Гендерлік саясат – қоғамдық өмір теңдігі

Гендерлік саясат – бұл қоғамдағы әйелдер мен ерлердің тең құқықтарын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік және қоғамдық шаралардың жиынтығы. Бұл саясаттың негізгі мақсаты гендерлік теңдікке қол жеткізу, яғни ерлер мен әйелдердің әлеуметтік, экономикалық және саяси салада тең мүмкіндіктерге ие болуы. Әйел құқығы гендерлік саясаттың маңызды бөліктерінің бірі болып табылады және қоғамдағы әділеттілік пен теңдікті қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады.

Гендерлік теңдік – әйелдер мен ерлердің барлық салаларда тең мүмкіндіктер мен құқықтарға ие болуы. Бұл ұғым тек құқықтық теңдікпен шектелмейді, сонымен қатар әлеуметтік және экономикалық теңдікке де қатысты. Гендерлік теңдікке қол жеткізу қоғамның дамуы үшін маңызды, себебі ол әйелдердің әлеуетін толық ашуға мүмкіндік береді және жалпы қоғамның әл-ауқатын арттырады.

Әйел құқықтары үшін күрес – бірнеше ғасырға созылған үдеріс. XIX және XX ғасырларда әйелдер өз құқықтары үшін белсенді күрес жүргізіп, сайлау құқығына, білім алуға, еңбек етуге және тең жалақы алуға қол жеткізді. Осы құқықтарды қамтамасыз ету үшін көптеген халық­аралық құжаттар қабылданған. Оның ішінде БҰҰ-ның Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы конвенциясы (CEDAW) ерек­ше орын алады.

Қазақстанда гендерлік саясаттың дамуы Тәуелсіздік алғаннан кейін бастал­ды. 1998 жылы Қазақстан Республи­касының Президенті жанын­дағы Әйелдер істері және отбасы-демографиялық саясат жөніндегі ұлт­тық комиссия құрылды. Бұл комиссия гендерлік теңдік мәселелерімен айналысады және әйелдер құқықтарын қорғау бағытында жұмыс жүргізеді. Соңғы жылдары Қазақстанда әйел­дердің саяси және экономикалық қаты­суын арттыру бағытында көптеген реформалар жүзеге асырылуда.

Қазіргі уақытта Қазақстанда әйел­дердің құқықтары заңмен қор­ғалған, бірақ іс жүзінде әлі де көптеген мәселе бар. Әйелдер әлі күнге дейін еңбек нарығында кемсітушілікке ұшы­райды, жоғары лауазымдарда аз мөл­шерде кездеседі және тұрмыстық зорлық-зом­бы­лықтың құрбандары болып табылады.

Гендерлік саясат және әйел құқық­тары қоғамның дамуы мен өркен­деуінде маңызды рөл атқарады. Қазақстанда бұл бағытта біраз жетіс­тік­ке қол жеткізілгенімен, әлі де атқарылар жұмыс көп. Гендерлік тең­дікке қол жеткізу үшін қоғамның бар­лық мүшесі, соның ішінде мемлекет, үкіметтік емес ұйымдар және жеке тұлға­лар, бірлесіп әрекет етуі қажет. Тек осындай ынтымақтастық арқылы біз әйелдер мен ерлердің толық теңді­гін қамтамасыз ете аламыз және әді­лет­ті қоғам құра аламыз.

Г.Пірімбет,
Сырдария аудандық соты әкімшісінің бас маманы
сот отырысының хатшысы