Батыр атындағы көшенің бүгінгі халі қандай?

Газетіміздің №58 санында ардагер-ұстаз, «Сырдария ауданының Құрметті азаматы» Ажар Әзқожаеваның «Естен кетпес екі кездесу» тақырыбындағы естелік-қолжазбасын жариялаған болатынбыз. Онда автор өмірдегі ең ұмытылмас кездерін қарапайым тілде баян етіп, халқымыздың біртуар азаматтары Б.Момышұлы және Р.Қошқарбаевпен кездейсоқ кездесуін еске түсіреді. Осы естелікті оқып отырып, аудандағы бір ғасырда бір туатын Батыр атындағы көшенің жай-күйін «Кент көшелері» айдарымен жазуды жөн көрдік.

Осылайша, ойды тың идеялармен то­лықтырып, өзім тұратын көше туралы ақпарат жинай бастадым. «Тіле­генің алдыңнан іздемей-ақ табылар» деген, кешкісін көше бойында жинал­ған көршілердің «үстінен түстім». Көрші­лердің басы қосылса, әрине, айтылар әңгіме – көшенің жай-күйі. Оны-мұны сөз етіп тұрған көрші апайлардың қызу әңгімесіне құлақ түрдім.

Аудандағы маңызды аймақтардың бірі, әскери қайраткер, ержүрек қолбас­шы, жазушы, Кеңес Одағының Батыры Бауыржан Момышұлының атын иеленген көше орталықтан тыс жатқандықтан аса мән берілмей қалып жататыны жасырын емес. Десек те, темір жолдың арғы бетінен қоныс тапқан көшеге ке­йінгі жылдары біршама жақсы жағ­дай жасалып келеді. Мысалы, көше то­лықтай жарықтандырылған, сондай-ақ былтыр төселген су жаңа асфальт та тұр­ғындардың қуанышын еселеді. Соңғы бес жылдықта тұрғын үйлер саны да артып, жаңа үйлер көптеп салынуда. Тұр­ғын жайлардың санының артуы арғы беттегі халықтың жаңа сұраныстарын ту­ғызуда. Көше тұрғындары мектеп пен балабақша, дәрігерлік бөлімше салынса деген тілектерін ұдайы айтып келеді. Бір жылдары 300 орындық мектеп салу ісі қозғалғанымен, кейін белгілі себептермен құрылыс қолға алынбаған. Темір жолдан өтудің балалар үшін өте қауіпті екенін айтқан көше тұрғындарына ауы­­рып қалған жағдайда қашықтағы ау­руханаға жету де оңай емес. Қыс келсе, пойыз жолға мініп-түсу дені сау адамның өзіне оңайға соқпайды. Ал арнайы жолмен (переезд) айналып жүру тағы да мәселе туындатады.

– Ел Тәуелсіздігін алып, аудан, оның ішінде көшемізге көрік еніп келеді. Десек те, есік алдына бақша ексек, бітік шығуы бір мұң. Әр үйде ауыз су бар. Бұл көңіл қуантарлық жағдай. Бірақ, аяқ судың жоқтығы бақшаның қурап, көктемде сал­ған өнімнің шығуын кешеуілдетеді. Аяқ су көшеге түгел берілмеген. Орталықта тұратын таныстарымыздың жайқалған бақшасына қарап қызығамыз. Сонымен қоса, жас келген соң ауру-сырқау кө­бейді. Қашықтағы емханаға бару қиындық туғызады. Көшемізде шағын ме­дициналық пункт болса деген арманымыз бар. Бұл – тұрғындардың тілегі, – дейді көше тұрғыны Алмаш Өтебаева.

Тамыз айында аудан әкімінің кенттегі Бауыржан Момышұлы көшесін аралап, аяқ су және жол мәселелерін тал­қы­лағаны туралы жаңалықты жарыса жаз­дық. Жақсы істің бастамасына баланған жұмыстың жүргізіліп жат­қа­нына, мәселені көтерген аудан әкімі­не тұрғындар ризашылығын білдіруде.

Кездесу барысында тұрғындардың кө­кейіндегі мәселелер кеңінен талқы­ла­нып, аудан әкімі:

– Даңқты батырдың есімін иеленген көшедегі ең соңғы үйге дейін жол төселуі қажет. Бұл жұмыс менің жіті бақы­лауымда болады. Орынбасарым мен кеңесшіме, кент әкіміне көшеге тас төсеу жұмыстарын ұйымдастыруды тапсырамын. Тұрғындардың өтініші орынды, біз тез арада олқылықтың орнын толтырып, көшені жөндеуге тиістіміз, – деген болатын. Тереңөзек кентінің бұл аумағына бұған дейін газ бен ауыз су, электр желілері тартылған. Енді көше­нің аяқ су мен жол мәселелері бойынша жұмыстар басшылық бұйрығына сәйкес жүргізіледі.

– Бауыржан Момышұлы сонау 1932 жылы әскерге алынып, мергендік өнер­ді игерген, 1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталысымен генерал-майор И.Пан­филовтың басшылығымен Алматыда жасақталған 316-атқыштар дивизиясы құ­рамында майданға аттанған. Батальон, полк командирі болған, соғыстың соңғы жылдарында гвардиялық дивизияны басқарған. Ол шығармашылық қыз­метпен де айналысқан. Б.Момышұлы шы­ғармаларын қазақ, орыс тілінде жазып, қазақ әдебиетіндегі әскери проза жанрының негізін қалаған. Осындай даңқты тұлғаның атын иеленген көшеде тұру – біз үшін үлкен бақыт. Балалық шағым да, жастық шағым да, бар өмірім осы көшеде өтуде. Сондықтан бұл өл­кенің әрбір тасы, саф таза ауасы, айнала жайлаған жантақ пен қарабарағына дейін ыстық. Тұрғындарының пейілі еш­нәрсемен салыстыруға келмейді, – дейді көше тұрғыны М.Мұқанұлы.

Батыр атын иеленген бұл көшеде шамамен 126 тұрғын үй, 400-дей адам тұрады. Темір жолдың арғы бетінен орын тепкен көшеге батыр аты кент әкімінің 1996 жылғы 2 ақпандағы №7 бұйрығымен берілген. Бұрын «Калинин» деп аталған көшенің батыр Бауыржан Момышұлы атын иеленгеніне биыл 25 жыл, батыр тұлғаның туғанына 111 жыл толып отыр.

Бауыржан Момышұлының ұлт жанашыры болғаны ол туралы естеліктер мен өзінің еңбектерінен анық аңғарылады. Тіпті, фамилиясын орысшалап жазбақ бол­ғандарға қарсы шығуы – нағыз өз елінің патриот азаматының ісі. «Ана­мыздың ақ сүтімен бойымызға дарыған ана тілімізді ұмыту – бүкіл ата-бабамызды, бар тарихымызды ұмыту» деуі сөзімізге дәлел.

«Адам бойындағы басты сезім – парыз сезімін ұштап, тәрбиелеу» дейді Б.Момышұлы. Олай болса, туған жер мен егемен ел алдындағы парызға адал әрі үлкен жауапкершілікпен қарасақ, еліміз көркейе түсері анық.

Аружан МҰХАНБЕТҚАЛИ