтік парақшаны көмекшілерім арқылы жүргіземін. «Тау ішінде» әніне жасалған челлендждің көп қаралым жинап жатқанын арада бір күн өткеннен кейін біліп, оның байқау екенін әріптестерімнен естідім. 24 мамыр күні соңғы қоңырауды аман-есен аяқтап, көпшілік арасында сұранысқа ие болған трендті түсірген едік. Екі күн ішінде 3 миллионнан астам қаралым жинап, қарсыластарымызды артқа қалдырдық десек болады.
– Байқау жеңімпазын Алматы қаласында өткен фан кездесуде жариялаған сәтте нендей сезімде болдыңыз?
– Әрине, қуанышты сезімде болдым. Хэштег арқылы қаралым бойынша алдыңғы орында тұрғанымды біліп, Алматы қаласына бардым. Дегенмен, байқаудың аты байқау екенін жасырмаймын. Өзгеше толқыныс болды. Ұйымдастырушылар менің фан кездесуге келгенімді білмейді. Концерт аяқталғаннан кейін Димаштың анасы жеңімпаз болғанымызды айтып, Еуропадағы концертке жолдамамызды алдық. Жергілікті тұрғындар құттықтап, керемет, ерекше әсер қалдырды.
– Өзіңіз және отбасыңыз жөнінде кеңінен айтып бересіз бе?
– Мен, Сырдария ауданына қарасты Ақжарма ауылының қызымын. Әкем Нұртаза Нұғман – мемлекеттік қызмет саласында қажырлы еңбек етті. Ауданға қарасты бірнеше елді мекенде жұмыс жасап, абырой биігінен көріне білді. Анам Дина мәдениет саласында қажыр-қайратын танытып, нәтижелі жұмыс атқара білген жанның қатарында. Тереңөзек кенті мәдениет үйінің директоры қызметін атқарып, зейнет демалысына шықты. Өзім Ақжарма ауылындағы №130 Абай атындағы және Асқар Тоқмағамбетов ауылындағы №135 Асқар Тоқмағамбетов атындағы орта мектепте білім алдым. Сонымен қатар 2006-2010 жылдары Астана қаласындағы гуманитарлық-педагогикалық колледжде «Бастауыш сынып мұғалімі» мамандығы бойынша диплом алдым. Астана қаласындағы Еуразия гуманитарлық институтында бакалавр дәрежесіне қол жеткіздім. Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде психология мамандығы бойынша магистратураны тәмамдасам, бүгінде осы оқу орнында «Әлеуметтік педагогика» мамандығы бойынша докторантурада оқып жатырмын. Білімімді жетілдіре жүріп, №49 орта мектепте бастауыш сынып мұғалімі, №10 мектеп-гимназиясында педагог-психолог, білім басқармасында бастауыш сыныптар бойынша әдіскер, «Білім беруді жаңғырту орталығы» КММ-де бөлім басшысы, «Даму» жеке мектебінде тәрбие ісі жөніндегі директордың орынбасары, №12 «Қарлығаш» балабақшасының меңгерушісі қызметтерін атқарған болатынмын. Қай салада болсын өзіме жүктелген міндетті лайықты орындауға тырысып келемін. Отбасында 4 перзенттің анасымын. Жолдасым Мақсат Арушаев – Сәкен Сейфуллин ауылының тумасы. Ер азаматым логистика қызметін жолға қойған жеке кәсіпкер. Өзінің транспорттық компаниясы бар. Қазіргі уақытта Астана қаласының тұрғыны атанғанымызға 20 жылға жуық уақыт болды. Көпбалалы анамын.
– Іргелі білім ошағының директоры ретінде білім беру саласына соңғы жылдары жасалған реформаларға көзқарасаңыз қалай?
– Жыл сайын білім саласына қатысты сан түрлі реформа жасалып тұрады. Мәселен, 2026 жылы біршама өзгеріс орын алады деп күтілуде. Басшы, мұғалім, қарапайым адам ретінде кез келген реформаға бейімделуге болады деп есептеймін. Адам өзгерісті өзінен бастау керек. Соңғы екі жылда мектеп-гимназияға басшылыққа келгелі айтарлықтай өзгеріс жасадым деп айта алмаймын. Біздің білім ошағында 140 педагог, 2181 оқушы бар. Үнемі оқушылардың қабілетін зерттей отырып, бірнеше жобаны жүзеге асыру үшін өзгеше әдіс-тәсілді қолдану керектігін ұғына алдым. Басшылардың, ұстаздардың тарапынан үлкен қолдау тауып, тың бастамамызға иек артып келемін. Ескі толқын ұстаздарының түсінбей жатқан тұстары көп. Қабылдау оңай емес. Қамалды бұзу қалай қиын болса, қалыптасқан жүйені өзгерту ауырлық етеді. Расында, әрбір мұғалімнің өзіндік оқушыға сабақ беру тәсілі секілді басшының да ұжымға жетекшілік ету мәнері қалыптасады. Соңғы жылдардағы реформаларды басшылыққа ала отырып, өзгеріс жасай білгенім – өз нәтижесін бергені қуантады.
– Ақмоншақ ұжымда қандай басшы?
– Ұжымда талапшыл басшымын. Тапсырылған жұмыстың уақытылы орындалуына аса мән беремін. Көп адам мені еркіндікке көңіл бөледі деп ойлауы мүмкін. Әйтсе де, еркіндікті қолдай отырып, ұжым алдына талап қойылмаса, басшы адамға болмайды. Әрбір дүниені өз мөлшерінде ұстауға тырысамын. Ең алдымен, көпшілікпен қарым-қатынасты дұрыс бағытта ұстау керек. Алдыңа келген ұстазбен, ата-анамен еркін, жақын сөйлесе алған жөн. Қай кезде де, мәселесімен келген адамның толықтай қанағаттанып кетуі үшін басшы ретінде жауапкершілікті сезінген абзал. Сан түрлі жағдайдағы ата-ана қабылдауға келеді. Мұндайда адаммен сөйлесе отырып, мәселені шешу – айрықша қабілетті, мықты болуды талап етеді.
– Үнемі ізденісте жүресіз бе?
– Иә, мен үнемі ізденісте жүремін деп айта аламын. Докторантурада білім алғандықтан, шет мемлекеттермен байланыстамын. Ғылыми бағытта білім саласындағы оң өзгірісті қамтитын мақалалар жазу барысында шетелдік және заманауи тәжірибеге жүгінемін. Өзге мемлекеттердің білім беру ісіндегі әдіс-тәсілін қазақ халқының ұлттық құндылықтарымен ұштастыра білемін. Өз-өзін дамытамын деген адам күнделікті ізденісте болғаны жөн.
– Аудан топырағынан түлеп ұшқан Сізбен ерекше мақтанамыз. Алдағы уақытта жүзеге асыратын жоспарыңыз көп шығар...
– Жерлестерімнің мені мақтан ететініне өте қуаныштымын. Негізінен, мен жерге бөлінбеймін. Бірақ қасиетті Сыр топырағының, берекесі тасыған ауданымның перзенті болғанымды мақтанамын. Әрбір адам үшін туған жері ыстық көрінеді. Жылына 1-2 мәрте туған жерге ат басын бұрып тұрамыз. Көбіне, менің араласатын ортам «батыс өңірінің қызысың ба?» деп жатады. Оларға «қойнауы жырға толған Сырдың ерке қызымын» деп жауап беремін. Адам алдына мақсат қоймаса, өзіндік жоспар жасамаса, мүлде дамымайды. Алға қойған жоспар көп. Қазіргі уақытта әлеуметтік парақшаны тұрақты жүргізіп отырғаннан кейін білім саласының мамандары менен өзгешелік, серпін, жаңашылдық күтеді. Сондықтан бірнеше жаңа жоба жүзеге асырғым келеді. Менің қызмет барысында жасап жатқан әдіс-тәсілім жұртшылыққа ерекше болып көрінгеннен кейін, бір орнымда тоқтап қалғым келмейді. Осы жазда әлеуметтік желі арқылы ұстаздар мен оқушыларға қарапайым адамдарға шабыт, мотивация беретін өнер, білім, спорт бағытында байқау ұйымдастыру ойда бар.
– Өмірлік ұстанымыңыз жайында айтасыз ба? Мәселен, алдағы 10 жылдықта біздің кейіпкеріміз өзін қандай қызметте сынағысы келеді?
– Ұлт көсемі Әлихан Бөкейханның «Ұлтқа қызмет ету білімнен емес, мінезден» деген тағылымды сөзін өмірлік ұстанымға айналдырғанмын. Жалпы кез келген адам елім маған не береді деп емес, еліме мен не беремін деген қағиданы ұстанған дұрыс. Біз секілді жастар елдің дамуына өзіндік үлесін қосу керек деп санаймын. Расында, баланы балабақшадан бастап, болашақтан қандай маман иесі болатындығын ұстаз бен ата-ана түсіндіре алған абзал. Саналылық пен жауапкершілік сезіне алмаған көпшілік елдің мәселесі тұрмақ, отбасын сақтай алмай жатады. Жалпы қоғам өмірінде бала тәрбиесімен айналысқан кезімде отбасылық жағдайына аса мән беремін. Бүгінде толық емес отбасында өскен балалар өмірге бейімделе алмай жатады. Ата-аналардың ажырасуы, балалардың өз-өзіне қол жұмсауы елімізде алдыңғы орынға шығып кетуі – алаңдатарлық мәселе. Менің негізгі мақсатым – ел балаларына қызмет ету, тағылымды тәрбие беру. Білім сапасын көтеруге басымдық бергенімізбен, отбасы құндылығын, тәрбие мәселесін ақсатып алмағанымыз дұрыс. Алдағыны Алла Тағала біледі. Кейін қандай қызмет болсын атқаруға дайынмын. Ең бастысы, бала қабілетін аша білетін мұғаліммін, ізденімпаз ұстазбын.
– Айтпақшы, Сізді ауылдастарыңыздан өнерге жақын деп естіген едік...
– Кішкентайымнан өнерге жақын болып өстім. Ән айтқанды жақсы көремін. Сан түрлі байқауларда жеңімпаз атандым. Шығармашылығым арқылы көпшілік ықыласына бөлендім. Білім ошағында оқушылармен іс-шараларда ән айтамыз. Бұл менің өнерге деген құлшынысымды арттырса, бір жағынан өнерден кенде емес балаларға шабыт сыйлау болып табылады.
– Басылымның оқырманына айтар тілегіңіз болса, мархаббат...
– Сырдария ауданының халқына Астанадан жалынды сәлем жолдаймын. Әлеуметтік желіде біздің жерлесіміз деп Сыр елінің халқы ақжарма тілегін жаудырып жатады. Алдағы уақытта туған жерге барып, ауылдағы ағайынның, жастардың ұсынысы негізінде фан кездесу ұйымдастыру ойда бар.
Сұхбаттасқан
Балтабай ОРДАБЕКОВ