Елдің бағын жандырған – ер Балдырған

Жалғандық жамандықтың досы емес пе,
Қызықпай дүние, байлық, бос елеске.
Ауылдың абыройын асқақтатқан,
Әйелдің мықтылығы осы емес пе?!

М.Сақтапов

Қазақ әйелдері қашаннан өршіл де өжет, қажырлы да сабырлы, сыпайы да ақылды. Әйел – Ана. Әйел тек балаларының қамын жасаушы, панасы емес, сондай-ақ кейбір әйел-аналар – қоғамның ісіне белсене ара­ласқан қоғам қайраткері. «Әйелдің қырық жаны бар» деген рас. Тіпті, кейде балалары, отбасынан бөлек елдің қамын ойлайтын ер мінезді аяулы жандар еш тыным таппай, бейнет кешеді. Ондай нәзік жандылар жалпы қазақ халқын айтпағанда, өз ауданымызда да жетерлік.

Сырдария – таланттар мен өнерлілердің, еңбексүйгіш жандардың өлкесі. Істеген ісі аңызға айналған А.Әзқожаева, Ш.Әбитова, Г.Төлепова, Ж.Шахарова, А.Божанова, А.Бақ­­тиярова, Д.Айсина, Ұ.Жанәлиева есімді әйел-анала­рымыздың әрқайысы әр сала­дағы қызметінде адал еңбек етіп, асқақ абыройға ие болып, халықаралық жүлделер­мен марапатталған. Елге танымал, халықтың қалаулысы болған бұл аналар талай қиын­дықты жеңген.

Солардың ішінде, ауданымыздың даңқын асыруға, күріш өсіруден жоғары сатыдан көрінуге өз үлесін қосқан, өмірі Шіркейлі ауы­лында өткен, балаларының аяулы анасы – Балдырған Мұстапаеваны ерекшелеп айта аламыз.

«Қараөзек» кеңшарында дүниеге келіп, балалық бал-дәуренін сол жерде өткізген Б.Мұстапаева 70-жылдары «Шіркейлі» кең­шарына көшіп келіп, жастайынан диқан­шылық кәсіппен айналысқан. Ол әкесі мен анасының еңбегін көріп, көкейіне түйіп өскен. Адал еңбек етіп, маңдай термен тапқан түйір дәннің қасиетін қадір тұтқан. Оның осынау ерлердің ері ғана шыдас беретін ауыр еңбек жолына бел шеше кірісуіне облысымызда бастау алған Жақаевшылар қозғалысы тікелей ықпал еткен. Жиырма бір жасынан бас­тап күрішшілікпен айналыса жүріп, еңбек­те шыңдалған, талай игі істердің ұйыт­қысы болды. Звено жетекшісіне дейін көтеріліп, күріштің әр гектарынан жүзден астам центнер өнім алды.

Оның маңдай терінің, еткен еңбегінің өтеуі ескерусіз болған жоқ. Еселі еңбегі лайықты бағаланып, «Үздік еңбегі үшін», «Ең­бек Қызыл Ту», «Ленин» ордендерімен, «Соц­иа­листік Еңбек Ері» «Алтын жұлдызбен» мара­патталған. Бұл жоғары атақтар, берілген награ­далар адал еңбекке көрсетілген құрмет еді.

Балдырған ана түзде еңбегімен елдің бағын жандырса, үйде ана бақытының дәмін татып, шаңырағының отын маздатты. Асыл ана дүниеге сәби әкеліп, оны тәрбиелеп, халқымыздың санын көбейтіп, бір ерлік жасаса, еңбек көрігін қыздырып, халқымыздың байлығын, экономикасын жасауға белсене қатысып, ауданның мақ­танышына айналды. Өмірдің талай соқ­­тықпалы кезеңдерінен сүрінбей Шіркейлі кеңшарында бейнетінің зейнетін көрді. Жастайынан табысын маңдай терімен тауып, ұл-қызына шаң жуытпай, шаңырағын шайқалтпай күн кешті. Осындай қиын да қилы өміріне арнап Мұхтар Сақтапов ағамыз жыр да жазды. Мұндай елі үшін еңбек етіп, жерінің абыройын көтерген аналардың өмір жолы, атқарған елеулі еңбегі кейінгі өскелең ұрпаққа үлгі-өнеге.

Әр адамның табиғат берген таланты, ерекше қасиеті болады. Балдырған Мұстапаеваға табиғат диқаншылық қасиет берген, оның аялы алақанының дақылға деген бір сиқыры бар сияқты болатын. Себебі, ол жалғыз күріш емес, қандай дақыл ексе де бітік өскен. 1990 жылдары облыста жүгері дақылына деген бетбұрыс болып, Балдырған апамыз жүгері де еккен. Қай салада болмасын үздіктігінен танбайтын ол жүгеріден де аудандағы, об­лыс­тағы ең жоғары көрсеткішке қол жеткіз­ген. Зейнет демалысына шыққаннан кейін де құр отырмай, бақша егіп, баптап өсірген өнімі мол болады екен. Ол туралы «Үй алдындағы құнары төмен, бірде су келіп, бірде су келмейтін жерге дейін көкөніс, жеміс, гүл егіп, жайқалтып қоятын» деп еске алады көзкөргендер.

Балдырған Мұстапаева «барға береке» дейтін, қанағатшыл, қарапайым жан болған. Көрген жақсылығы мен марапатына таза еңбекпен жеткен. «Әкеден ерте қалған үш жетім баланың біреуі едім, алдыңғы қатарлы азамат санатына қосқан елімнен айналайын» – деген екен еңбекпен есейген ол өзінің бір сөзінде.
Ердің ері ғана шыдас беретін ауыр еңбекті шыр айналдырған күрішші апамыз мінезге де бай болған. Өмірдің қиындығына шыдап, бейнетті көп көрсе де қабағын бір шытпайды екен. Сондай жомарттығынан болса керек, Балдырған Мұстапаеваның өмірден өтуі де ерекше жағдайда өткен. Төсек тартып жатпай, жаны қиналып, аурудың азабын тартпай-ақ, теледидарға түсіріп алуға келген журналистке сұхбат беріп, әңгіме-дүкен құрып оты­­рып, өткен-кеткенді күле еске алып, жымия күлген бойы өмірден өтіпті.

Одан бері қанша жыл өтсе де Шіркейлі ауылынан тұңғыш шыққан Социалистік Еңбек ері Балдырған Мұстапаева сынды батыр аналар ұмытылмақ емес. Себебі, бүгінгі ұрпақ алдыңғы толқындар еңбегін естен шығармай, соларға қарап бой түзейді.

Аружан МҰХАНБЕТҚАЛИ