Дөңгелек үстелге аудандық сот төрағасы Р.Алдам­бергенов, аудандық прокуратураның прокуроры­ Д.Ұзақ­баев, аудандық полиция бөлімінің бастығы Н.Иб­раев, жергілікті полиция қызмет бөлімшесінің бас­тығы А.Мұстафаев, аудан әкімі аппаратының мем­ле­кет­тік-құқықтық жұмыстар бөлімінің басшысы А.Жұма­беков, аудандық аурухана бас дәрігерінің орынбасары Ж.Жұмабаева, аудандық жұмыспен қамту, әлеуметтік бағдарламалар және хал актілерін тіркеу бөлімінің мамандары қатысты.

Алдымен сөз алған аудандық сот төрағасы Р.Алдам­бергенов Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Нор­мативтік қаулысы туралы қысқаша тоқталды.

– Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының мына нормативтік қаулыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Атап айтқанда, талап қою арызы электрондық форматта берілген кезде неке қию туралы куәліктің түпнұсқасы сотқа талап қою арызы соттың іс жүргізуіне қабылданғанға дейін ұсынылуы тиіс. Неке қию туралы куәліктің түпнұсқасы ұсынылмаған жағдайда арыз қайтарылуға жатады. Сонымен қатар, Кодекстің 17-бабының 1-тармағына сәйкес кәмелетке толмаған ортақ балалары жоқ ерлі-зайыптылардың өзара келісімі бойынша некені бұзу бір-біріне мүліктік және өзге де талаптар болмаған кезде тіркеуші органда жүргізіледі, – деді сот төрағасы.

Кодекстегі өзгертулер мен толықтырулар жөнінде ау­дандық сотының кеңсе меңгерушісі Р.Сүлейменова хабарлама жасады. Хабарламашы «Кәмелетке толмаған ортақ балалары жоқ және бір-біріне мүліктік және өзге де талаптарды қоймайтын ерлі-зайыптылардың некені бұзу туралы талап қою арызында Кодекстің тәртібімен тіркеуші органдарда некені бұзуға жауапкердің келісімінің жоқтығы не оның қарсылығының болмауына қарамастан некені бұ­зудан жалтарғаны көрсетіледі» деді.

Сондай-ақ, некені сот тәртібімен бұзу қандай жағдайда жүзеге асатыны туралы түсіндірді.

– Кодекстің 17-бабының 2-тармағында көзделген жағ­дайларды қоспағанда, ерлі-зайыптылардың кәмелетке тол­­маған ортақ балалары болғанда, ерлі-зайыптылардың біреуінің некені бұзуға келісімі болмағанда, егер ерлі-за­йып­тылардың біреуі қарсылықтарының болмауына қа­ра­­мастан, өзінің іс-әрекетімен не әрекетсіздігімен некені бұ­зудан жалтарғанда, ерлі-зайыптылардың бір-бірі­не мү­­ліктік және өзге де талаптары болған жағдайда жүр­гі­зіледі.

Тіркеуші органда Кодекстің тәртібімен некені бұзуға жауапкердің келісімінің жоқтығын растау үшін жұбайының некені бұзу туралы арызбен тіркеуші органға жүгінгені жө­ніндегі құжаттар және жауапкердің некені бұзуға келісі­мінің жоқтығы туралы жазбаша арызы ұсынылады.

Ерлі-зайыптылардың біреуі өзінің қарсылықтарының болмауына қарамастан, некені бұзудан жалтарған жағ­дайда, мысалы, некені бұзу туралы бірлескен арыз не жеке арыз беруден бас тартса, оның бірлескен арыз беру үшін тіркеуші органға жеке өзінің келуіне мүмкіндігі болмаса, сондай-ақ ол арыз берілгеннен кейін бір ай өткен соң тіркеуші органға қайта келмесе неке сот тәртібімен бұзылады, – деді Р.Сүлейменова.

Сонымен қатар, аудандық соттың сот отырысының хатшысы Н.Әбдікәрім заңдық маңызы бар фактіні анықтау, оның ішінде қайтыс болуы туралы фактісін анықтау туралы азаматтық істерді қарау барысында туындайтын мә­селелер туралы баяндады.

Хабарламашы өз сөзінде Кодексте көрсетілгендей қай­тыс болғаны туралы медициналық куәлікті «өлім күш көр­сетуден болған» деген күдік болмағанда мәйітті тексеру негізінде өлімді анықтаған дәрігер беретінін айтты. Адамның қайтыс болғаны туралы медициналық куәлікті дәрігердің толтыруы үшін ол адамның қайтыс болғандығы жөнінде дер кезінде хабардар болуы керек. Яғни, мәйітті барып көруге мүмкіндік алу керек.

– Дәрігердің дер кезінде хабарландырылуы «Жедел медициналық жәрдем, оның ішінде медициналық авиация­ны тарта отырып көрсету қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 30 қарашадағы №ҚР ДСМ-225/2020 бұй­рығының 18-тармақшасымен бекітілген. Атал­ған тармақшада пациент ауырған және пациенттің үйіне учаскелік дәрігердің белсенді баруы қажет болған жағдайда, ЖМЖС бригадасының немесе МСАК ұйымы жанындағы ЖМЖ бөлімшесінің фельдшері немесе дәрігері МСАК ұйымына ақпаратты (активті) ұсынады және халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Кодекстің 7-бабының 31) тармақшасына сәйкес бекітілген нысан бойынша пациентке арналған дабыл парағын толтыратыны көрсетілген. Демек, адамның қайтыс болғаны туралы медициналық куәлікті дәрігер, ал ол болмаған жағдайда орта медицина қызметкері ресімдеуі керек. Яғни, заң талабына сай тек диспансерлік бақылауда тұр­ған адамға ғана емес дәрігердің өзі адамның қайтыс болғандығына көз жеткізген кезде де тиісті үлгідегі ме­дициналық анықтама толтыру қажеттігін көрсетеді, – деді Н.Әбдікәрім.

Сот төрағасы Р.Алдамбергенов ағымдағы жылдың 9 айында қайтыс болу фактісін анықтау туралы азаматтық істерді қарау барысында медицина қызметкерлеріне қатысты 4 жеке ұйғарым қабылданғанын айтты. Осыған орай, медицина қызметкерлері тарапынан жіберілген кем­шіліктерге тоқталып өтті. Мәселен, азаматтардың уақыт­тарын үнемдеу мақсатында қайтыс болу жағдай­ларын ме­дициналық куәландырудан бас тарту мәсе­лелеріне байланысты дәрігерлер арасында түсіндіру жүр­гізу қажеттігіне тоқталды.

– Адам қайтыс болғанда бірінші құқық қорғау мекемесі­не хабар беріледі. Сондықтан мекеме басшыларына қыз­мет­керлер қайтыс болу фактісі орнына барған уақытта туыс­тарына ертеңгі күні әр мекеменің табалдырығын тоздырмас үшін дер кезінде учаскелік дәрігерді шақыртып, қайтыс болу жағдайларын куәландыратын медициналық құжат­таманы алу қажет. Басты мақсат – тұрғындардың құқығының қорғалуына жұмыс жасау, – деді сот төрағасы.