Форумға мемлекеттік құры­лым­дар, халықаралық ұйымдар, сарап­шылар, бизнес пен азаматтық қоғам өкілдері қатысты. Басты тақы­рыбы – «Өңірлерден басталатын кешенді қалалық жаңғыру: Қазақстанда теңгерімді, инклюзивті және климатқа төзімді қалалар қалыптастыру». Аталған іс-шара халықаралық сипатқа ие. Биыл­ғы Ұлттық Урбан форумның Қызылор­дада өтуінде терең мән бар. Өйткені бұл қала бүгінде өңір­лік көш­басшылық пен орнықты өзгеріс­тер­дің символына айналды.

Айта кетейік, қалаға алдын ала келген форум қатысушылары Қызылорда қаласының жаңарған келбетін, дамып келе жатқан әлеу­меттік және мәдени нысандарды аралап, шаһардың бүгінгі қарқынын өз көзімен көрді. Қатысушылар Қызылорданың қарқынды дамуы мен жаңа жобалардың аясында қалып­тасып жатқан қолайлы қала мәдениетіне ризашылықтарын біл­дірді. Олардың пікірінше, Сыр өңірін­дегі осындай оң өзгерістер еліміздің өзге қалалары үшін де үлгі боларлық тәжірибе.

Айта кетейік, Ұлттық Урбан фору­мы – еліміздің қалаларын ғана емес, ауылдық елді мекендердің де болашағын біріктіретін диалог алаңы.

Осы форумның делегаты, БҰҰ-Хабитат аймақаралық кеңесшісі Шефер Катя Сырдария ауданына ат басын бұрып, өңірдің үлгілі ауылдарының бірі – Берекелі Бесарық пен Сыр өңірінің маржаны Нағи Ілиясов ауылдарына арнайы сапармен барды. Катя Шефер жергілікті тұрғындармен, ауыл әкімдігімен және жастар өкіл­дерімен кездесті. Ол ауылдың даму бағытымен танысып, инк­люзивті жос­парлау, климатқа бейім­делу мәсе­лелері бойынша тәжірибе алмас­ты. Сонымен қатар қазақ дәстүрі мен мәдениетінен мәлімет алды.

«Ауылдар – тек аграрлық емес, сонымен қатар әлеуметтік және мәдени тіршіліктің маңызды бөлігі. Бесарық ауылындағы өзгерістер – тұрақты және инклюзивті дамудың жарқын көрінісі. Нағи Ілиясов ауылы – өңірлік деңгейдегі урбан дамудың жарқын мысалы. Мұндай жергілікті тәжіри­белерді халықаралық дең­гейде бөлісу маңызды» деді Катя Шефер пікір біл­діріп.

Ал халықаралық форумның ашы­лу салтанаты күні кеше «Өнер орта­­лы­ғында» өтті. Халықаралық форумға ҚР Экология және табиғи ресурс­тар министрі Ерлан Нысанбаев, ҚР Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары Ақан Рахметуллин, ҚР Өнеркәсіп жә­не құрылыс министрлігі өкілдері, ҚР Парламенті Сенаты мен Мәжілісінің де­путаттары, Қазақстандағы Бірік­кен Ұлттар Ұйымының тұрақты үйлес­тірушісі Саранго Раднарагча, Бірік­кен Ұлт­тар Ұйымының UN-Habitat Ұйы­­мы, Біріккен Ұлттар Ұйымының Қазақстан­дағы өкілдері, еліміздің бар­лық өңірінен келген облыс әкімі­нің орынбасарлары, басқарма басшы­лары қатысты.

Аймақ басшысы Нұрлыбек Нәлібаев форумға қатысушыларға сәт­­тілік ті­леп, аймақта атқарылған ауқым­ды жұмыс­тарды атап өтті.

– Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы «Қазақстан орнықты ур­бани­зация үрдісімен келе жатыр. Тұрғын саны миллионнан асатын қала­лар еліміздің жаһандық бәсеке­лес­тік қабілетінің тірегі, ал облыс орта­лықтары өз өңірлері өсімінің өзегі болуға тиіс» деген болатын. Бүгінгі урба­ни­зация дәуірінде қалаларды тұрақ­­ты дамытуда экологиялық тепе-теңдікті сақтау, тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыру – басты мін­деттердің бірі. Қызылорда – дәстүрлі аграрлы аймақ! Қызылорда – мега­полис болмағанымен, қарқынды ур­ба­­низация жолына түскен, өз дең­гейінде қалалық инфрақұрылым мен өмір сүру сапасын арттыру, экономиканы әртараптандыру бағы­тын­да нақты қадам жасаған қала. Қала халқының үлесі өсіп, өңір тұр­ғын­дарының шамамен 50%-ға жуығы облыс орталығында тұрады. Қызыл­орда облысы Президентіміздің, Үкіметтің ерекше қолдауымен тұрақ­ты даму мақсаттарына сәйкес келе­тін, нақты стратегияларға, айма­ғы­мыздың заманауи келбетін қалып­тастыруға бағытталған жүйелі жұмыс жүргізіп келеді. Қазіргі таңда облыс бюджеті 750 млрд теңгеден асты. Бұл қаражат аймақтағы ең өзекті деген мәселелерді шешу­ге, тұрғындардың өмір сүру сапа­сын жақсартуға, ауқымды инфра­құрылымдық жобаларды іске асыруға бағытталуда. Мемлекет басшысының қол­дауымен Қызылорда қаласында 215 млрд теңгеге қуаттылығы 240 МВт жаңа жылу-электр орталығы салыну­да. Инвестор «Акса Энерд­жи» түрік компаниясы 135 млрд теңгеден астам инвес­тиция құйып, құры­лыстың 80%-ы аяқталды. Орталық қыркүйек айында пайдала­нуға беріледі. Сонымен қатар, Ка­тар­мен үкіметаралық келісім негі­зін­­де оңтүстік өңірлерде электр энер­гиясының тапшылығын болдыр­мау мақсатында қуаттылығы 1100 МВт, құны 892 млрд теңге болатын бу-газ қондырғысы салынады. Бұл мегажоба 2028 жылы толығымен іске қосылады. Бүгінгі форум – қалаларды тұрғындарға қолайлы, климатқа төзімді, инклюзивті орталықтарға айнал­дыру жолындағы бірлескен бас­­тамаларымызды нығай­татын алаң. Біз үшін форум – тек талқылау емес, нақты әріптестікке бастайтын жол. Осы жұмыстарды одан әрі жетіл­діруге серпін беріп, қалалардың бола­шағын қалыптастыру жолындағы ортақ мақсаттарға жетуде маңызды қа­дамдар жасауға ықпал етеді деп сенеміз, – деді Н.Нәлібаев.

Форумда ҚР Экология және табиғи ресурс­тар министрі Ерлан Нысанбаев, ҚР Сыртқы істер ми­нистрі­нің бірінші орынбасары Ақан Рахметуллин, ҚР Өңірлік даму министр­лігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруа­шылық істе­рі комитетінің төрағасы Бауыржан Жүнісбеков, Қазақстандағы Бірік­­­кен Ұлттар Ұйымының Тұрақты үй­лес­тірушісі Саранго Раднарагча, UN-Habitat ұйымы атқарушы дирек­торы­ның орынбасары Рафаэль Тутс, БҰҰ ДБ Қазақстандағы тұрақты өкі­лінің орынбасары Сухроб Ходжимитов сөз сөйледі. Сонымен қатар, UN-Habitat атқарушы директоры Анак­лау­дия Россбахтың бейнехабарламасы көрсетілді.

Ал қорытынды сессияда ҚР Экология және табиғи ресурстар министрі, Қазақстандағы Біріккен Ұлттар Ұйы­мы­ның тұрақты үйлестірушісі өз пікір­лерін ортаға салды. UN-Habitat ұйымының атқарушы директорының орынбасары Рафаэль Тутс қорытынды сөз сөйледі. Одан кейін Қызылорда облысы мен UN-Habitat ұйымы арасында декларацияға қол қою рәсімі өтті.