Шетелдік көліктерді заңдастыру келер жылдан басталады

Осы уақытқа дейін елімізге шетелден кіргізілген көліктерге қа­тыс­ты көптеген мәселе туындаған болатын. Оның қатарында алыс-жақын мемлекеттерден әкелінген көліктерді заңдастыруда айтар­лықтай қиындықтардың болуы қоғамның наразылығын да тудырып жатты. Өзекті мәселеге айналған соң нақты шешімді Мемлекет басшысы Жолдауда атап, тапсырма берген еді. Осыған байланысты біз аудандық полиция бөлімі Әкімшілік полиция бөлімшесінің бастығы, полиция подполковнигі С.Кеукеновпен сұқбаттасқан болатынбыз.

– Сейілхан Темірбекұлы, көптен талқыға түскен шетелдік кө­ліктерді заңдастырудың тиімді жүйесі жүзеге аспақ. Мұны жұртшылық күтіп жүргені анық. Заңдастыру жұмыстары қашан басталады?

– Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» атты жаңа Жолдауында осы түйткілді мәселенің түйінін тарқатып берді. Президент «Кейбір жақын шетелдерден­ әкелінген автокөліктерге қатысты түйткілдер бар­шаға мәлім. Заң аясынан тыс қалып отырған мұндай көліктер қоғамдық қауіпсіздікке қатер төндіруде. Заңсыз көлік әкелетін амал-тәсілдің бәріне тосқауыл қою үшін батыл шаралар қабылдау қажет. Ал биылғы 1 қыркүйекке дейін елге әкелінген автокөліктерге қатысты ахуалды реттеу керек. Оларды заңдастыру мақсатында утилизация және алғашқы тіркеу үшін төленетін қаржы көлемін 200-250 мың теңгеден асырмай, бәріне бірдей және бір реттік алым алуды ұсынамын. Бұл – іздеу салынбаған және кеден рәсімдерінен өткен көліктерге ғана қатысты шара» деп нақты тапсырма жүктеді. Міне, осыған орай бүгінде мемлекеттік органдар барлық қажетті заңнамалық және ұйымдастырушылық іс-шараларды қабылдауда. Қазіргі таңда ҚР Эко­ло­гиялық және Салық кодекстеріне түзетулер әзірленді. Кодекстерге түзетулер келесі жылдың қаңтарынан бастап күшіне енеді. Сол себепті де шетелдік көліктерді заңдастыру келер жылдан бас­талады.

– Заңдастыру 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастау алса, сол кезеңде өтініштің көп болатыны белгілі. Оны жылдам жүзеге асыру үшін қандай мүмкіндіктер қарастырылуда?

– Бүгінгі таңда ІІМ және басқа да мемлекеттік органдар автокөліктерді заңдастыруды барынша қарапайым және түсінікті ету тәсілдерін әзір­леуде. Бұл тұста, автокөліктерді заңдастыру үшін полицияға онлайн-өтініш беру мүмкіндігі пысық­талуда. Мұның тиімділігі зор екені анық. Осыған байланысты полициямен байланыс орталықтарының жұмысы ұйымдастырылады. Тіркелген көліктерге қарапайым ақ нөмірлер беріледі және полиция­ тарапынан қандай да бір шектеулер қойыл­майды. Заңдастыруды өткізудің барлық шарттары әзірленгеннен кейін Үкіметтің тиісті қаулы­сы қабылданбақ. Айта кететіні, Еуразиялық эконо­микалық одақтың тауары болып табылмайтын авто­көліктер кедендік баждарды төлеуі тиіс. Бұл үшін Қаржы министрлігі азаматтарға қолайлы кедендік декларациялау тетіктерін әзірлеуде.

– Халыққа түсінікті болу үшін шетелдік автокөліктерді заңдастыруда қандай талаптар болады?

– Жолдауда айтылғандай, азаматтар бастапқы тіркеу үшін 200-250 мың теңге көлемінде ғана алым төлейтін болады. Ал заңдастыру кезінде утиль­ алым төленбейді. Сондай-ақ осы жылдың 1 қыр­күйегіне дейін елге әкелінген автокөліктердің тізімі жасалып, солар ғана заңдастырылатын болады. Сыр­дария ауданы бойынша шетелдік нөмірмен жүр­ген 350 автокөлік бар екенін айта кетейін. Ал кейінірек кіргізілген көліктер заңдастыруға жатпайды және жалпы негізде тіркеледі. Айта кету керек, заңдастыруға қылмыстық және кедендік ба­қылаудан өтпеген автокөліктер кірмейді. Одан бөлек, заңдастыру барысында автокөліктердің шы­ғарылған жылына және экологиялық санаттарына қарай талаптар жоқ. Қалған талаптар бойынша шешім ұлттық және халықаралық заңнаманы ескере отырып қабылдануда.

– Бүгінде шетелдік автокөлік­терді заң­дастыру жүзеге асамын дегенше сол көлік­терді тексеру жиілегендігі жөнінде пікір көп. Осыған тоқталып өтсеңіз.

– Әрине, полиция қызметкерлері жол қозғалысын қадағалау кезінде шетелдік автокөліктерді заң­дастыру қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыс­тарын жүргізуге бағдарланатын болады. Яғни, жаңа талаптарды жүзеге асырудың алдында шетелдік көлікті тізгіндеген жүргізушілерге талаптар түсін­діріледі. Мұны көпшілік дұрыс түсінбеуі мүмкін. Осы ретте, шетел­дік көліктерді сақтандыру немесе автокөлік иелерін қудалау мәселелері бойын­ша әлеуметтік желілерде түрлі шындыққа жанаспайтын ақпарат таралуда. Сондықтан жұртшылық тек қана мемлекеттік органдардың ресми ақпаратына сенуі тиіс. Сондай-ақ жол ережесін бұзудың кей­бір түрлері бойынша жауапкершілікті күшейту болғанымен, полиция қызметкерлері шетелдік ав­то­көліктер бойынша еш­қан­дай арнайы рейдтік іс-шаралар жүргізбейтінін еске сала кеткен жөн. Жалпы, келер жылдан бастап заңдастыру жұмыстары жүргізіледі. Мұның қарапайым әрі түсінікті жүйесі әзірленуде. Осы ретте, барлық авто­көлік иелерінен жол қозғалысы ере­желері мен жолдардағы қауіп­сіздік шараларын сақтау үнемі назарда болу керек­тігін назарға саламыз.

– Сұқбатыңызға рақмет!

Сұқбаттасқан
Ердос БЕРКІНБАЕВ