«Нашақорлықпен қоғам тұтастай, әрбір азамат жекелей күресуі керек»
Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы «Адал адам – Адал еңбек – Адал табыс» атты Ұлттық құрылтайдың үшінші отырысында «Нашақорлық, әсіресе, балалар арасында тез таралып, жастарымыз уланып жатыр. Есірткімен күрес белсенді жүргізілмесе, ертең бәрі кеш болуы мүмкін» деген еді. Нашақорлық мәселесі бүгінде бүкіл әлемде орын алған ғаламдық дертке айналып отыр. Онымен қоғам болып күрескен кезде ғана жеңуге болады. Осы орайда облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың қолдауымен, облыс прокуроры Ризабек Ожаровтың бастамасымен аймақ көлемінде нашақорлыққа қарсы бір айлық акция өткізілуде. Акция аясында Сырдария ауданында да жоспарлы жұмыстар жүйелі түрде ұйымдастырылуда. Осы бағытта атқарылған жұмыстар туралы аудан прокуроры Асқар Жаметұлымен әңгімелестік.– Асқар Жаметұлы, осы уақытқа дейін де аудан көлемінде болсын, облыс көлемінде болсын, жастарды түзу жолға бағыттау мақсатында, есірткінің зияндылығын насихаттау мақсатында ауқымды іс-шаралар ұйымдастырылып келеді. Қазіргі уақытта өткізіліп жатқан бір айлық акция туралы айтып өтсеңіз...
– Жақында облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың қатысуымен «Нашақорлыққа жол жоқ» тақырыбында үйлестіру кеңесінің кеңейтілген отырысы өтті. Кеңеске қала, аудан әкімдері, құқық қорғау органдарының, жауапты салалардың басшылары қатысты. Аталған жиында облыс әкімі осы бағыт бойынша атқарылған жұмыстарға тоқталып, алдағы міндеттерді айқындады. Жиында жат әдетпен күреске азаматтық қоғамның әрбір мүшесін жұмылдыру ұсынылды. Бірлескен іс-шаралар жоспары таныстырылып, облысымызда нашақорлыққа қарсы бір айлық акция өткізу туралы бастама көтерілді. Қатысушылар прокуратура бастамасын қолдап, есірткінің заңсыз айналымын түбегейлі жою мақсатында бірлесе қызмет атқару туралы ортақ келісімге келді. Осы бастама аясында аудан көлемінде атқарылатын жұмыстардың жоспары бекітіліп, сол негізде ай көлемінде түрлі іс-шаралар өткізу жоспарланды. Бүгінгі таңда бірқатар іс-шара жүзеге асып үлгерсе, жоспарда әлі де ауқымды жобалар бар.
– Есірткі туралы айтып өтіңізші, есірткі қылмысы бойынша азаматтар қандай жазаға тартылады?
– Есірткі – бүкіл ағзаны құртатын күшті у. Бір рет қолданғаннан-ақ тәуелділік пайда болады. Оның зияны туралы бәрі біледі. Алайда нашақорлар саны жылдан-жылға артып барады. Ресми мәлімет бойынша елімізде 18 мың адам есепте тұр. Бірақ, нақты көрсеткіш әлдеқайда жоғары. Шамамен 150 мың адам. Яғни шағын бір қаланың тұрғындары деуге болады. Бұны елестетудің өзі қорқынышты.
Ата Заңымыз Конституцияда еліміздің ең қымбат қазынасы – ол адам, адамның өмірі, оның денсаулығы болып табылады.
Қалай болғанда да, есірткі қылмысына қатысы бар адам қылмыстық жазадан қашып құтыла алмайды. Ол тұтынушы болса да, таратушы болса да. Біздің елімізде есірткі қылмысы үшін қатаң жазаланады, тіпті өмір бойына бас бостандығынан айырылуы мүмкін екенін атап өткім келеді. Жасөспірімдер 18 жасқа толғанға дейін балалар колониясында жазасын өтейді, содан кейін оларды рецидивистер, кісі өлтірушілер, зорлаушылар «отыратын» ересектердің түрмесіне ауыстырады. Қазір түрмелерде есірткі қылмысы үшін жазасын өтеп жатқандар 4 мыңнан асады, басым бөлігі – жастар.
– Аудан көлемінде есірткі қылмысына қатысты орын алған жағдайлар туралы оқырманға ақпарат беріп өтсеңіз...
– Өткен және ағымдағы жылдары Сырдария ауданында есірткі саудасына қатысты қылмыстар орын алмаған. Дегенмен соңғы 10 айдың ішінде қылмыстық құқықбұзушылықтар тіркелген. Олардың ішінде Қылмыстық кодексінің 296-бабында көзделген есірткі затын өткізу мақсатынсыз заңсыз иемдену, сақтау, Қылмыстық кодексінің 300-бабында көзделген есірткі затын заңсыз егіп-өсіру жағдайлары кездеседі.
– Қазіргі таңда бір айлық акция көлемінде ауданда атқарылып жатқан жұмыстар барысынан хабардармыз. Әлеуметтік желі арқылы да жүйелі жүргізілген жұмыстардың куәсі болудамыз. Атқарылып жатқан жұмыстар туралы өзіңізден сұрасақ...
– Үйлестіру кеңесінде айтылып, бекітілген жоспар негізінде аудан көлемінде атқарылатын жұмыстардың жоспары әзірленді. Аудан әкімдігі мен тиісті сала мамандарының бірлескен жұмысының нәтижесінде жоспарлы жұмыстар өз деңгейінде ұйымдастырылып келеді.
Атап айтар болсақ, Сырдария аудандық сотында ҚК-нің 296-бабына сәйкес, қылмыстық іс бойынша қаралған сот отырысына «Сырдария аграрлы-техникалық колледжі» КМҚК-нің 3-4 курс студенттері қатысып, нәтижесімен видеоролик әзірленді. Бұл бағытта студенттер қылмыстың өтеуі жаза екенін өз көздерімен көріп, алдағы уақытта бұндай қылмысқа аяқ баспайтындай болса екен деген ниетте жұмыстар атқарылуда. Одан бөлек білім, денсаулық сақтау, спорт саласымен, жастармен бірлесе отырып ауқымды жұмыстар атқарылып, іс-шаралар жоспарға сай жүргізілуде.
– Нашақорлық – қоғам дерті екені анық. Бірақ, бұл туралы айтылып та, жазылып та жүргенімен, әлі күнге мәселе толық шешім таппай отыр. Бұған не себеп?
– Бұл жерде негізгі мәселе – әр адамның ойында, санасында. Неге десеңіз, өзіңіз айтып отырғандай, қанша жерде айтылып, жазылып, көрсетіліп жатса да, атүсті қарау бар. Кей адамдар өзінің өміріне, денсаулығына аманат ретінде мән бермейді. Сондықтан осындай олқылық орын алып отыр. Әсіресе, жастар еліктеушілікке бой алдырып, оқыс оқиғаға себепкер болып жатады. Бұл ретте жас өркеннің санасына есірткінің нағыз у екенін, қылмыс екенін сіңіру керек. Ең бастысы, ұрпақ тәрбиесінде ұлттық құндылықтарды басты бағыт етіп алу керек. Содан кейін үлкендер, қоғам, айнала жас өркенге үлгі бола алуы шарт. Адамның бойында ұят, сана ұялаған болса, өз-өзіне бұлай қастық қылмаса керек. Бірақ, түрлі себептермен қоғамда аталған қылмыс түріне қатысты оқиғалар азаймай отыр. Бұл кеселмен құқықтық органдар немесе белгілі бір орталық айналысып қана, жеңу мүмкін емес. Нашақорлықпен қоғам тұтастай, әрбір азамат жекелей күресуі керек.
Сұхбаттасқан
Аружан МҰХАНБЕТҚАЛИ
Фото: ашық дереккөзден
