Тіршілік тынысы Tirshilik-tynysy.kz ақпараттық агенттігі
» » ТӨРТ САЛАНЫҢ ТАРЛАНЫ

ТӨРТ САЛАНЫҢ ТАРЛАНЫ


Қазақ әдебиетінің дамуына Сыр бойынан шыққан ақын-жазушылар зор үлес қосты десек, оның ішінде жерлесіміз Әбіраш Жәмішевті ерекше атауға болады. Өйткені, бел­гілі ақын тек поэ­­­зия ғана емес әде­­биет­тің басқа да са­ла­сында қалам тербеп, артына өшпес мұра қалдырды. Сондықтан да Ә.Жәмішев есімін, оның қанатты ойларын, толғақты сырларын дүйім жұрт біледі десек артық айтқандық емес.
1928 жылдың 5 желтоқсанында ауданға қарасты Шіркейлі ауылында дүниеге келген ерекше дарын иесі қазақ әдебиеті деген үлкен ортаға сан қырымен келді. Ол ең алдымен, халыққа ел жаңалықтары мен мұң-мұқтажын жеткізуші журналист-публицист ретінде танылды. Қан майдан Жеңіспен аяқталған шақта мектеп қабырғасынан түлеп ұшқан жас жігіт арман қуып Алматыға оқуға барған. Мұнда Қазақ мемлекеттік университетінің «Журналис­тика» факультетін тәмамдап, ке­зіндегі «Социалистік Қазақстан», қазіргі «Егемен Қазақстан» газетіне жұмысқа тұрып, қарымды қаламгер атанудың ал­ғашқы баспалдағынан өтеді. Сол кездегі белгілі қаламгерлерден тәлім алып, жауапкершілігі мен ауыртпашылығы мол жұмыстың қыр-сырына қанық болған. Жер-жерді аралап, сұрапыл соғыстан кейінгі халықтың қам-қарекетін, хал-жағдайын жеткізіп отырған. Сондай-ақ, белгілі қаламгер республикалық «Қазақ әдебиеті», «Жұлдыз», «Заман-Қазақстан», «Түркістан» секілді газет-журналда да түрлі қызметтерді абыроймен атқарып, публицистика саласының майталманы атанды.
Еңбекқор, бейнеткеш жан журналис­тикада жүріп, өмір белестерінде көрген сәттерді өлеңмен де жеткізген. Ол өлеңдері республикалық газет-журналдарда жарияланып, белгілі қаламгер ел арасына дарынды ақын ретінде танылды. Оның жыр бұлақтары оқырманның жан дүниесіне нұр болып құйылып, рухани жүдеген халыққа мол мұра болды.
Мен туған шақ қиын еді не деген!
Кеуіп жатты мүшкіл, сәби кезенем.
Қаптың түбі қағылғалы көп болған,
Қазан қаңсып, ошақ шыққан келеден, – деп өмірге келген шағынан бастап жырлайтын өлеңдері әр жылдары жыр жинақ болып басылып, оқырманға жол тартқан. Атап айтқанда, «Арай», «Күміс кірпіктер», «Сағым толқын», «Төскей», «Дүрия дәурен», «Менің бұла дәуренім», «Көңілімнің іңкәрі» секілді оннан аса өлең-жыр жинағы оқырманнан лайықты бағасын алды. Ақынның адамгершілік, азаматтық парыз төңірегіндегі толғаныстары, көңіл күйін шертер әсем ойлары өрілген өлеңдері мен поэмалары көптің көңілінен шықты.
Сан қырлы саланы тоғыстырып, жұрт­шылыққа жол нұсқаушы болған журналист, өлеңі үндестік пен үйлесімге құрылып, ерекше дарынымен танылған ақын әдебиеттің аса күрделі сын саласына да ден қойған. Әдеби мұраларды, жазушылық стильді замана тұрғысында пайымдауға, оған баға беруге, пікір айтуға Ә.Жәмішев айрықша атсалысты. Бұл тұрғыдағы «Жыр жанары» әдеби зерттеуі, «Биік мәртебе», «Кезең кестелері» әдеби-сын мақалалары әдебиет сыны өрісін кеңейтті.
Мұнымен қоса, белгілі қаламгер ау­дар­­­машылықпен де айналысқан. Ол А.Пуш­­­киннің, А.Исаакянның, Айбектің, М.Иса­­­­­ковскийдің бірталай өлеңдерін, А.Воз­­несенскийдің «Лонжюмо», С.Шипа­чевтың, армян жазушысы Г.Эминнің «Армения туралы жеті жыр» кітабынан «Жаз­балар жырын», тәжік ақыны М.Қа­ноатовтың «Вахш толқындары» деген атпен өлеңдері мен поэ­­малар жинағын, Қ.А.Йасауи хикметтерін аударған. Сондай-ақ, Хафиздің, Физулидің ғазалдары «Ұлы ақындар кітапханасы» сериясы арқылы қазақ еліне жетті. Оның аударуындағы еңбектер қазақ интеллегенциясы тарапынан жоғары бағаланды.
Жалпы, қазақ әдебиетінің көрнекті өкі­лі Ә.Жәмішев жайлы жазушы, аудармашы Әбілмәжін Жұмабаев: «Әбіраш Жә­мішұлы қазақ қауымына әуелі майталман журналист-публицист ретінде танылды. Бірақ ол әдебиеттің бір ғана жанрының шеңберінде тұтқын болып қалмады. Құдай берген қабілет-дарынын еркін қолданып, төрт салада бірдей жемісті жұмыс жасады. Олар – поэзия мен әдебиет сыны, пуб­лицистика және аудармашылық өнері. Әбекеңнің осы салалардағы еңбегі өнімді, көңіл-көкейге қонымды болды» – деп лайықты баға берген.
Биыл Сырдария ауданының 90 жыл­ды­ғы. Сонымен бірге, белгілі ақын Ә.Жә­­­­мішевтің туылғанына да 90 жыл. Ай­­ту­­лы мерейтой аясында туған жер тума­сының, қарымды қаламгердің өмірі мен шығар­ма­шылығы ке­йінгі толқынға насихатталуда.

Ердос СӘРСЕНБЕКҰЛЫ
07 тамыз 2018 ж. 1 337 0