Ауыл тарихындағы айтулы азамат

Бір мақаланы жазамын деп ізденіп жүріп, екінші бір құнды дерекке кезігесің. Журналистік мамандықтың өзге мамандықтан ерекше бір қыры осында шығар деген ой түйесің. Социалистік Еңбек Ері Балдырған Мұстапаева туралы қалам тербеуге оқталып, журналистік зерттеу жасап жүргенімде ол туып өскен Жаңарық пен «Карл Маркс» колхозының (қазіргі Н.Ілиясов ауылы) арасында бір байланыс барын аңғардым. Тағы да ойлаймын көрші емес біреуі дарияның арғы бетінде, біреуі дарияның бергі бетінде қандай байланыс болуы мүмкін деп. Бұған дейін аудан тарихын зерттеп жүріп, бір кездері екі колхоз біріктірілген деген әңгіменің толық болмағанмен шет жағасын естігенмін. Осыған орай көпті көрген ардагер, «Сырдария ауданының Құрметті азаматы», нағилық Төребек Жұмабекұлынан дарияның қос қанатында жатқан ауылдар туралы сұрағанмын.

– Сол кездегі партияның нұс­қауымен, ұмытпасам 1955 жылы екі колхоз біріктіріліп, мұндағы ел Қараөзекке көшірілген. Өкінішке орай ол жерде егінді суаруда мәселе болғандықтан бір жылдан кейін карлмаркстіктердің кері көшуіне тура келді. Ауылдың бәрі қайта көшіп келген жоқ. «Елге ел қосылса құт» дегендей сол жақта жұмысқа тұрғандар қалып қойды. Сол себепті қараөзектік ағайындармен байланысымыз күні бүгінге дейін үзілген емес. Қараөзектің алқабы мал жайылымына лайықты, ал «Карл Маркс» колхозының жері егіншілікке тиімді екенін дәлелдеген колхоз төрағасы Садық Ысқақов атты іскер азамат еді, – дейді Т.Жұмабекұлы.

Төкең Садық Ысқақовтың бұрын­ғы «Майлықұм» колхозының азаматы екенінде айтқан болатын. Тарихқа зер салсақ, қазақ асыра сілтеуден көп жапа шеккен ха­лық. Жергілікті жердің жағдайын білмейтін керенау басшылықтың, дұрыс ойластырылмаудың салдарынан тасмешін – ашаршылыққа да душар болған. Ал халыққа жаны ашып, сусыз жерге егін екпей, мал өсіру тиімді деп өз ұсынысын жоғарыға дәлелдеген Садық Ысқақов нағыз азамат басшы емес пе?

Майлықұмның түлегі 1912 жы­лы дүниеге келген. Ауылындағы жетіжылдық мектепті он алты жасында бітіргеннен кейін колхоз жұмысына араласқан. Қара жұмыс­тан бастап, түрлі саймандар жасайтын ұста да болған. Еңбек екпіндісі атанып, комсомол қатарына қабыл­данған. Комсомолдық жолдамамен Бүкілодақтық Түріксіб темір­жо­лын­да еңбек еткен. Содан кейін елге оралып, «Майлықұм» колхозында есепші, Қараөзек ауылдық тұты­нушылар Одағының төрағасы қызметтерін атқарған. Қай жерде еңбек етпесін жұмыстың көзін білетін, қолға алған ісін алға бастырып, тиянақты жүргізетін кадр Садық Ысқақов туған жері Қызылту ауылдық кеңесінің хатшысы, төрағасы қыз­меттерін абыроймен атқарған. Іс­кер басшы 1940-1950 жылдары «Май­лықұм» колхозын басқарып, соғыстың зардабынан жүдеген елдің еңсесін тіктеуге белсенді атсалысып, жетім-жесірге пана болды. Садық аға майданға баруға денсаулығы жа­ра­май елдің ауыртпалығын көте­руге әлінің келгенінше аянбай жұ­мыс жасады. Майлықұмнан кейін «Қараөзек», «Карл Маркс» колхоздарын басқарды.

Нағилық еңбек ардагері Төребек Жұмабекұлы колхоз төрағасы бол­ған Садық Ысқақовты былайша суреттейді: «Үнемі аттың үстінде жүретін. Етігінің қонышында жер өлшейтін сызғыш болатын. Қай жерде жұмыс қолы жетпей жатса, аттан лып етіп түсіп, іске бірден кірісіп кететін. Ол кезде техника аз, негізгі жұмыс қол күшімен атқарылатын. Басқарма колхозшыларға көмектесіп, жер қазып, жап та бөгеді. Қай жерде қиындық туындаса, сол жерден табылатын» дейді ардагер.

Жастайынан колхоз жұмысына араласқандықтан Садық аға егін­шілік мәдениетін жетік білген. Ол басқарған колхоз өнім өндіруден ауданның алды болған.

– Әкем көптің мүддесін бірінші ке­зек­ке қоятын білімді іскер азамат еді. Бізге жақсы тәлім-тәрбие берді. Өзім жоғары білімді ұстазбын, өкінішке орай әкем өмірден берге­нінен бере­рі көп кезде кетті. Елу бір жасында бей­дауа дерттен көз жұмды, – дейді зейнеткер ұстаз қы­зы Бибісара Ысқақова. Колхоз өн­ді­рі­сін ұйымдастырудың шебері Садық Ысқақов артына ұлағатты іс қалдырған осындай айтулы азамат болыпты.

Шаһарбек БАЛТАБАЙҰЛЫ