Аргентина – чемпион
Төрт жыл күткен әлемдік мундиаль да өз мәресіне жетті. Алпауыт мемлекеттердің аяқдопшылары бәсекеге түскен әлем біріншілігі көпшілік күткендей тартысқа толы болды. Бұл дүбірлі додаға Катар мемлекеті үлкен дайындық жасады. Жаңадан стадиондар салынды, алыс-жақыннан келетін жанкүйерлер үшін қолайлы жағдай жасалды, барлық матчты көруге мүмкіндік қарастырылды. Осы тұста, 28 күнге созылған футболдан әлем чемпионатының қызықтарына тоқталып өтсек.Ерекшеліктерге толы мундиаль
Парсы шығанағы елінде өткен әлем чемпионаты ерекшеліктерге толы болды. Біз осыған дейінгі әлем чемпионаты туралы жазған мақаламызда бұған тоқталып өттік. Атап айтсақ, төрткүл дүние көз тіккен жарыс алғаш рет жазда емес қыста өтті. Себебі, жазда Катарда орташа ауа температурасы 40 градустан жоғары болса, қараша-желтоқсан айларында 24-30 градусқа дейін болады. Одан соң Катарда жалауы желбіреген бәсеке араға 20 жыл салып Азия құрлығына қайта оралып отыр. Сонымен қатар мұсалман елдері арасында да алғаш болып үлкен турнирді Катар мемлекеті қабылдады.
Одан бөлек чемпионатқа 32 команда қатысу үрдіске айналса, енді келесі әлем чемпионатында ұлттық құрамалар саны 48-ге көбейеді. 2026 жылдан бастап қатысушылар санын 48 командаға дейін көбейту туралы шешім қабылданып қойған. Демек, бұл доп додасы 32 құрама бақ сынайтын соңғы чемпионат болып тарихта қалатынымен де ерекшеленеді. Тағы бір ерекшелік – әлем чемпионатына бірінші рет үш әйел бас төреші ретінде шақырылды. Жапондық Йошими Ямашита, француз Стефани Фраппарт және руандалық Салима Мукасанга тартысты кездесулерге төрешілік етті.
Ал Ресей мен Украина арасындағы жағдайға байланысты Ресей құрамасының мундиальға қатысуы шектелді. Осы жылдың 28 ақпанында ФИФА мен УЕФА халықаралық футбол қауымдастықтары Ресей құрамасының әлем чемпионатына қатысуына тыйым салды. Мұндай шешім қабылдағаннан кейін Ресей құрамасы плей-офф кезеңіне қатысу құқығынан айырылды. Нәтижесінде, Польша автоматты түрде іріктеу турнирінің финалына шықты.
Катардағы дүбірлі доданың басты ерекшелігі – футбол тарихындағы ең қымбат әлем чемпионаты болуында. Forbes мәліметінше, Катар әлем чемпионатын өткізуге 229 миллиард доллар жұмсаған. Турнирдің алдыңғы иесі Ресейдің шығыны шамамен 11,6 миллиард долларды құрады. Мемлекеттің астанасы аз ғана уақыт ішінде құрылыс алаңына айналып, мұнда жаңа қалашық салынды. «Лусаил» қалашығы футболшылар үшін де, жанкүйерлер үшін де түрлі ерекшелігімен тамсандырды. Мұнда жаңадан 7 стадион салынған және 1 стадион қайта жаңғыртылған.
Стадионнан бөлек «Хамад» әуежайы да жаңадан бой көтеріп, әлем елдерінен келетін меймандарды қарсы алды. Сонымен бірге бір қалада өтетін бірнеше кездесуді жанкүйерлер көру үшін метро желісі де іске қосылған және автомобиль магистралі де салынған. Жанкүйерлер бір күнде екі түрлі қалада өтетін матчтарды оңай тамашалады. Себебі, стадиондар арасындағы ең ұзын қашықтық небәрі 75 шақырым болды, яғни, бір аренадан екіншісіне бару үшін бір сағат уақыт жеткілікті.
Осындай ерекшеліктер орын алған әлем чемпионатынан мамандардың болжамы бойынша шамамен 5,4 миллиард доллар табыс түсуі керек. Мундиальдің кеше ғана аяқталғанын ескерсек, бұл жөніндегі ақпарат алдағы уақытта шығады.
Күтпеген сенсациялар
Осындай ерекшеліктер орын алған әлем чемпионатынан мамандардың болжамы бойынша шамамен 5,4 миллиард доллар табыс түсуі керек. Мундиальдің кеше ғана аяқталғанын ескерсек, бұл жөніндегі ақпарат алдағы уақытта шығады.
Күтпеген сенсациялар
Иә, қай жарыс болмасын көпшілік фавориттерге көп басымдық беріп жатады. Бұл әлем біріншілігінде де жұртшылық небір мықты аяқдопшылар ойнайтын ұлттық құрамаларға иек артып, сенсациялар көп болады деп күтпесе керек. Бірақ күтпеген сенсациялар бұл мундиальдің көрігін қыздырды.
Жалпы, чемпионатта 64 ойын өтті. 32 команда алдымен топтық кезеңдерде бақ сынап, жарыс додасына шықты. Алғашқы ойыннан-ақ кішігірім сенсация орын алды. Турнирді қабылдаушы ел ретінде Катар құрамасы Эквадормен кездесу өткізді. Әлем чемпионатын қабылдаған мемлекеттің құрамасы алғашқы ойында ешқашан жеңілмеген. Биыл бұл үрдіс бұзылды. Катар құрамасы ашылу салтанаты болған матчта Эквадорға есе жіберді. Ал мундиальдің алғашқы голы ешқашан пенальтиден салынбаған екен. Оны Эквадор шабуылшысы Эннер Валенсия іске асырды.
Топтық кезеңнің сенсациясын Сауд Арабия командасы тіркеді. «С» тобындағы атақты футболшы Месси бастаған Аргентина құрамасын 1:2 есебімен жеңіп, күтпеген нәтиже болды. Тунистіктер де алғашқы ойында Даниямен, мексикалықтар Польшамен тең түсті. Бұл ойындарда екінші құрамалар фаворит еді. Сондай-ақ жапондықтар да әлемдік жарыста жігерін көрсетті. Олар немістерді бір доп айырмасымен жеңіп, сенсация жасады. Тіптен, күн шығыс елінің құрамасы испандықтардан да басым түсіп, қос сенсацияны тіркеді. Одан бөлек, топтық кезеңде Тунис командасы Францияны, Оңтүстік Корея Португалияны, Морокко Бельгияны жеңіп, мықты командаларды «састырғаны» бар.
Топтық кезеңде Морокко құрамасының жеңіске деген жігері ерекше болғанын атап өткен жөн. Олар хорваттармен тең ойнады, бельгиялықтарды және канадалықтарды ұтты. Ал 1/8 финалда жарыс жолынан испандықтарды тайдырды. Осы мундиальдің жеңімпазы деп болжанған Криштиану Роналду бастаған Португалия құрамасын да жарыс жолынан ығыстырды. Осылайша, Хаим Зиештің командасы 1/4 финалға дейін жетіп, үлкен сенсация жасады.
Сенсациялардан бөлек, футбол тарихындағы әлемдік рекордтар орнады, жаңарды. Мәселен, Криштиану Роналду әлем футболының тарихына енді. Ол 5 әлем чемпионатында гол салған жер шарындағы алғашқы адам. Ол голдар саны мен өткізген ойындар саны бойынша ешкімге жеткізбейді. Португалия тарихында оған жетер ойыншы жоқ. Ал аргентиналық Леонель Месси 4 рет матч үздігі атанып, осы көрсеткіш бойынша рекорд орнатты. Иран құрамасының шабуылшысы Мехди Тареми 102 минутта гол салды. Бұл ең кеш салынған гол болып тіркелді. Осыған дейінгі әлем чемпионаттарының тарихында мұндай оқиға болмаған екен. Оған қоса, төреші Матео Лаос Аргентина мен Нидерланды арасындағы ойында 15 сары қағаз көрсетіп, рекорд жаңартты.
Тартысты финал
Осы жарыс басталған тұста әлемдік сарапшылар Франция, Испания, Португалия, Англия, Аргентина, Германия, Бразилия, Хорватия құрамалары финалға шығатынын болжаған. Бұлардың қатарындағы Германия командасы топтық кезеңнен шыға алмай қалды. Испания құрамасы 1/8 финалда жарысты тоқтатса, Португалия, Бразилия, Англия 1/4 финалда қарсыластарынан жеңіліп қалды. Ал алғашқы ойында жеңіліп қалған Аргентина құрамасы қалған ойындарда ешкімге есе жібермей, финалға шықты. Франциялықтар да Тунис құрамасынан жеңіліп қалғаны болмаса, финалға айқын жеңіспен шықты. Лука Модрич бастаған Хорватия құрамасының да жеңіске ұмтылысы жақсы еді. Десе де олар Морокко құрамасымен қола жүлде үшін таласып, әлем чемпионатын үшінші орынмен тәмамдады.
18 желтоқсан – Катар мемлекетінің Ұлттық күні. Осы күні мундиальдің финалдық кездесуі Франция мен Аргентина арасында өтті. Бұл финалға лайықты, тартысты матч болды.
Кездесу аргентиналықтардың басымдығымен басталып, 1 таймда олар қарсылас қақпасына екі голды тоғытып алды. Алдымен, 11 метрлік айып добынан Леонель Месси гол салса, одан кейін қарымта шабуылда Анхель Ди Мария көзге түсті. Екінші таймда Франция бас бапкері Дидье Дешам бірнеше өзгерістер жасап, Франция құрамасы қарқынды шабуылдай түсті. Франциялықтардың сұрмергені Киллиан Мбаппе нәбірі 2 минуттың ішінде есепті теңестірді. Біріншісін 11 метрліктен салса, екіншісін керемет соққы жасай отырып, командасын жігерлендірді. Ойын тағдыры 90 минутта шешілмей, қосымша таймдар өткізілді. Онда да қос құрама бір-бір голдан салып, пенальти серияға дейін барды. Мұнда аргентиналық қақпашы Эмелиано Мартинес соққыларды қайтарып, мықтылығын көрсетіп, нәтижесінде Аргентина чемпион атанды.
Бұл әлем біріншілігінде үздік футболшы Леонель Мессидің бағы жанды. Ол командасын өрге сүйрей жүріп, жеңіске жеткізді. Катарда өткен мундиальдің «Үздік ойыншысы» да өзі болды. Ал франциялық Киллиан Мбаппе «Үздік сұрмерген», аргентиналық Эмелиано Мартинес «Үздік қақпашы», аргентиналық Энцо Фернандес «Үздік жас ойыншы» атанды.
Осылайша, әлем назарын салған Катардағы футболдан әлем чемпионаты көптеген ерекшеліктерімен, жаңашылдықтарымен ұйымдастырылып, жұртшылыққа жақсы көңіл-күй сыйлады. Енді әлем халқы 2026 жылғы мундиальді асыға күтетін болады.
Ердос СӘРСЕНБЕКҰЛЫ
