Тағылымы терең туынды
Ауыл шаруашылығы саласының ардагері Аманкелді Шәкірұлының «Өмір иірімдері» кітабын оқығаннан кейінгі ойБұйырса келесі жылы сексеннің сеңгіріне аяқ басатын Аманкелді Шәкірұлы жақында аудандық газет редакциясына келді. Шығармашылық ізденісте жүрген ардагер жергілікті басылымның әр нөмірін үзбей оқитынын айтып, руханият туралы пікірлерімен бөлісіп, ақпарат айдынында тынбай еңбек етіп жүрген газет тілшілерінің жұмысына табыс тіледі. Сондай-ақ, «ASU» баспа үйінен жарыққа шыққан «Өмір иірімдері» атты авторлық кітабын өзінің қолтаңбасымен естелікке ұсынды. Ардагердің кітабын оқып, тағылымы терең туындыдан өмірдің өнегеге толы кезеңдері жөнінде терең ой түйдік. Бүгін сол туралы жазып, кітаптан алған әсеріммен бөліспекпін.
Ұлы Дала төсінде ержүрек ептілігімен ғана емес тамыры терең тектілігімен танылған ата-бабамыз алдыңғы ұрпақтың кейінгі ұрпаққа аманат етер өсиетін арқалаған кітапты ерекше қадірлеген. Содан да болар халқымыздың заңғар жазушысы Ғабит Мүсіреповтің «Адам кітап оқығанды тоқтатқанда ойлауды да тоқтатады» деген даналық сөзі бар. Иә, ойлау үшін оқу керек болса, оқу үшін сапалы, мазмұнды, мағыналы кітап керек. Ал қолымыздағы «Өмір иірімдері» атты кітаптың атауының өзі оқырманды қызықтырып, автордың жүйрік қаламына арқау болған туындының салмағын арттырып тұрғандай.
Расында да әр адамның өмірі жазылмаған тарих, түсірілмеген фильм емес пе... Осындайда ауыл шаруашылығы саласының ардагері Аманкелді Шәкірұлының өзінің өмір жолын қағаз бетіне түсіріп, ғұмырының қуатты да шуақты сәттерін бір кітапқа топтастыруы үлкенге де, кішіге де үлгі-өнеге, ұрпақтарға қажетті дүние екені сөзсіз.
Қолымыздағы кітап автордың өмірбаянымен басталыпты. «Тереңөзек ауданына қарасты Үлгі ауылында дүниеге келіппін» деп өз өмірінен сыр шерткен автор балалық шағында, яғни өткен ғасырдың 50-ші жылдарында колхоздандыру жұмыстары жүргізілгенінен, соның негізінде «Қызылдихан» колхозы пайда болғанынан дәйекті дәлел келтіріпті. Автордың өз әкесінің қайтыс болғанын баяндауынан сол кездегі қиын әрі күрделі кезеңді елестетуге болады.
«Әкем Шәкір 1949 жылы қайтыс болды. Ол кезде үлкеніміз Мұхамедияр 13 жаста, апам Бибажар 8 жаста, мен 6 жаста, ал інім Өтеген алты айлық болатын. Әкемнің өмірден өткені кішкентай болсам да есімде қалыпты. Ол уақытта әлі тоқшылық болмаған. Әкем қайтыс болғанда мал сойылып, қонақасы берілген. Үйімізге ауылға келген уәкілдер, қонақтар көп келетін. Әке-шешемнің қонақжайлылығы, кісі жатырқамайтын қасиеті ұрпақтарына өнеге болғаны шығар, осы уақытқа дейін сол дәстүр жалғасып келеді» деп сыр шертеді автор ғұмырбаяндық кітапта. Мұнан кейін ұстаздары, өзінің алғашқы еңбек жолының басталуы, қызмет бабындағы әріптестері мен достары, жетістіктері жөнінде баяндайды. Осы орайда автордың мына бір естелігіне назар аударғанды жөн көрдім.
«...Аудандық ауылшаруашылық басқармасына техника қадағалау инспекторының көмекшісі болып орналастым. Бұл жұмысты алты ай атқарғаннан кейін мені аудандық партия комитетінің үгіт-насихат бөлімінің меңгерушісі Камаладин Наурызбаев шақырып, аудандық ДОСААФ ұйымының төрағасы қызметіне орналасу жөнінде ұсыныс айтып, бағыт-бағдар берді. Аудандық ДОСААФ ұйымының төрағасы аудандық партия комитетінің бюросында бекітілуі керек екен. Бірінші хатшы Қонысбек Қазантаев іс-сапарда болғандықтан бюроны аудандық партия комитетінің үшінші хатшысы Көбейсін Исаев жүргізді. Бюро мүшелеріне мені таныстырғаннан кейін: «Кімде қандай пікір бар?!» деп ортаға сауал тастады. Сол мезетте аудандық кеңес атқару комитетінің төрағасы Мақсұт Әбдіразақов: «Жолдастар, мекеменің үлкен-кішісі болмайды. Мекемеге жаңа басшы тағайындалайын деп жатыр екен, маған неге ол кісі таныстырылмайды?» деп сұрақ қойды. Сонда Көбейсін ағай: «Біздің бюрократтығымыз ұстаған жоқ, керісінше жігіттер барлық бюро мүшелеріне таныстырылды деген соң, бұл мәселе бюроның күн тәртібіне енгізілген болатын» деді. Ол кісі үнсіз қалды. Сонымен менің ДОСААФ ұйымын басқарған 13 жыл 4 ай қызметтік кезеңім басталды. Ұйымда қызмет атқарған оқытушы нұсқаушылар мен техник қызметкерлер А.Мырзабаев, Ж.Қапанов, П.Әбсадықов, А.Нұрлыбаев, Ө.Жоламанов, З.Дәрібаев, К.Жүсіпов, Қ.Мұхамедияров, А.Жүсіпов, Қ,Әлшеров, Т.Дәуренов, Т.Сұлтанов, А.Ерғалиев, Б.Сейсенов, О.Жарасов, Д.Мусаев, Г.Маханғалиева, Т.Жұмаділова, А.Мұстафаев, Б.Таңатароваларды ілтипатпен еске аламын» деп өткен күнгі естеліктерді қаламына арқау етеді. Қызмет бабында аудандық партия комитетінің үшінші хатшысы Көбейсін Исаев пен аудандық спорт мектебінің директоры Кеңес Иноятовтың ақыл-кеңес бергенін, өмірлік мол тәжірибесімен бөліскеніне назар аударып, дәстүрлі қой төлдету науқанының өзіндік қиыншылығын қарапайым тілмен суреттейді. Бұл сол кезеңдегі қызмет пен қоғамдық жұмыстардың қарқынды түрде қатар жүргізілгенін аңғартады. Сонымен қатар, бірлесе атқарған жұмыстардың нәтижесінде А.Шәкірұлы басқарған ұйымдағы штат саны 16 бірлікке ұлғайғанын, 3 жүк көлігі, 1 жеңіл автокөлік, 10-ға жуық жол және спорт мотоциклдері сатып алынғанын, 1974-1987 жылдары ұйымның аудандағы іргелі мекемеге айналғанын атап өтуіміз қажет.
А.Шәкірұлы кітапта өзінің 1968-1969 жылдары Жалағаштағы №150 кәсіптік-техникалық училищеде спорт нұсқаушысы, 1969-1973 жылдары аудандық дене шынықтыру және спорт комитетінің төрағасы, сондай-ақ 1988-2007 жылдары Сырдария аудандық мемлекеттік техника қадағалау инженер-инспекторы қызметтерін атқарғанын, қызметте елге белгілі азаматтармен әріптес, сыйлас, сапарлас болғанын нақты мәліметтермен, естеліктермен толықтырып жазады. Бұл автордың ыждағаттылығын, тиянақтылығын және әр іске мұқият қарайтынын білдіреді.
Кітапта автордың анасы Рахила жайлы жазған естелігінен әулеттің тектілігін, қонақжайлылығын ұғынуға болады. Сондай-ақ, туындыда А.Шәкірұлы бауырлары, достары, көршілері, балалары мен шыққан тегінің шежіресі туралы бөлек-бөлек жазған. Сонымен бірге, кітаптың суреттер бөліміне автор өзінің әскери борышын өтеген жылдары, Мәскеу қаласында мамандық жетілдіру курсында оқыған кездегі, ДОСААФ мекемесінің орталық ұйымының басшысы, генерал-майор Б.Байтасовпен кездесудегі және отбасылық қуаныш-тойларда түсірілген суреттерді енгізген. Жалпы, оқырман қауымға арналған кітапты оқу арқылы адам өмірінің қызықты да қуанышты, сынақты да сындарлы сәттері мен ұмытылмас кезеңдері жөнінде ой түйдік. Тағылымы мол туынды қызметтегі адалдық пен ізденісті, азаматтар арасындағы сыйластық пен бауырмалдылықты насихаттайды десек қателеспейміз. Мұнан бөлек, кейінгі толқын жастардың аға буынның еңбегіне қанық болуына жол ашады. «Өмір иірімі» атты кітап ғұмырбаяндық жинақ болғанымен бірлігі бекем, тірлігі көркем, Ұлы дарияны жағалай орналасқан Сырдария мен Жалағаш аудандарының тарихынан да сыр шертеді. Өйткені, кітапта ауданды басқарған, бүгінде есімі облысқа белгілі қайраткер-тұлғалар мен олардың жемісті еңбек жолы туралы да айтылады. Бір сөзбен айтқанда, Аманкелді Шәкірұлының бізге естелікке ұсынған кітабы – өсиеті мол, тағылымы терең туынды. Оқырман қауымға «Өмір иірімі» кітабын оқуды ұсынамын.
Ақтөре Ибрагимұлы,
Қазақстан Жазушылар және Журналистер Одағының мүшесі
