Барымташыларға кешірім берілмейді
Соңғы жылдары елімізде мал ұрлығы көбейді. Тіпті бұл кәсіпке айналып кеткендей. Әсіресе ауылдық жерлерде осы қылмыс түрі тиылар емес. осыған орай жаңа жылдан бастап заң талаптары күшейтілді. Бұл туралы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қылмыстық, қылмыстық-процестік заңнаманы жетілдіру және жеке адам құқықтарының қорғалуын күшейту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңында қарастырылды.Атап өтерлігі, енді мал ұрлығымен ұсталған адам бас бостандығынан айырылады. Яғни мал ұрлығы қылмыстың ауыр санатына ауыстырылды.
Мал ұрлығына қатысты заңның қатайғаны соншалық, талқыға түскен қылмыстық кодекс жобасында мал ұрлығы деген жеке бап енгізілді.
– Мал ұрлығы және тонау, қарақшылық қылмыстары бойынша «тұрғын үйге, қызметтік немесе өндірістік мекемеге, қоймаға, көлікке заңсыз кіру» жағдайы қылмыстың ауыр санатына ауыстырылды. Бұдан бөлек енді мал ұрлағандар мен малынан айырылғандар ымыраға келе алмайды. Тыйым салынды. Қылмыстық кодекстің 68 бабына түзету енгізілген, – дейді ҚР ІІМ Тергеу департаментінің басшысы Санжар Әділов.
Демек, ендігі жерде мал ұрлығымен ұсталған адам бірден темір торға тоғытылады. Бұрындары елді мекендерде ағайыншылыққа салынып, мал ұрлығы болғанда екі жақты келісімге келу болған. Жаңа Заңға сәйкес енді оған жол жоқ.
Заңға енгізілген «Мал ұрлығы» бабының 1-тармағы бойынша аталған қылмыс үшін жүктелетін айыппұл мөлшері 3 мың АЕК-ке (7 миллион 575 мың теңгеге) дейін өсіп отыр. Ал бас бостандығынан айыру немесе оны шектеу мерзімі 5 жылға дейін жеткізіліп, қылмыскердің мүлкі міндетті түрде тәркілеп алынатын болған. Яғни егер мал ұрлығына қатысы бар кінәлі адамдар 5 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айырылмақ. Ал егер олар ұйымдасқан түрде топ болып қылмыс жасаса 10 жылдан 12 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылып отыр.
Жалпы мал ұрлығы бойынша мал тасымалдайтын автокөліктерге бақылау күшейтіліп келеді. Яғни үлкен автокөліктер жіті тексеріледі. Өйткені мал тасымалы кезінде анықталатын заң бұзушылықтарға да жауапкершілік қатаңдатылды. Мәселен, тасымал кезінде малдың санын дұрыс көрсетпеген жағдайлар болса, азаматтарға 20-дан 200 айлық есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл салынады.
Жалпы айтқанда, еліміздегі мал ұрлығының өршуі қоғам наразылығын тудырып отыр. Осыған орай Заң талаптары қатаңдатылып, ендігі жерде аталған қылмыс бойынша ұсталғандар ауыр жазаға кесіледі. Заң талаптарының күшейгені – мал ұрлығына қатысты қылмысты болдырмауға жасалған маңызды қадам.
Е.БЕРКІНБАЕВ
