Тал егу – жаңа өмірдің бастамасы

«Төлден мал өседі, шыбықтан тал өседі» деген қазақтың ғұрпында ағаш отырғызу салты ежелден бар. Көктемнің алғашқы күндерінен бастап, жергілікті халық сан түрлі ағаштан көшет дайындай бастайды. Негізінен, тектілік дарыған ұлттың игі жақсысы «Атаңнан мал қалғанша, тал қалсын», «Бір тал кессең, он тал ек» қағидатын берік ұстанады.

Шын мәнінде, көшет отырғызып, тал егудің өзіндік ережесімен бірге күтіп ұстаудағы қиындығы қатар жүреді. Осындай мехнаты көп жұмысты бағбан қауым еңсерген. Сыр топырағы өзіндік құнарлығымен ерекше. Ауа райының қолайлығына байланысты сыр талы, терек, сексеуіл секілді бірнеше ағаш түрі отырғызылады. Наурыз айынан бастап, көшеттің шығымына аса мән беретін аудан жұртшылығы қартайған, шіріген, құрт жеген ағашты жаңалап отырады.

Бағбандық кәсіпті игерген ауылдың әрбір азаматы жеміс ағашын отырғызып, мол өнім алуға ынталы болады. Бұл ретте, талдың жақсы өсуіне жарық пен кеңістік керек. Топырақ өз құнарлығын жоғалтпай, аэрацияланған болғаны жөн. Тал еккеннен кейін суаруға, минералдық тыңайтқыш беруге аса мән берген жақсы. Жалпы Сыр өңірінде шөлге төзімді жиде ағашы жиі отырғызылады. «Сырдария» өзенін жағалай өсіп, жайқалған талдардың кереметтілігі көз сүйсіндіреді.

Бүгінде Сырдария ауданына қа­рас­ты бірқатар елді мекенде тал­дың күтіміне ерекше мән беріледі. Мә­се­лен, Нағи Ілиясов ауылында шаруа­шылықтың тікелей бақылауымен арнайы маман бөлініп, талдарға күтім жасалынады. Олар талды бұтарлап, біркелкі шығуына көңіл бөледі. Қазіргі уақытта республика бойынша туристік ауыл санатына кіретін елді мекеннің кел­беті – талдарымен де айшықты.

Шын мәнінде, қазақ халқында тал егуді жаңа өмірдің бастамасы ретінде қарастырған. Сонымен қатар ертеректен келе жатқан ағаш отырғызған сәтте адамның қолы топыраққа тимеу керек деген ұғым бар. Бұл – ағаштың ұқыпты және дұрыс өсуіне әсер етеді деген сенімге келеді. Талдың жайқалып өскені құт-береке шақыратыныңа көпшілік иланған. Ғашықтық символы ретінде жастар тал егуге ынталы екенін көрсеткен.

Бұл ретте, сырдариялықтар «Нау­рыз­нама» онкүндігінің «Жаңа күні» аясында тал егіп, мерекеге зор үлес қосты. Бұл күн – 19 наурызға тұспа-тұс келді.

Балтабай ОРДАБЕКОВ