Жұмысбастылық жауапкершіліктен босатпайды

Адам өмірге келгеннен кейін артынан өшпестей із қалдыра білгені құба-құп. Көпшіліктің кө­кейінде сана мен түйсікке, адами болмысқа байланысты сан түрлі тұжырым қалыптасатыны белгілі. Шын мәнінде, кез келген кісінің қоғамдағы тіршілік ағымына қатысты көз­қарасы жан-жақты өзгеріп отырады.­ Қазіргі уақытта тұлға болып қалыптасу жолында жекелеген құндылық өлшемі ар мен ұят таразысына түскені абзал. Бұл ретте, кісі бойындағы ұнамды және оғаш қасиетті зерделеу мақсатында Сырдария ауданының Құрметті азаматы, «Ыбырай Алтынсарин»­ медалінің иегері Анар Ізбаса­ровамен «Пруст сауалнамасын» жүргізген болатынбыз.

– Анар апай, адамның басты қасиеті не деп ойлайсыз?

– Әуел бастан адам 12 мүшесі сау болып дүниеге келгені үшін шүкіршілік ете біл­гені дұрыс деп есептеймін. Кісі қашанда адам­гершілігінен айнымаса, айналасына сыйлы болатыны рас. Көпшілік арасында бір-біріне сыйластық таныту жоғалып бара жатыр. Кіші үлкенді сыйлауды ұмытпаса екен деген аналық тілегім бар. Жағымпаздық пен жем­қорлықтан арылып, бес күн өмірде адам­гер­шілікті жоғары қойып, өзіміздің күнделікті үй­ре­нген тіршілігімізбен айналысқан жақсы.

– Әйел затының ең нәзік қасиеті қан­дай?

– Әйел затының ең нәзік қасиеті – ме­йі­рімділігі. Ең алдымен, әрбір қыз-келіншек отбасына, жарына, балаларына қамқорлығын барынша көрсету керек. Бала тәрбиесін мық­тап қолға алған аналар қауымы мүмкін бол­ған барлық қасиетке ие деп білемін. Айтпа­йын десең, сөзің өледі. Осы күні үйдегі отанасы еріне жеткілікті деңгейде сыйластық көрсете алмай жүр. Себебі әкесіне баласын қарсы қоятын жандар көп. Әкені сыйламауды үйренген бала небір озбырлыққа баратыны сөзсіз. Негізінен, көпті көрген, кезінде қатал ата-ененің тәлімін алған үлкен буынның сар­қыты біздер жастарға дұрыс әрекет жасай алу керектігі жөнінде мұқият түсіндіруіміз керек секілді.

– Бүгінгі қоғамдағы әйелдердің рөлі қан­дай?

– Бұрын ел анасы үй шаруасымен айналысып, қызметке араласа бермейтін. Заман ағымына сай, барлығы өзгерді. Бүгінде нәзік жандылар ер азаматпен қатар, қоғамдағы сан алуан қызметке араласа бастады. Шын­дығында, әйелдің қызметке араласқаны дұ­рыс шығар. Дегенмен отбасындағы ахуалды ұстап тұруға көңіл бөлгені абзал. Жұмысқа беріліп, отбасындағы жасалуға тиісті бас­ты қағиданы назардан шығарып алмауы керек. Ондай жағдайда баланың тәрбиесі, жар­дың бабы жайына қалады. Сондықтан әйел қызметке араласа бастаған күннен бас­тап, отбасы мен жұмысты тепе-теңдік ортада ұс­тағаны ұтымдырақ болады.

– Сіздің ойыңызша ана перзенті үшін не істеу керек?

– Әрбір ана перзентті дүниеге әкел­ген күннен бастап, өзіне жүктелген жауап­кер­шілікті сезінгені жақсы. Өмірге әкелу бір бө­лек, баланы жеткізу – мүлдем бөлек мәселе. Баланы тәрбиелеу барысында адалдыққа, өтірік айтпауға, кісінің ала жібін аттамауға үйрете білу – құптарлық жағдай. Сонымен бірге кез келген ана баланың тарапынан қойылған сұраққа нақты, дұрыс жауап­ бере алғаны тәрбиеге тікелей әсер етеді. Жұмысбастылықтан арыла алмай жүр­ген ата-ана балаға көңіл бөлуге тиісті жауап­кер­шіліктен қаша алмайды. Ұрпағының қолы­на ұялы телефонды беріп, тағдырына балта шаппау қажет.

– Сүйікті қаламгеріңіз кім?

– Мен поэзия оқығанды жақсы көремін. Өзім Мұқағали Мақатаев пен Мұхтар Шаха­нов­тың өлеңдерін көп оқимын. Мұзбалақ ақын­ның лирикалық өлеңдері жаныма қуат берсе, Мұхтар Шахановтың шығармасы ерекше рух сыйлайды.

– Бос уақытыңызда немен айналысасыз?

– Мамандығым ұстаз болғандықтан бос уақытымда немеремнің сабағына көңіл бөле­мін. Кітап оқып, рухани құндылықпен сусындаймын. Сонымен бірге елде болып жатқан сан түрлі жаңалыққа құлақ түріп отырамын. Әркез елімізде тыныштық орнаса деген ті­лектен айнымаймын.

– Өзіңіздің ең басты кемшілігіңіз қан­дай деп ойлайсыз?

– Кісіге сенгіштігім – негізгі кемшілігім. Талай уақыт бойы сеніп келген жандар шынайы бет-бейнесін көрсеткенде қапаланып қаламын. Өзгені аяп, жәрдемдескен кезім­де қайтарымын басқаша алып жатамын. Болысқан адамыма реніш білдірмеймін. Тек ада­ми қасиеттен алыстамаса деген тілек ойымнан шықпайды. Алауыздықтан, алдам­паз­дық­тан, дүние жинаудан ешкім біреуден асып түспейді.

– Неден жиіркенесіз?

– Көрер көзге өтірік сөйлейтін кісіден жиір­­­кенемін. Қолындағы байлығына, қызме­тіне қызығып, жағымпазданатын адамды жаным сүймейді. Қарапайым кісіге көкірек кермей, тең дәрежеде өмір сүре алудың өзі – шын­ бақыт.

– Өмірге екінші рет келсеңіз кім болуды қалар едіңіз?

– Мен өмірде екі таңдаудан жаңылысқан емеспін. Жар таңдаудан да, мамандық таңдау­дан да. Өмірге екінші рет келген жағдайда ұстаздық қызметті қайта таңдар едім. Халық баласын оқытудан артық мен үшін мамандық жоқ.

– Көпшілікте жиі айтатын қанатты сөзіңіз.

– Балаларыма кісінің алдынан кесе өтпеуге байланысты көптеген ғибратты сөз айтамын. Біреудің қарғысына қалғанша, алғысын алған жақсы. Ұрпағымның барлығы жамандықтан ада болып, жақсылыққа жаны құмар болса деп ойлаймын. Еңбекті сүйіп, Отанға адал қызмет ете білгенді абырой санаймын.

– Қандай сәттерде осалдық танытасыз?

– Кейбір басымда қиындық туындаған сәт­те шешілу жолдарын ойлап, уайымға салынамын. Уайымға көп салыну осал­дығымды бай­қатып қояды.

– Көзіңізге жиі жас аласыз ба?

– Осы жасқа жеткенше басымнан талай ауырт­палық өтті. Тағдыр басқа салып, есейген үш баламнан айырылып қалдым. Дегенмен қанша қиындыққа тап келіп, мұңайсам да көзімнен жас жиі шықпайды. Іштен тынамын. Бәлкім, қайғыр­ғанымды өзге балаларыма көрсеткім келмеген шығар.

– Ана жүрегіне басты керек дүние не?

– Ананың жүрегі тыныштық табу үшін ба­­ласының тәрбиелі, өнегелі, әркез жаман­дық­тан аулақ болып өскені жеткілікті. Ата-анасына қызығын көрсеткен баланы барлық кісі жақсы көреді. Ұнамсыз іс-әрекетімен анасын уайымға салған баладан қандай жақ­сы­лық күтеміз?

– Жарқын болашақ иелері жастарға айтар ақылыңыз.

– Қазіргі жастар мен бұрынғы ұрпақтың дүниетанымы мүлдем бөлек. Біздің кезіміздегі жастарда адамгершілік болатын. Ал бүгінгі балаларда дөрекілік басым. Ата-анаға, ұстазға қарсы шығатын жастар көп. Кісінің көңіліне қарамастан, ауыр сөйлейтін өскелең ұрпақты көргенде келешегіне күмәнмен қараймыз. Не­гізінен, жастар еңбек ете жүріп, жақсы қа­сиетті үйренген абзал. Мол табыс тапқан дұ­рыс шығар. Дүние жинап қана қоймай, мі­незді де дұрыстаған пайдалы болмақ. «Өзім білемін» деген жастың көпшілігі кемшілік жі­беретіндігін көзіміз көріп жүр.

Сұхбатты жүргізген

Балтабай ОРДАБЕКОВ