Ұлағаты мол ұстаздар әулеті

Қарбалас тіршілік кейде жоспарлаған жұмысты тезірек жү­зеге асыруға мүмкіндік бермейді. Әйтеуір таң атады, кеш батады. Оның үстіне дәл қазіргі заманда уақыт бұрынғы­дан да жылдам жүріп жатқан секілді. Бірақ ескірмейтін естеліктердің, ұмытылмайтын жақсы істердің санада ғана емес көңілде, жүректе мәңгі жаңғырып тұруы заңдылық. Айтайын дегенім, құт қонып, бақ дарыған бұл отбасы туралы мақала жазу туралы ойдың санамда жүргеніне бірнеше жыл өтіпті.

Қайбір жылы аудандық мәслихат де­пу­таты Дархан Ералиев ағамыздың ша­қыруымен Нағи Ілиясов ауылында ұйым­­дастырылған іс-шараға қатыстық. Іс-шарада ауыл ардагерлері мен сырттан келген меймандар елді мекеннің тарихы мен еңбегі ерен тұлғалар туралы айта келе, ұлағатты ұстаз Әбілда Әлиев пен Қатира Байманова жөнінде жақсы-жақсы сөздер айтып, жылы лебіздерін білдіріп жатты. «Ердің бағасын, еңбектің бағасын ел бере­ді» демекші, сырттай айтылған жақсы пікірді естіп, құрметке лайықты кісілер туралы міндетті түрде мақала жазамын деп іш­тей бекінген едім. Міне, соның сәті бүгін тү­сіп отыр.

Жалпы ұстаздық қызметті атқару үл­кен жауапкершілікті, үздіксіз ізденіс пен қажырлы еңбекті талап ететіні бел­гілі. Шәкірт жүрегіне жол табу да оңай жұмыс емес. Ал қос ұстаз бас қо­сып, шаңырақ көтеріп, еңбек жолында да, өмір жолында да өзгелерге үлгі-өнеге көрсетсе, ұстаздардың ұстазы деген атқа лайықты болады. Бүгінгі кейіпкер­леріміздің өмір жолымен таныса отырып, қос тұлғаны да нағыз ұстаз деп санадым.

Әуелі отбасының тірегі, ұлағатты ұс­таз Әбілда Әлиев туралы тарқата жазсақ. Кейіпкеріміз 1947 жылы Н.Ілия­сов ауылын­дағы Сәдуақас есімді май­дангер-ұстаздың отбасында дүниеге келген екен. Әкесі сұрапыл соғыстың өрті мен отын көзбен көрген, жеңісті жа­қындатуға үлес қосқан жауынгер болған. Үйдің үлкені болған Ә.Сәдуа­қас­ұлы майдангер әкесі мен анасы Кү­ләштан тараған бауырларының бәріне қамқоршы аға болып, ертерек ер жеткен. Бүгінде отбасының барлық баласы – бір-бір отбасының мәуелі бәйтерегі, тірегі. Бәрі де жоғары білім алып, түрлі мамандық меңгеріп, өмірден өз орнын тапқан, ұрпақ өрбіткен ардақты жандар.

Батыр бабамыз Бауыржан Момыш­ұлының «Тәртіпсіз ел болмас» деген қанат­ты сөзінің астарында үлкен мән бар. Иә, соғыс көрген адамның бо­йын­­да кездесетін ерекше бір қасиет, ол – тәртіп. Ә.Әлиев әкесінің бойындағы жинақылықты, тәртіп пен тазалықты кө­ріп, әкеге қарап бой түзеп, тәртіппен қатар тәрбиені де бітім-болмысына сі­ңір­ген. Сөйтіп жас ұрпаққа тәлімді тәр­бие беруді мақсат етіп, әкесі секілді ұс­таздық жолды таңдаған.

Ә.Әлиев 1965 жылы Н.В.Гоголь атын­­дағы педагогикалық институтты ағылшын тілі пәнінің мұғалімі маман­дығы бойынша тәмамдап, еңбек жолын мұғалімдік қызметтен бастайды. Ке­йін, яғни 1970-1972 жылдары Отан алдындағы әскери борышын өтейді жә­не әскерден оралған соң ағылшын ті­лі пәнінің мұғалімі, 1976 жылдан бас­тап әскери жетекші болып еңбек жолын жалғастырады. Еңбек ете жүріп, оқушыларға патриоттық тәрбие беруге қосқан үлесі үшін «Азаматтық қорғаныс ісінің үздігі» төсбелгісімен марапатталады. Бұл оның ұстаздық жолдағы ал­ғашқы жетістігі болатын.

– Нағыз ұстаз болу – бақыт әрі абырой. Шындығында, мұғалім болу оңай болып көрінгенімен, нағыз ұстаз болу екінің бірінің қолынан келе бермесі анық. Қиындығы мен қызығы қатар жү­ретін ұстаздық қызметті мамандық атау­­лының төресі десек, Ә.Әлиев пен жұбайы Қ.Байманованы еселі еңбегімен да­раланған ұлағатты ұстаздар дер едім. Ауыл халқының құрметіне, шәкірттерінің ыстық ықыласына бөленген қос ұстаз өмірінің ең қымбат кезеңдерін білім бе­ру саласын дамытуға арнады. Әбіл­да Әли­ев еңбек жолын қарапайым ұс­таздық қыз­меттен бастап, мектеп ди­ректорының тәр­бие ісі жөніндегі орын­басары қызметіне дейін көтеріліп, жүктелген жұмысты зор абы­роймен ат­қарды. Еңбек жолында адамгершілік, парасаттылық, тазалық жолын ұстанып, талай шәкірттің өмірден өз орнын табуы­­на жол ашты. Бір сөзбен айтқанда, білім саласының білгірі болған өнегелі өмір иесінің ғұмыры ғибратты істерге толы еді, – деп еске алады ардагердің замандас әріптесі, бүгінде «Сырдария ауданының Құрметті азаматы» атанып отырған қазыналы қария Нұр­мағанбет Қуандықов.

Ұстаздық қызметте қарапайымды­лық пен кішіпейілділік жолын нық ұс­танған Ә.Әлиев үлкен-кішіге үлгілі аза­мат болған. Ол жалынды жастық ша­ғын жақсы істерге арнап, қазақ жі­гітіне тән қасиеттерді түгел дерлік бо­йына сіңірген. «Ел мақтаған жігітті қыз жақтаған» демей ме?! Кейіпкеріміз ауылдағы білім ошағында еңбек етуге облыс орталығынан жолдамамен кел­ген әріп­тесі Қ.Баймановамен сөз жа­рас­тырып, кө­ңіл қосып, 1973 жылы ша­ңы­рақ көтереді. Берік отбасының не­гізін қалаған қос ұстаз ең­бек ете жүріп ұрпақ өрбітіп, өнегелі отбасы атанады. Бүгінде үлкен әулеттің отанасы, ұл-қыздарының ардақты анасы, не­ме­ре­лерінің қадірлі әжесі Қатира апа өт­кен күнге көз тастап, бәріне шүкіршілік етеді.

– Өзім Ташкенттің Шыршық деген қаласының тумасымын. Әкем Нұрділда мен анам Пернекүл бар өмірін балаларына арнаған аяулы жандар еді. Мен де жолдасым Әбілда секілді үйдің үлкені болдым. Фатима, Асқар, Абзал, Қалима атты іні-сіңлілерім қазіргі уақытта түрлі саланың тізгінін ұстаған, бір-бір әулеттің иелері. Саналы ғұмырымыз ел балаларын оқытуға, тәрбие беруге арналды. Ұстаздық жолды таңдағаныма, ауыл мек­тебінде еңбек еткеніме қуанамын. Барлық игілік пен жетістік еңбекпен, ізденіспен келді деп есептеймін. Ұл-қыз­дарыма да жас кезде еңбек ету қа­жеттігін айтып, өмірлік тәжірибеммен бө­лісіп отырамын, – дейді Қатира апа.

Осыдан 50 жыл бұрын ауыл мек­тебіне қызметке орналасып, жастық жалынмен жаңа да жарқын еңбек жолын бас­таған ұстаз Қ.Байманова Н.Ілиясов ауы­лындағы үлгілі мұғалімдердің бірі болыпты. Тапсырылған істі тиянақты­лықпен, жауапкершілікпен уақытылы әрі сапалы орындайтын ол қызметтің барлық сатысынан өткен. Талай бас­шының тәрбиесін көрген. Ұжымда өзін­дік орны бар білікті маман болса, отбасында тектілігімен, ептілігімен иба­лы келін, ардақты ана атан­ған. Адал еңбегінің нәтижесі болар, 1992-2004 жылға дейін №132 орта мектебі директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары қызметін атқарған. Еңбегі ба­ғаланып, көп­теген жетістіктерге де қол жеткізген.

– Ауылымыздағы Әбілда Әлиев пен Қатира Байманованың отбасын біз «Ұс­таздар отбасы» деп атаймыз. Себе­бі бұл отбасында мұғалімдік қызмет ұр­пақтан-ұрпаққа лайықты жалғасып ке­ле жатыр. Әділда аға мен Қатира апай ата-аналар мен оқушылардың шынайы құрметіне ие болса, ұрпақтары да ұжымда сыйлы, қоғамда қадірлі. Ұлағаты мол қос ұстаз – ауданның, ауыл­дың қоғамдық-саяси дамуына ай­рық­ша үлес қосқан, білім беру саласында ұзақ жылдар жемісті еңбек еткен көрнекті тұлғалар. Тағдырдың жазуы шығар, Әбілда ағай өмірден өткеннен кейін отбасының бар ауыртпашылығы, балаларды өсіріп-жеткізу Қатира апай­дың мойнына жүктелді. Апай сабырлы да салмақты болмысымен еш мойымас­тан әке орнына әке, ана орнына ана болып, ұрпақтарын қияға самғатты. Талай белестерден табысты өтіп, бүгінде өркен жайған алып бәйтеректей үлкен бір әулеттің ғана емес ауылымыздың ар­дақтысы атанып отыр. Ғибратты ғұ­мыр иелерін үлгі-өнеге етіп, өзімізге ұстаз санаймыз. Ел ертеңі үшін жасаған еңбектерін жоғары бағалап, іргелі із­деніске толы тағдыр жолдарын құрмет тұтамыз, – дейді №132 орта мектебінің директоры Ілияс Анафияев.

Адам ұрпағымен, ұлағатты ісімен мың жасайды. Ұстаздар отбасының төрт бірдей перзенті бүгінде ұстаздық қыз­­метті абыроймен атқарып, ұрпақтар сабақтастығы атты ұлы ұғымға адал­дық танытып келеді. Үйдің үлкені Ай­гүл Әлиева Қызылордадағы №9 мек­теп­тің технология пәнінің мұғалімі бол­са, екінші қыз Айнұр Н.Ілиясов ауы­лын­дағы №132 орта мектебі дирек­­торының оқу ісі жөніндегі орынбасары. Ал қарашаңырақтың иесі Ғалымжан кәсіпкерлік саласының көрігін қыз­дырып жүр. Оның жұбайы, яғни ұс­таздар әу­летінің келіні Перизат Жәлім­бет – орыс тілі пәнінің мұғалімі. Отбасы­ның үшінші қызы Айжан аудан орталы­ғын­дағы №35 И.Тоқтыбаев атын­­­­­­­­­­дағы мектеп-лицейінде еңбек етеді. Үйдің кен­же қызы Ақжан – Н.Ілиясов ауылын­дағы мектепте биология пәнінің мұғалімі. Ұлағатты ұл-қыздардан өрбі­ген ұрпақ­тардың алды бүгінде жас маман атанып, ел дамуының түрлі салаларында еңбек етіп жатса, кейінгілері үздік студент, болашағынан көп үміт күттіретін озат оқушылар. Арасында Қазақстанның бір­неше дүркін чемпионы атанған спорт саңлақтары да бар.

Айта кетуіміз керек, Қ.Байманова бір­неше рет ҚР Білім және ғылым минис­тр­­лігінің «Құрмет Грамотасымен», «Ең­бек даңқы» орденімен марапат­тал­ған. Облыс, аудан әкімдерінен алған «Ал­ғыс ха­ты» да көп. Облыстық білім бас­қармасы мен аудандық білім бөлі­мі де жыл сайын еңбегін елеп, құрмет көрсетіп келеді. Ең маңыздысы, ұстаз­дың баға жетпес байлығы – шыңға шыққан шәкірттерінің көптігі. Сірә, на­ғыз ұстаз үшін бұдан ас­қан бақыт жоқ шығар. Білім саласының білгірі Қатира апайдың өзі де мұғалімдік қызметпен өрілген өмір жолына шексіз риза екенін айтып, ұрпақтарының ұстаздық жолды жалғағанына шүкіршілік етеді. Ал ұлағатты ұрпақтары әке сенімін, ана үмітін ақтау жолында жемісті еңбек етіп келеді. Сондықтан бұл отбасыны «Ұстаздар отбасы» деп ғана емес, өне­гелі отбасы, іргелі әулет, берекелі шаңырақ десек жарасады.

Ақтөре ИБРАГИМҰЛЫ,

Қазақстан Журналистер

Одағының мүшесі