– «Қарызсыз қоғам» жобасы өткен жылы бастау алған болатын. Пилоттық жоба аясында еліміздің 8 өңірінде 65 мың адам қаржылық сауаттылық бойынша оқытылды. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті Қазақстан­ның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауында аталған жоба­­ның ел тұрғындары үшін тиімділігін атап айтқан еді. Биыл ел Президентінің пәрмені бойынша барлық облыс­та жергілікті халықты оқыту сәтті жүргізілуде. Биыл 750 мың адамды оқыту жоспарланған. Оның ішінде, 150 мың жұ­мыс жасайтын жандар мен зейнеткерлер, 100 мың студент, 500 мың мектеп және кол­ледж­де білім алушы қамтылады. Жалпы рес­­публика аумағында 150 қаржы жөніндегі сарапшы болса, олардың қатарында 5 қызылордалық бар. Есепті мерзімде Жаңа­қорған, Шиелі, Сыр­дария, Жалағаш ауданы мен Қызылорда қаласында оқыту курсын жүргіздік.

– Сырдария ауданында оқыту курсына толық қатысқаны үшін 505 азаматқа сертификат беріл­ді. Оқу бес күн бойы жүргізілді. Түске дейін жиналған көп­шілікке дәріс берілсе, түстен кейінгі уақытта жеке мәселесі бойынша жекелеген азаматты қабылдадық. Жобаға кез келген адам қа­тысуға өтініш біл­діре алады. Оған жер­гілікті әкім­дік немесе «AMANAT» партиясы филиалы арқылы арнайы сайттың көмегімен тір­келе алады. Жоба тегін жүр­­гі­зі­­летіндігін айта кетейік. Қар­жылық қиын­дыққа ұшы­раған, несие қарызын өтей алмай жүрген жандарға қайта құрылымдауға қатысты кеңес беріледі. Банкроттыққа тапсыруға құжат дайын­дау барысы жөнінде заңгер жол көрсетеді. Биыл аудан көлемінде 740 азаматты оқыту жоспарланған. Алдағы күз мезгілінде оқыту курсы жалғасын табады. Есепті мерзімде ауданға қарасты бірнеше елді мекен мен Терең­өзек кентінің тұрғындары дәріс алды.

– Көпшіліктің басты мазалайтын сауалы – несиені қалай алмауға болатындығы және оны өтеу жолдарына байланысты еді. Дәріс барысында несие қандай мақсатта алынғанына қатысты талдау жасалады. Мойындау керек, несие алушының көбісі – көпбалалы отбасы. Қарыздануға азаматтардың табысының төмендігі қатты әсер етеді. Сонымен бірге жеке қаржыны басқаруда тәжірибенің болмауы қиындық әкеледі. Отбасылық бюджетті жүргізе алмаудың салдары орасан. Бастапқыда жоба не берер екен деген күмәнмен келетін жандар қатары аз емес. Бірінші күннен жыл­дық кіріс-шығысын талдап, жол көрсете бастаған сәттен қатысушысының көзқарасы өзгере бастайды. Ең бастысы, оқу кезінде несиенің барлық түрі пайызы қарастырылады. Несие алғанда жіберілетін қателікте толықтай мысалмен көрсетіледі. Пайдалы және пайдасыз несиенің ара-жігін ашып көрсету әрбір адамға тиімдірек. Жинақ жасау, қаржылық мақсат бойынша негізгі құралдарды үйретеміз. Инвестиция туралы ақпарат береміз. Жалғыз табыс көзіне иек артпай, қаржыны еселеуге қатысты қосымша жұмыс жасау, кәсіп ашу бойынша маңызды ақпар беруге мүдделіміз. Бағдарламаның артықшылығы да түсіндіріледі.

– Жеке қаржыны басқаруда, қаржылық сауат­тылықты арттыруда кіріс пен шығысқа ұдайы талдау жасалуы керек. Барлық мәсе­лені қағаз бетіне түсіріп отырмайынша, қаржыны басқаруға мүмкіндігі аз. Ашығын айтқанда, әрбір отбасының мүшесі бір айда қанша қаржы керегін білмейтін болса, қаржымен жұмыс жасаудың келесі кезеңіне өту қиын болады. Өз кезегінде ақшаның қай бағытта көп жұмсалып жатқаны анықталып отырады. Оқыту курсына қатысқан азаматтардың ішінде тек 4-5 адам ғана ақша жинайтындығын аңғарып жатамыз. Себебін сұрағанда көпшілік қолында қаржы қалмайтындығын алға тартады. Мұндайда біз бір күнге толықтай қажет ететін отбасының азық-түлік тұтыну тауарына ақша жұмсауын талдаймыз. Бұл ретте, бір күнде бір адам 900-1800 теңге өз қажеттілігі үшін жұмсайтынын анықтадық. Әр адам 365 күнде 328 және 657 мың теңге қаржы жұмсауға мүдделі. Мұндай талдаудан кейін жоба қатысушылары өз қаражатының тиімсіз мақсатта жұмсалып жат­қанын байқайды. Бұның барлығы шығыс пен кіріске талдау жүргізілмегендіктен бола­тын­дығына оқырман назарын аударғым келеді.

– Сұхбатыңызға рақмет!