«Жұртқа жақын полиция» қағидаты жүйелі жүзеге асуда

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа арнаған Жолдауында барлық озық елдерде полиция институты сервистік модель негізінде дамып келе жатқанын айтып, «Жұртқа жақын полиция» қағидаты негізінде полиция қызметінің мейлінше тұтас реформасын әзірлеп, жүзеге асыруды тапсырған болатын. Осы мақсатта Сырдария ауданында да нақты жұмыстар жүргізілуде. Соның аясында ауданда тіркелетін қылмыс көлемі жыл сайын төмендеп, өз нәтижесін беруде. Мысалы, 2022 жылдың есепті кезеңінде аудан көлемінде барлығы 63 қылмыс тіркеліп, былтырғы жылмен салыстырғанда 12,5 пайызға азайған. Бүгін осы және басқа да мәселелер туралы аудандық полиция бөлімінің бастығы, полиция полковнигі Нұрлан Ибраевпен сұхбаттастық.

– Нұрлан Мейірғалиұлы, алдымен Сізді «23 маусым – Полиция күні» мере­кесімен құттықтаймыз!

– Көп рақмет. Бұл мереке – уа­қыт­пен санас­пай қызмет етіп, қоғам тыныштығы мен адамдар қауіпсіздігін қамтамасыз ету жолында тер төгіп жүрген полиция қызметкерлері мен осы салада ұзақ жылдар бойы қажырлы еңбек еткен сала ардагерлерінің төл мерекесі. Біздің қызметіміз елдің тыныштығымен, мемлекеттің тұрақты экономикалық дамуымен тығыз бай­ланысты болғандықтан Полиция күнін жал­пыхалықтық мереке деп атауға болады. Осы орайда арнайы бет әзір­леп, ақпараттық қолдау көрсетуге ұсы­ныс білдірген редакция ұжымына алғыс айтамын. Аудандық полиция бө­лімінің қызметкерлері аудандық га­зеттің тұрақты оқырманы екенін де атап өткім келеді. Мереке қарсаңында атқарылған жұмыстар мен саладағы өзекті мәселелер ашық әрі жария түрде айтылатын жақсы сұхбат болады деп сенемін. Ең бастысы – «Жұртқа жақын полиция» қағидаты бойынша жоспарлы жұмыстар ауданда жүйелі түрде жүзеге асуда. Бұл жергілікті атқарушы, өкілді, қадағалаушы орган­дармен бірлесе атқарған жұмысы­мыздың жемісі.

– Өзіңіз атап өткендей, «Жұрт­қа жа­қын полиция» қағидатын жүзеге асыру­дың мемлекетке де, қоғамға да пайдасы мол. Сұхба­тымызды еліміздің полиция органдарына қойылып отырған ең басты талап турасында бастасақ.

– Дұрыс айтасыз, қазір халықтың құқық қорғау органдарына сенімін арттырудың маңызы ерекше. Біздің алдымызға министрлік пен Департамент тарапынан осы міндет қойылып отыр. Ал бұл міндетті орындау үшін не істеуіміз қажет? Әрине Заңдылықты сақтау арқылы жұмысты ашықтық пен жариялылыққа негіздеу керек. Яғни, Президентіміз атап өткендей по­лиция жұртқа жақын болуы тиіс. Халықпен бірге болып, бірлесе еңбек етсек, ашылмайтын қылмыс болмайды. Бұл бағытта біздің нақты жоспарымыз және нәтижелі істеріміз бар. Жол картасы аясында полицияның тұрғын­дармен жұмыс жасауының жаңа форматы енгізіліп, аудандық по­лиция бөлімінде азаматтарды қабыл­дайтын ың­ғай­лы фронт-офис­тер ашылды. Қазіргі уа­қытта, бұл фронт-офистер халыққа қызмет көр­се­ту орталықтарының жұмыс жүйесі үлгі­сін­де қызмет көрсетуде. Бүгінде ау­дандық полиция бөлімі үкіметтік емес ұйымдармен, қоғам белсенділерімен, ардагерлермен, жастар өкіл­дерімен бірлесе жұмыс істеуде. Ең басты талап – халықтың құқық қорғау органдарына сенімін арттыру.

– Енді аудандық полиция бө­лімінің негізгі жұмыстарының көр­сеткішіне көш­сек. Тіркелген қыл­мыстар мен қылмыс­тың алдын алу бағытында атқарылып жатқан жұмыстар туралы ақпарат бер­сеңіз.

– Есепті кезеңде аудан көлемінде 63 қылмыс тіркелді. Бұл аудандағы қылмыстылық деңгейінің 2021 жылмен салыстырғанда 12,5 пайызға тө­мендегенін білдіреді. Яғни былтыр дәл осы кезеңде 72 іс қозғалған. Сонымен бірге қоғамдық орындарда тір­келген қылмыс 8-ден 4-ке, кө­ше­лердегі қылмыс 7-ден 3-ке, топтасып жасалған қылмыстар 5-тен 2-ге азайғанын атап өткім келеді. Жеке құрам мен полиция бөлімінің барлық қызметкерлеріне қылмыстың алдын алу мен болдырмау мақсатында ұдайы жұмыс істеу тапсырылуда. Бұл мәселе бөлім бастығы ретінде менің күнделікті тікелей бақылауымда.

– Ал өсім алған қылмыс түрлері бар ма?

– Өзіңіз білетіндей, ауданымыз – аграрлы аудан. Халық егін егумен және мал шаруа­шылығымен айналысады. Бірнеше жылдан бері ауданымыз үшін мал ұрлығы қылмыстарының өзектілігі жоғары болып отыр. Биыл мал ұрлығы былтырғы жылмен са­лыстырғанда едәуір артты. Қазіргі таң­да аудан бойынша 17 қылмыс тір­келіп тұр. Әрине біз қолқусырып қа­рап отырған жоқпыз. Тиісті алдын алу және түсіндіру жұмыстары ұдайы жүргізілуде. Осы ретте, өзгелерге са­бақ болуы үшін мал ұрыларына кеші­рім бермеу керектігін және мал ұрлауы мүмкін азаматтар туралы ақпараттар білген жағдайда полиция бөліміне дереу хабарлау қажеттігін айтқым келеді. Сондай-ақ пада ұйымдастырудың да тиімділігі көп.

– Мал ұрлығын болдырмау үшін қан­дай жұмыстар атқары­луда?

– Ең алдымен тәуліктік кезекшілік­тер мен рейд ұйымдастырылуда. Оның ішінде мал тасымалдайтын көлік құрал­дарын тексеру жұмыс­тары тұрақты түр­де жүргізілуде. Егер де, тиісті құ­жат­тарсыз (малдың төлқұжаты жоқ немесе ветеринарлық анықтамасы жоқ, таңбалары мен сырғаларындағы нөмір­лері сәйкес келмеу деректері) мал тасымалдаған көлік құ­рал­дары анық­талған жағдайда полиция бөлі­міне жеткізіліп, ветеринария саласының қызметкерлерімен бірлесіп тексеру, есепке алу жұмыстары үйлестіріледі. Бұл іс-шаралар мал ұрлығымен айналысатын азаматтардың қылмыстық әре­кеттеріне едәуір тосқауыл болды. Ал жоғарыда атап өткен 17 мал ұрлығы қылмысы туралы толығырақ айтар болсақ, оның 3-і қорадан, 14 дерегі қараусыз, бақташысыз өрістен ұрланып отыр. Біздің есебіміз бойынша аудан көлеміндегі 13 ауылдық округте 13 пада ұйымдастырылып, бақ­ташымен қамтылған. Дегенмен, 1 ауылға 1 пада аздық етеді. 2021 жылы малды бақташысыз жайып жіберудің салдарынан, мал ұрлығымен тіркеліп, кейін малдары далалық жерде табылып, иелеріне қайтарылған деректерде кездесті. Бұндай 1 қылмыстық іс өндірістен тоқтатылды, бұл ретте жоғалған (ұрланды деп жазылған арыздар бойынша) малды іздеуге жеке құрамның басым күштері мен автокөліктері тартылады. Осыған орай, мал ұрлықтарының алдын алудың бір­ден бір шешімі пада ұйымдастыру еке­нін айтқым келеді. Сондықтан осы бағыттағы жұмыстарды қолға алу қа­жет деп есептеймін. Сондай-ақ мал ұрлығының орын алуының және ашыл­мауының тағы бір себебі азамат­тардың малдың жоғалғаны туралы кеш хабарлауы.

– Мал ұрлығын болдырмау үшін тағы қандай басым бағыт­тарға мән берген дұрыс деп есеп­тейсіз?

– Жергілікті атқарушы органдар тарапынан малдарды таңбалау, сыр­ғалау жұмыстары әлі де болса жет­кіліксіз болуының салдарынан ішкі істер органдары қызметкерлерінің мал ұрлықтары қылмыстарын ашу мен ұр­ланған малды тану барысында қиындықтар кездесіп жатқаны жасырын емес. Осыған орай, құзырлы органдармен мал шаруашылығымен айналысатын азаматтарға малдың саны және олардың таңбалануы, сыр­ғалануы жайлы үгіт насихат жұмыс­тарын жандандыру қажет деп есеп­теймін. Мал ұрлығының алдын алу мақсатында аудандық ветеринарлық инспекциясымен бірлесіп тиісті ілес­пе құжаттарсыз мал тасымалдау дерек­терін анықтау және жолын кесу бойынша рейдтік іс-шаралар жүргізі­луде. Құжатсыз мал тасымалдау фак­тілері анықталғанымен, қазіргі таң­да туын­дап жатқан қиындықтың бірі – ұсталған малды тексеру барысында уақытша орналастыру орын­дары бөлінбеуі. Құжатсыз мал тасымал­даған автокөліктер, үстіне тиелген малымен бірге сол аймақтың ішкі істер бөліністерінің ауласына уақыт­ша қо­йы­лады. Малдың ұрлық еместігін анықтау барысында ол мал автокө­ліктен түсірілмейді. Оған су, жем берілмей, малға тиісті қарау жасалмайды. Бұндай жағдай қызмет барысында жиі кездесуде. Сондықтан құжатсыз тасымалданған малды уақытша орналастыратын орындарды және олардың жем-суы мен қарайтын қызметшілер белгілеу қажет.

– Соңғы жылдары адам шы­ғынымен және көліктердің іске жарамсыз болып қалуымен аяқ­талатын жол көлік оқи­ғалары да көптеп орын алуда. Осы туралы айтсаңыз.

– Иә жол-көлік оқиғаларының қаупі жыл санап артып келеді. Осы ретте ауданда жол қозғалыс қауіпсіз­дігін қамтамасыз ету мақсатында атқарылған жұмыстар мен көрсет­кіш­тер­ге тоқталып өтейін. Аудан көлемін­де тіркелген жол көлік оқиғаларының саны 7,7 пайызға, жарақат алғандар саны 15 пайызға, қайтыс болғандар 28,6 пайызға төмендеді. Есепті мерзімде полиция қызметкерлерімен жол жүру ережесін бұзғаны үшін 935 құқық бұзушылықтар анықталып, әкім­шілік шаралар көрілді. Жол-көлік оқиғаларының алдын алуды насихаттайтын видео роликтер түсіріліп, бұқаралық ақпарат құралдарында жә­не әлеуметтік желілерде кеңінен жариялануда. Халықтың полицияға деген сенімділігін арттыру мақсатында «Жолда қабылдау», «Ауладағы қабыл­дау» акциялары онлайн түрде жүргізілді. Акция барысында тұр­ғын­дардың арыз-шағымдары мен шешіл­меген мәселелері қаралып, нақты жауаптар берілді. Осы ретте тұрғындарға мас күйде көлік айдамау керектігін қатаң ескерткім келеді. Сондай-ақ ата-аналар кәмелеттік жасқа толмаған балаларының авто­көлік тізгіндеуіне жол бермеуі керек. Қала­аралық жә­не облыстық маңызы бар авто­жол­дар­да көліктің жылдамдығын шама­дан тыс арттыру да аса қауіпті. Ав­то­көлік иелері осындай қарапайым талап­тарға мән беріп, заң бұзбауға дағ­дылануы қажет. Сонда ғана жол-көлік оқи­ғалары азаяды.

– Алаяқтық қылмыстардың ста­тис­тикасы қалай?

– Алаяқтық қылмыстар біздің ауданда ға­на емес әлемде аса маңызды мәселе болып отыр. Бұған әлеуметтік желінің күшеюі және адамдардың құ­қықтық сауатының төмендігі әсер ету­де. Есепті мерзімде ауданда 4 алаяқтық қылмыс тіркелді. Былтыр бұл кезеңде бір ғана қылмыс есепке алынған. Қылмыстың басым бөлігі қар­жылық жүйелер арқылы қаражатты қолма-қол ақша етіп алуға уәде беру, пәтер, жер учаскесін алуға, жұмысқа орналастыруға жалған жәрдемдесу әрекеттерімен байланыс­ты. Мұндай қыл­мыстарды анықтауда бірқатар қиын­дықтар кездесуде. Себебі «QIWI-ко­ше­лек» және басқа да есепшоттарды кез келген елде ашуға болады. Сон­дықтан бейтаныс­ адамдарға сенбей, сақтық шараларға назар аудару қажет. Алаяқтықтың құрбаны болмау үшін ресми кол-центрге қоңы­рау шалып, ақпаратты тексерген дұ­рыс.

– Әріп­тес­теріңізге деген мерекелік лебізіңізді біл­сек.

– Майдангер әрі құқық қорғау саласы­ның ардагері атанған, өмірден өтсе де есімдері ұмы­тылмайтын Д.Сақтағанов пен М.Бержанов бастаған сала ардагерлері мен полиция қыз­мет­керлерін кәсіби мерекемен шын жүректен құттықтаймын. «Отанға қызмет – ерге міндет» демекші, Тә­уелсіз Қазақстанның дамуы жолында құқықтық тәртіпті қамтамасыз етіп жүрген әріптестерімнің жауапты жұ­мысына сәттілік, отбасына аман­дық ті­­леймін!

Сұхбаттасқан Ақтөре Ибрагимұлы