Өршіл өрендерге тағзым ету – міндетіміз
Қазақ халқы үшін ең қасиетті де қастерлі Тәуелсіздікке – 31 жыл. Тәуелсіздік жолы оңай жол емес, бұл жолда сан мыңдаған адамның арманы мен тағдыры тәлкекке түсті. Біздің еліміз бүгінгі күнге сондай қиын-қыстау, даңқты жолдардан өтіп келіп отыр. 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы қазақ жастарының сана-сезімінің қаншалықты ұлтжанды екендігін көрсетті. Жастар бұдан әрі кез келген ұлтқа, ұлттың мақтаныш сезімін қорлауға жол бермейтінін өз халқының атынан ашық мәлімдегені тарихтан белгілі. Ауданда Желтоқан оқиғасына қатысушылардың қатарында Рабиға Баекееваның есімі ерекше аталады. Рабиға Сайлаубайқызы ауданның білім саласында ұзақ жылдан бері қызмет етіп келеді. Қазір Ақжарма ауылындағы «Бүлдіршін» балабақшасының меңгерушісі қызметін атқарады.
– Рабиға Сайлаубайқызы, ұлт тағдырына өшпес із қалдырған Желтоқсан оқиғасын ойға алғанда елең етпейтін жүрек жоқ. Желтоқсан оқиғасын еске алғанда қандай сезімде боласыз? Тәуелсіздік ұғымы сіз үшін қаншалықты қымбат?
– Желтоқсан оқиғасы кеңестік замандағы айтулы өзгерістердің бастауы болды. Бұл шақ – қазақты қайта оятқан, ұлттық рухын көтерген кез. Сонымен бірге бұл – өршіл намыс пен мұқалмас жігердің, Қайрат, Ербол, Ләззат, Сәбира сынды жүздеген, мыңдаған жастар бейнесінде лапылдап жанған алауы. Бір тәубе етеріміз, солардың қажырлы қайраты мен жастық тегеуріні нәтижесінде тоталитарлық құрсаудың тоңы жібіп, Тәуелсіздік таңы атты. Сондықтан да Тәуелсіздік – мен үшін баға жетпес бақыт, бұл күннің мәні оқиғаға қатысушы ретінде ғана емес, ұлтымыздың намысшыл патриоты ретінде өзгеше, бағасы теңдессіз. Егемендікті біз әрқашан мақтан тұтып, қастерлей білуге тиіспіз.
– Желтоқсан оқиғасы орын алғанда қандай оқу орнында оқып жүр едіңіз? Алаңға шыққанда бойыңызды қандай сезім биледі, қорқыныш болды ма?
– Желтоқсан оқиғасы орын алғанда Алматыдағы шет тілдері институтында 3-курста оқитынмын. Соңғы үшінші парда тарих сабағын оқытушымыз орталық алаңда орналасқан музейде өткізген болатын. Музейден шыққанда алаңда көптеген жастар жүрді. Оған мән бермей жатақханаға қайтып кеттік. Жатақханаға келгенімізде бір топ жастар жатақхана алдында жүр екен. Бізге олар: «Алаңға шығайық, Д.Қонаев ағамызды алып тастады» деп айтты. Біздер жатақханаға кіріп, қайта шықтық. Алаңға бардық. Алаңда ерікті түрде ереуілге шыққан жастар саны көбейе бастады. Біздің сол кездегі мақсатымыз: «Қазақ жерін қазақ азаматы басқаруы керек» деген ұғым еді. Алаңға шыққанда қорқынышты сезбедім. Тек бойымызда елімізге деген патриоттық сезім, санамызда қазақпыз деген ой ғана болды.
– Желтоқсан оқиғасына қатысушы ретінде сіз оқу орнынан қуылдыңыз. Бұл әділетсіз шешімге қалай тойтарыс бердіңіз? Оқуыңызды жалғастыру үшін қандай қадамдарға бардыңыз?
– Желтоқсан оқиғасына қатысушы ретінде сол кездегі көптеген студенттер секілді мен де оқудан қуылдым. Бұл әрине, әділетсіз шешім болды. Ауылға қайтып, 7 айдай ата-анамның жанында болдым. Келер жылы қайтадан Алматы қаласына оқуға түсуге бардым. Қанша оқу орнын араладым, мамандық алуым керек, бірақ көптеген оқу орындары «сендер халық жауысыңдар» деп есігін аша қоймады. Дегенмен ақталғанымды дәлелдеген соң Алматы мемлекеттік педагогикалық университетке, педагогика-психология факультетінің бірінші курсына қабылдандым. Жоғарғы оқу орнын аяқтап, туған жерге оралып, қызметімді, еңбек жолымды бастадым.
– Ел тарихында алтын әріппен жазылған күн бүкілхалықтық мереке ретінде аталып өтіледі. Сіздің ойыңызша мерекенің реңі қандай болуы керек?
– Қазақстан жоғары Кеңесі 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстанды Тәуелсіз Республика деп жариялады. Екі жүз жылдай патшалық Ресейдің отары, жетпіс жылдан астам Кеңес үкіметінің бұғауында болған Қазақстан егенмен ел болды. Қазақстан тарихында тәуелсіз Қазақстан Республикасының туған күні деп алтын әріппен жазылды. Сондықтан да 16 желтоқсан – бүкілхалықтық мереке. Тәуелсіздікке алғашқы қадам жасалған 1986 жылдың 16-17 желтоқсан күндері болған желтоқсан оқиғасын, онда бейбіт ереуілге шыққан, сонымен тарихта аты қалған желтоқсан көтерілісіне қатысушыларды, онда қаза болғандарды еске алып отыру – перзенттік парызымыз. Жазықсыз жапа шегіп, қапылыста мерт болған өршіл өрендер рухына тағзым ету – міндетіміз. Бүгінгідей қоғамда Ел Президенті ұсынған «Әділетті Қазақстан» құру жолында Тәуелсіздікке жаңаша рең беру де уақыт талабы болар. Дегенмен осы күні Желтоқсан оқиғасының құрбандарын еске алып, рухына тағзым етуді азаматтық парызымыз деп білемін. Жас ұрпақты патриоттыққа, Отаншылдыққа тәрбиелеудің жолы – өткенді ұмытпай, қастерлеу.
– Рабиға апай, өскелең ұрпаққа білім мен тәрбие беру жолында еңбек етіп келесіз. Айтыңызшы, сол кездегі жастар мен қазіргі жастар арасынан алшақтық байқайсыз ба?
– Еліміздің жастары қашанда өзінің өршілдігімен, туған еліне деген сүйіспеншілігімен, тіліне, дініне деген айрықша қасиетімен ерекше. Сол кездегі жастар, біздің замандастарымыз, әрине басқаша болды. Қайсар мінезі, ұлтқа деген жанашырлығы мен ержүректілік жігіттің де, қыз баланың да бойынан көрінетін. Әсіресе, қыздар өте белсенді болды. Қаймықпастан, ештеңеден қорықпай, өздерінің талаптарын айтып, неше күн мұзда тұрса да еңселерін түсірмеді. Міне, біздің еліміздің жастары осындай болуы керек. Ұзақ жылдан бері ұстаздық жолда келе жатырмын. Жастарымыздың білімге құштарлығы қуантады. Жаңарған Қазақстанның болашағы жарқын болатынына сенемін.
– Желтоқсан оқиғасын көзіңізбен көрген, қатысушы ретінде Сізді қазір не мазалайды. Ашылмай жатқан қаншама шындықтың түптің түбінде ашылатынына сенесіз бе? Оқиғаға қатысушылардың кейінгі тағдыры туралы біліп отырасыз ба, барлығы ақталды ма?
– Тәуелсіздікке жасалған алғашқы қадам – бұл әрине, Желтоқсан оқиғасы. Еліміздің басына күн туған небір зұлмат жылдар өтсе де, ұлтымыз қасиетті жерінен, ана тілінен айырылған жоқ. Ата-бабамыз аңсаған Тәуелсіздікке қол жеткізгенде қуаныштың жасы көзімізден төгілгені рас. Міне, тарих қойнауына кетіп жатқан осынау қастерлі жылдардың қандай жолмен келгенін білуіміз, оны кейінгі ұрпаққа айтып отыруымыз керек. Жастайынан қыршынынан қиылған өрендердің рухына тағзым ететін күнді мәнді, мазмұнды етіп өткізуіміз керек. Арамызда өзіміз секілді аға ұрпақтың өкілдері де бар. Барлығы да ақталды деген сенім болғанымен, ашылмай жатқан шындық бар. Жақсылыққа сенеміз. Түбі барлығы да жақсы болады. Оны біз болмасақ та, кейінгі толқын ақиқатын айтады. Ендігі жерде егемендігімізге сызат түспей, мемлекет дамуы қарыштай берсін. Әлем алпауыттарымен тереземіз тең болып, ұрпағымызбен мың жасайық!
– Сұхбатыңызға рақмет!
Сұхбаттасқан
Бибісара ЖАНӘЛІ
Бибісара ЖАНӘЛІ