«Ырыс қайда барасың? Ынтымаққа барамын!» дейді халық әпсанасы. «Бірлік болмай, тірлік болмас» деген де қазақтың дана сөзі бар. Шындығында, Тәуелсіз Қазақстанның бүгінгі экономикалық-әлеуметтік салаларындағы тұтас жетістіктері тек бірліктің, сол бірлік арқылы келетін тұрақтылықтың арқасында ғана орын алды.
Мамырдың алғашқы күні – Қазақстан халқының бірлігі мерекесін жаңа тұрпатта тойлау, оны еліміздің басты мерекесіне айналдыру идеясын Елбасы Н.Назарбаев осыдан оншақты жыл бұрын көтерген болатын. «Көктемгі 1 Мамыр мерекесі біздің елдегі этностарды бұрынғыдан да жақындастыра түсуі тиіс. Бұл біздің туған Қазақстанымыздағы 20 жылда құрған негізгі мерекеміз болады. Бірінші мамыр –бірліктің ерекше мерекесі. Сондықтан да мамырда тұтас ай бойы жақындасудың барлық жаңа жолдарын байқап көру керек. Ал тұрақтылық болмаған жерде даму да болмайтынына қазіргі жер жаһанда орын алып жатқан мысалдар жеткілікті. Сол себепті де бірлікті ту еткен еліміз Қазақстан халқының бірлігі күнін басты мерекелердің біріне айналдыруды қолдап келеді. Жұмыс істеу қажет. Егер барлық облыс тереңінен ойластырса, өте қызықты шаралар жүзеге асатын болады әрі мұның елге пайдасы да зор», – деген еді Елбасы сол жылдары.
Жалпы, 1 мамыр қандай мереке? Ке­ше­гі Кеңес Одағындағы шараны Тәуел­сіз елде жаңаша жаңғыртудың мәнісі қайсы? Осы сауалға жауап беру үшін әлемдік ахуалға тоқтаған орынды тәрізді.
Бүгінгі таңда әлемдегі құбылыстарды зерделей қарасақ, бейбіт өмір мен тұрақтылықтың, тыныштықтың қадірін арттыра түсетін жағдаяттар аз емес. Жаһандық аумалы-төкпелі жағдайды бас­тан кешкен, мемлекеттік жүйенің те­пе-теңдігі бұзылған, берекесі төгіліп, бірлігі сөгілген елдердің саны артып келе жатқанын да байқауға болады. Әсіресе, жылдар бойына жалғасып келе жатқан дінаралық, ұлтаралық қақтығыстар бо­йынша әлемдік дипломатияның небір озық үлгілері де отты нүктелердің шо­ғын сөндіре алмай отырғанына әлем жұртшылығы куә. Сондықтан да бір­лігі, ынтымақтастығы жарасқан елде тұрақтылық сақталып, болашақ дамуы да баянды болмақ. Қазақстандық ұлтаралық татулық үлгісі де осыған негізделген. Ендеше, Кеңес Одағынан қалып, қызыл империямен бірге құрдымға кетпеген, керісінше жаңа мемлекетте жаңаша тү­леп, ұлттар арасындағы ыстық ықылас­тықты дәріптеуге бет алған мамыр мерекесін жаңғыртудың түпкі мәнісі осы бірліктің, ынтымақ пен берекенің игілігіне шақыру деп білген ләзім. Шындығында, бұған дейінгі 1 Мамырдың мерекелену тарихына, оның мазмұны мен сипатына көз жүгіртсек, бұл күн Тәуелсіз Қазақстанда 1996 жылдан бастап Елбасы Жарлығымен Қазақстан халқы бірлігі күні ретінде аталып келеді. Дегенмен, одан ілгерідегі кезеңде Кеңес Одағындағы еңбекшілердің таптық мере­кесі болған 1 Мамыр егемен елдің тарихына енгенде мүлдем жаңаша мән-маңызға ие болғаны анық. Айтулы күн ұлыстар мен ұлттардың бір­лігін ұлықтап, Қазақстандағы барлық ұлт өкілін де жұмылған жұдырықтай тұ­тас­тыруға үндеп келеді. Сөйтіп, мамыр мейрамы бүгінде «Қазақстан халқының бірлігі күні» деген мазмұнда жалғасын тауып, көп этносты елдің тыныштығы мен татулығының нышанына айналды.
Көптеген ұлттың ортақ шаңырағына айналған Қазақстан бейбітшілік пен келісім арқылы әлемге үлгілік жолды нұсқап келеді. Әйтсе де, ұлтаралық келісім мен дінаралық татулықтың алтын бесігін тербету аяқ астынан туындаған немесе қазақ даласында өздігінен пайда болған дүние еместігі бесенеден белгілі. Ел иесі, жер иесі саналатын қазақ халқы алмағайып замандарда шартараптан бас сауғалаған, тағдыр тәлкегімен босып келген басқа жұртты бауырына басты. Өзінің тоз-тозы шыққанына қарамастан, басқаның қайғысына да ортақтығын танытты. Кеңестік жүйе қыспағымен қазақ даласын паналаған бөтен жұрт осында мәңгілікке тұрақтап қалды, өсті-өнді, ұрпағы жалғасты. Тәуелсіздік тұсында да қырықжамаудай болған ұлттық құрамдағы осы ерекшелікті негізге алғандар «жаңадан пайда болуы ықтимал үлкен қақтығыстар алаңы» ретінде қазақ даласын меңзеген еді. Алайда, қазақ халқының даналығы, кеңдігі мен сыйластығы этностық тегіне, әлеуметтік, діни және де шығу тегіне қарамай, жаңа мемлекеттің барша азаматының ұйысуына ұйытқы болды. Азаттықтың орнығуының ең қиын жылдарында Тұңғыш Президент Н.Назарбаевтың қайраткерлігі нәтижесінде Қа­зақс­танда этносаралық сыйластық пен қоғамдық келісім тұрақты түрде сақталды. Мінеки, осындай ұлттың дархандық мінезі, тұлғаның салиқалы саясаты бар қазақ елі қазіргі таңда қабырғасы қатайған, пікіріне халықаралық қоғамдастық өкілдері құлақ асатын беделді елге айналып отыр.
Қазақстан этносаралық және конфессияаралық келісім тәжірибесінің өзіндік үлгісіне ие бола отырып, толеранттылық және мәдениетаралық диалог мәселесіне мән беретін бастаманы халықаралық деңгейге шығара білген мемлекет бола алды. Сондықтан да, саяси тұрақтылық, қоғамдағы этносаралық және конфессияаралық татулықты орнату жөнінен әлемдік қоғамдастық тарапынан оң бағаға ие болған Қазақстанның қарыштап дамуына ең алдымен ұлтаралық саясаттағы тұрақтылыққа негізделген қағидаттың ықпалы зор болды. Мемлекеттің жетістігіне айналған қоғамдық келісім елдің нәтижелі әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси дамуының кепіліне һәм негізіне де айналып отыр. Бір сөзбен айтқанда, мемлекеттің экономикалық өсуі, әлеуметтік ілгерілеуі, демократиялық дамуы қоғам бірлігі ұйысқан және сақталған жағдайда ғана жүзеге асады. Ал ұлттар арасындағы бірлікті қамтамасыз ету – демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құрудың маңызды шарты. Сонымен қатар, ұлы далада орныққан ел бірлігін мерекеге ұластыру, әлемдік қауымдастық тарапынан жоғары бағаланған достық пен келісімді паш ету халықтар арасындағы тұтастықты одан сайын нығайта түседі. Еліміздегі татулық пен бірліктің басқаға емес, ең алдымен, қазақтың өзіне керектігін Қазақстан халқы Ассамблеясында Елбасы тағы бір мәрте назар аударған еді. «Ассамблеяның ең басты міндеті еліміздегі қоғамдық келісім болып саналады. Ал ұлтаралық татулық мәселесі Ассамблеяның сан қырлы қызметінің бір парасы ғана. Қазақстандағы қоғамдық келісімнің алдымен қазақтың келісімі екенін мықтап есте ұстағанымыз абзал. Татулық пен тұрақтылық ел иесі ретінде ең алдымен қазаққа керек», – деген еді Тұңғыш Президент. Осыны есте ұстаған абзалырақ. Түптеп келгенде, 1 Мамыр мерекесі елдің бірлігін одан сайын нықтап, сол арқылы қазақтың тірлігінің берекелі болуына жол ашсын деп тілейік!