«Теңдік уақыты» ұранымен өтеді
Жыл сайын 1 желтоқсанда Дүниежүзілік ЖИТС-пен күрес күні аталып өтіледі. Атаулы күнге орай ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі облыстық орталықтың Сырдария ауданындағы кабинет дәрігері Ақжарқын Оразбаева тілші сұрақтарына жауап берді.– Ақжарқын Исақызы, «Бірінші байлық – денсаулық» деген сөз бар. «Денсаулықтың қадірін ауырғанда білерсің» дейміз. Дегенмен дүниежүзінде АИТВ-мен өмір сүретін адамдар да қоғамның бір мүшесі. Аталған дертке шалдыққандарға қолдау көрсету үшін қандай іс-шаралар ұйымдастырылады?
– Жыл сайын 1 желтоқсан – Дүниежүзілік ЖИТС-пен күрес күні ретінде аталып келеді. Бұл күні бүкіл әлемдегі адамдар АИТВ-мен өмір сүретін адамдарға қолдау көрсету үшін бірігеді.
Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күні жыл сайын белгілі бір тақырыпқа арналады. Биылғы жылы мұндай тақырып теңдікке арналмақ. Бұл тақырып Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күні әлемдік ауқымда алға қойған міндеттердің өсіп келе жатқан тізімін толықтырады.
Алғаш рет 1988 жылы Дүниежүзілік СПИД-ке қарсы күрес күні жаһандық денсаулық сақтау тақырыбындағы алғашқы халықаралық күн болды. БҰҰ агенттіктері, мемлекеттер және азаматтық қоғам жыл сайын АИТВ-ға қатысты белгілі бір мәселелерге арналған науқанды өткізу үшін күш біріктіреді. Атап айтқанда, әлемнің барлық өңірінде ақпараттық іс-шаралар өткізіледі. Осы күні көптеген адамдар қызыл бау (лента) тағатын болады, яғни АИТВ-мен өмір сүретін адамдармен байланыстың, хабардарлықтың, оларды қолдаудың және ынтымақтастықтың халықаралық символы ретінде қолданылады. Сонымен қатар АИТВ жұқтырған адамдар өз өмірінің маңызды тақырыптары бойынша айтуға мүмкіндік алады. АИТВ-мен өмір сүретін адамдар тобы және ЖИТС-ке қарсы күреспен айналысатын басқа да қоғамдық ұйымдар өздері жұмыс істейтін қауымдастықтарды қолдау және қаражат жинау бойынша күш-жігерді жұмылдыратын болады. Өткізілетін іс-шаралар ЖИТС эпидемиясына байланысты істердің ағымдағы жай-күйіне жалпы назарды аударады. Осылайша, дүниежүзілік ЖИТС-пен күрес күні адамдар мен үкіметке АИТВ-мен күрестің әлі де аяқталмағанын, оның өзектілігін еске салады. АИТВ-ның адам өміріне әсері туралы ақпаратты арттыру, стигма мен кемсітушілікті жоюға баса назар аударылады. Айту керек, АИТВ жұқтырған адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін ЖИТС-ке қарсы жүйеге қосымша қаржы ресурстарын тарту мәселесі де маңыздылығын жойған емес.
– Өзіңіз айтып өткендей, биыл да арнайы ұранмен, яғни «Теңдік уақыты!» ұранымен өтетін атаулы күн қандай кедергілерді жоюға мүмкіндік береді?
– Теңсіздік ЖИТС пандемиясының жалғасуына әсерін тигізетіні сөзсіз. Алайда біз оны жеңе аламыз. 1 желтоқсанда дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күнінде ЮНЭЙДС әрқайссымызды ЖИТС-ке қарсы күресте ілгерілеуге кедергі келтіретін теңсіздіктермен күресуге шақырады.
«Теңдік уақыты!» ұраны – бұл әрекетке шақыру. Бұл бәрімізді теңсіздікті және ЖИТС-ты жою үшін қажетті дәлелденген практикалық шараларды жүзеге асыру. Оның ішінде, АИТВ-инфекциясын емдеу, тестілеу және алдын алу үшін қызметтердің қолжетімділігін, сапасын және орындылығын арттыру, осылайша әрбір адам барлық қажеттілермен қамтамасыз етіледі. АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың, сондай-ақ халықтың осал және маргиналды топтарының стигматизациясы мен кемсітушілігімен күресу үшін заңдарды, саясаттарды және процедураларды реформалау, осылайша әр адамға құрметпен қарауды қамтамасыз етеді. Қауымдастықтар арасында және «жаһандық Оңтүстік» пен «жаһандық Солтүстік» арасында АИТВ саласындағы ең жақсы ғылыми жетістіктерге тең қол жеткізу үшін технологиялар алмасуды қолдайды. Кездесетін теңсіздіктің нақты көріністерін атап өту және оларды жою үшін қажетті шараларды қабылдауға «Теңдік уақыты» үндеуін қолдана және бейімдей алатын болады.
ЮНЭЙДС АИТВ-ға қарсы жаһандық шараларды іске асыру туралы деректері соңғы екі жылда «COVID-19» пандемиясына және басқа да жаһандық дағдарыстарға байланысты АИТВ-ға қарсы күрестегі прогресс баяулағанын, ресурстар көлемі азайғанын, нәтижесінде миллиондаған адамдардың өміріне қауіп төнгенін көрсетеді. Міне, іс-шаралар қараша айынан басталып, Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күніне дайындалған есеп қараша айының соңында жарияланады.
– Бүкіл әлем назар аударатын мәселенің шешімі бар және әркім өз денсаулығына жауапты деген қағиданы барша халық естен шығармауы керек деген пікірдесіз ғой?
– Әрине, осы күні әлемде түрлі іс-шаралар өтеді. Бұл іс-шараларды тек ресми органдар ғана емес, ең бастысы, қауымдастықтар да өткізеді. Топтар әлеуметтік желілерде бөлісетін және ЮНЭЙДС біріктіретін фотосуреттер мен бейнелер арқылы адамдар болып жатқан оқиғалардың калейдоскопы туралы түсінік алып, шешімін көріп, үміт отын сезіне алатын болады.
«Егер оның таралуына ықпал ететін теңсіздікті жойсақ, біз ЖИТС-ті тоқтата аламыз. Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күнінде әрқайссымыз теңсіздік мәселесін шешсек, бәрін жеңетінімізді айналамызға түсіндіре алуымыз керек», – дейді ЮНЭЙДС Атқарушы директоры Винни Бьянима. Әрбір адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету, әркімнің денсаулығын қорғау үшін біз бәріміз теңдікке ұмтылуымыз керек.
Сұқбаттасқан Бибісара ЖАНӘЛІ
