«Майжарманың» тарихы
"Армансыз адам – қанатсыз құспен тең" дейді халық даналығы. Біз арманшыл халықпыз. Өзімізді көбіне шет мемлекеттермен салыстырамыз. Англияның астанасы – Лондонды Темза өзені қақ жарып өтеді. Сол айтқандай Нева өзені Санкт-Петербургтің орталығында орналасқан. Біздің мақтанышымызға айналған Майжарма да Тереңөзекті қақ жарып өтеді. Жергілікті ақындарымыздың Майжарманы жырламағаны кемде-кем.Мен көрші облыста қызмет етіп жүргенде аудан басқарып тұрған азамат бала күнінде Тереңөзекте тұратын туысқан ағасының үйіне келіп, жаздай Майжармаға шомылғанын айтқан еді. Менің Тереңөзектен екенімді біліп, Майжарма туралы айтқан жылы сөзі жүрегімді майдай ерітті емес пе?
Бұрыннан да ойлап жүретінмін. Майжарма деп неліктен қойылған екен деп. Оған жауапты арна тарихын зерттеп, осы мақаланы жазу барысында таптым. Тереңөзек бірде Қараөзек, бірде Аламесек болыстығына кіреді. 1926 жылы Кеңес Үкіметі егіншілік шаруашылықты ұйымдастыруға күш салады. Соның ықпалымен Майжарма каналы қазылған.
Ресей патшалығы кезінде Перовскі (Ақмешіт) қаласындағы түземдік орыс-қазақ мектебінде оқып, білім алған тереңөзектік Серікбай Бедебеков уезд бастығына тілмаш болып жүреді де, Кеңес Үкіметі орнағасын ауданда су шаруашылығы маманы болады. Сол Серікбай ақсақал: «Майжарма каналын қазуға Тереңөзек пен Қараөзек өңірінен 400 кетпенші қатысты. Жұмыс торғай шырылдамастан басталып, ымырт үйірілгенше жүргізілді. Адамдарға тамақ беріліп, кедейлердің бүйірі бір шығып қалды. Ақыры жарма май (мамыр) айына әзір болып, табанымен жүйіткіп су жүре бастады. Перовскіден өкілдер келіп, салтанатты жағдайда ашып, май айында пайдалануға берілгендіктен Майжарма аталған» деп естелік айтыпты.
Майжарма арнасы кезінде білгір қариялардың көрсетіп берілген сызба жобасы арқылы қазылған. Содан бері арада ғасырға жуық уақыт өтсе де, елдің асыраушы арнасы болып келеді.
Майжарма сағасын «Әйтек» каналынан алады. Биылғы жылы Тереңөзекті қақ жарып өтетін елді асыраушы каналды қазу жұмыстары жүргізілді. Сағасынан бастап ұзындығы үш километр аумақ тереңдетіліп қазылды. Бұл жұмысты «Құндыздымай» шаруа қожалығы демеушілік есебінен атқарып шықты.
– Майжарма – ауданымыздағы байырғы арнаның бірі. Елдің игілігіне жарап келе жатқан су көзінен бізде егістігімізге су аламыз. Осы мақсатқа орай биыл Майжарма каналына қазу жұмыстарын жүргіздік, – деді «Құндыздымай» шаруа қожалығының төрағасы Бөлеген Рахмет.
Осының нәтижесінде биыл арнада су мол болып, арнаны жағалай қоныстанған тұрғындардың бау-бақшасы жайқалып өседі деген сенімдеміз.
Шаһарбек НҰРСЕЙІТОВ
