«АҢЫЗ БОЛҒАН АБЫСЫНДАР»

Әдебиет әлемінде қылықты қыз, бұрымды ару, ардақты ана, салиқалы бәйбіше тақырыбында қалам тербеген жазушы аз емес. Ал, абысын-ажын тақырыбын жазуға көпшілік сараңдық танытатыны және рас. отбасындағы шаруаның бел ортасынан табылып, бір-біріне қолғабыс болар әулеттің келіндері хақындағы өмір шындығын суреттеу ерекше тебіреніс сыйлайды.

Бұл жерде тұрмыстағы сан түрлі оқиға желісі бірінен соң бірі жал­ғасын тауып шынайы көрініс анық байқалады. Бүгінгі мақалаға арқау болғалы отырған оқиға желісі өткен ғасырдың шеңберінде елі­міздің батыс аймағында орын алған деседі. Былтыр белгілі жа­зу­шы Дариға Мұштанова сол уа­қытта талай қиындықты бастан өткерген бір шаңырақтың үш келіні жайында «Аңыз болған абысындар» атты кітапты жарыққа шығарған болатын. Алғаш редакцияға мә­дениет саласының ардагері Жан­темір Айсин кітапты алып келгенде редакция қызметкерлері қолдан-қолға тигізбей жарыса оқыдық. Шығарманың бойынан таза ің­кәрлікті аңғарғандай болдым. Та­нысып шыққаннан кейін әр қазақ қызына тән адалдық, үлкенді сый­лау, құрметтеу секілді ерекше қасиетерді байқадық. Жазушы күр­делі сөзден көрі көркем тілді стильді қолданыпты.

Мазмұны ерекше кітаптың ма­ғы­насы тереңде жатыр. Таным­дылығы жағынан көркем суретке толы туындыда қазақы дәстүрдің мәйегін сақтаған үш абысынның бастан өткерген ауыртпалығы мен тауқыметі, сүргелең жылдар сү­рең­сіздігі, табиғатынан жараты­лы­сы әр түрлі сипаттағы олардың өмірі бейнеленеді. Тың тақырыпқа тұңғыш түрен салған шығарма өзе­гінде кейіпкерлердің кәдуілгі тұрмыс-тіршілігі, өзара татулығы, табандылық танытуы жатыр. Өзара шиеленіскен сан алуан тауқыметке төтеп беру абысынды-келінді үшеу­дің айтарлықтай қайрат­кер­лігі секілді. Қиын да, күрделі ғұ­мырды қағаз бетінде өрнектеу барасында тарихтан тағылым алған жазушының шеберлігі ерекше. Ал­тын құрсақты аналардың тағдыр ауырт­палығына қарсы тұрып, жеңіп шыққаны керемет. Тебірінеске то­лы шығарма желісінде қатарласа ғұмыр кешкен үшеуінің мінезі, адами болмысы, аналық келбеті, шынайы қасиеті қазақ әйеліне тән барлық құндылықты көрсетеді. Кітаптан Са­қып­жамал, Сақып, Ділдә есімді абысынның ғұмырлық шежіресіне қа­нығасыз. Сол кездегі ағайынның арасындағы мызғымас бірлік пен ынтымақтың үлгісіне айрықша ба­сым­дық беріледі.

Осы ретте аудандық мекемелер үйінің мәжіліс залында аудандық ішкі саясат бөлімінің қолдауымен, «Сырдария әйелдері» қоғамдық бір­лестігінің ұйымдастыруымен «Абы­сын тату болса…» тақырыбында оқыр­манмен сұхбаттасу кеші өткі­зілді. Алғаш аталмыш ұйым төрайымы Ұ.Жанәлиева сөз алып, кітап мазмұны төңірегінде сөз қозғады. Ау­дандық орталықтандырылған кі­тап­ханаға қарасты №1 филиал кітапханасының кітапханашысы Л.Се­­­­­­рікбаева туынды жайлы баян­­­дап берді. Бұдан кейін кеш қо­нақтары өзара пікір алмасып, тағылымға толы шығарманың өзе­гін ақтарды. Жалпы қоғамдағы әйел болмысын аша отырып, үлгі-өнеге алатын тұстарын жеткізді. Кітап­тағы кейіпкерлер негізінен Жан­темір Айсин әулетіне қатысты. Шығар­маның жанды кейіпкерлерінің бірі ретінде Ж.Айсин кітаптың жазы­лу барысын айтып берді. Орал қаласында үлкен тұсаукесер рәсімі өткізіліп, шығарманың мазмұнына құрастырылған сахналық қойылым көрсетілгенін айтты. Екі мыңға жуық данамен басылған кітап бүгінгі таңда оқырман арасында сұранысқа ие.

Шараның екінші бөлімінде ау­дан көлемінде, татулығы жарасқан әулет келіндері сөз алды. Бұлар өзара тығыз байланысын арқау етіп, көпшлікке үлгі көрсетті. Бір-бірінен ажырамаған ағайындылардың тұр­мыс-тіршілігі дәріптелді. Сонымен қатар бірнеше сан жылдар бойы қатар шаңырақты шайқалтпай ұстап келе жатқан абы­сынды-келіндер марапатталды.

Б.АЯБЕКҰЛЫ