Азық-түлік бағасы құбылмалы
Қай кезде де азық-түлік бағасы сан құбылып, нарықтық экономикада сауда-саттық көрсеткіші бойынша өзгеріс болып тұрады. Әрине, бағаның тұрақты болуы жергілікті халықтың тұрмыстық жағдайына едәуір әсер ететіні рас. Ай сайынғы табысқа иек артатын көпшілік азық-түлік пен коммуналдық шығынға табысының басым бөлігін жұмсайды. Бұл ретте, азық-түлік бағасының бүгінгі жай-күйіне қанығу мақсатында Тереңөзек кентіндегі бірнеше сауда орнын аралап көрген болатынбыз.
Азық-түлік тауарларының қоры мен бағасын реттеу мәселесі аймақ басшысы Нұрлыбек Нәлібаевтың ұдайы назарында. Мәселен, облыс әкімі тиісті сала басшыларына нақты тапсырма беріп, азық-түлік бағасына қатысты мәселе туындамауы керектігін айтты. Күн тәртібіндегі мәселе басты назарда болатындығын жеткізді.
«Өңірде әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының баға индексі 98,8 пайызды құрап, республикалық орташа көрсеткіштен 1,5 пайызға төмен қалыптасты. Қазіргі уақытта тауарлар мен қызметтерге баға деңгейі республикалық көрсеткіштен төмен болғанымен, оны тұрақты ұстап тұруға міндеттіміз. Бірінші кезекте нарықта халық тұтынатын тауарлардың қоры жеткілікті болуы қажет. Өткен жылдан бері көкөніс өсіруші шаруашылықтарды алдын-ала 70 пайыз қаржыландырып, форвардтық келісімшарт жасау тәжірибеге енгізілді. Енгізілген өзгерістерден және жүргізілген тауар интервенциясынан кейін көкөніс бағасы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда біршама төмен. Биыл да бұл бағыттағы жұмыстар жалғасуы қажет», – дейді аймақ басшысы.
Өз кезегінде азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру үшін ішкі саудадағы делдалдық тізбекті қысқарту және сауда үстемесін 15 пайыздан асырмауды ұйымдастыру жүзеге асырылуда. Сонымен қатар «Байқоңыр» әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациясына әлеуметтік дүкендер мен бұрыштарда 19 әлеуметтік маңызы бар негізгі азық-түлік тауарының төменгі бағада сатылуын қамтамасыз ету тапсырылған.
Жоғарыда көтерілген мәселе қашанда өзектілігін жоймайды. Ең алдымен, біз кент орталығындағы «Жазира» азық-түлік дүкеніне барғанымызда жергілікті тұрғындар тұрмысқа қажетті көптеген тауарды сатып алатына көзіміз жетті. Мәселен, азық-түлік дүкенінде картоптың келісі 260 теңгеден, пияздың келісі 110 теңгеден, сәбіздің келісі 160 теңгеден, макаронның келісі 320 теңгеден, қырыққабаттың келісі 80 теңгеден, күріштің келісі 440 теңгеден, құмшекердің келісі 410 теңгеден, тауық етінің келісі 1200 теңгеден сатылып жатқаны назарымызға ілікті. Сонымен қатар дүкенде тұтынушыға нан 90 теңгеден, «Күнікей» өсімдік майының литрі 490 теңгеден, ұнның 25 келісі 5400 теңгеден ұсынылуда.
Расында, Тереңөзек кентінде 11 мыңнан аса халық болса, оның ішінде, көпбалалы және жас отбасы жеткілікті. Баға тұрақтылығын бағамдау кезінде үйінде 4 адам тұратын жас отбасының азық-түлікке жұмсайтын шығынын есептеген едік. Отанасы Жансая Қорғанбай жолдасы екеуінің ай сайынғы табысын есептеп, отбасылық шығынды өтеуді дағдыға айналдырған.
– Бүгінде базар бағасы ұдайы өзгеріп отырады. Біз отбасымызда 1 айға қажетті азық-түлікті алып қоюға дағдылана білдік. Бүгін сауда орталығынан 50 мың теңгеге жуық қаржыға азық-түлік себетін алған едік. Әр апта сайын қосымша бес мың теңгеден жоғары қаражатқа зат алып тұрамыз. Бұдан бөлек, коммуналдық шығын, балабақша төлемі, балалар киімі секілді қажеттілікті өтеуге артық қаражат жұмсаймыз. Әрбір жас отбасы бюджетті жоспарлап, табысын еселеп отыруға мүмкіндік қарастырған жөн. 2 жыл бұрын үлкен үйден еншімізді алып, бөлек отау болғанымызда жолдасым екеуміз ай сайын жұмсалатын қаражат көлемін жан-жақты таразылап отырамыз деп шешім қабылдадық, – дейді Жансая Қорғанбай.
Күніне 500-ден аса тұтынушыға қызмет көрсететін «Серікбол» сауда үйінде сатылып жатқан азық-түлік бағасын өзге дүкенмен салыстырған болатынбыз. Яғни, сауда үйінде картоп 250 теңгеден, пияз 100 теңгеден, сәбіз 155 теңгеден, жұмыртқа 38 теңгеден, өсімдік майының 1 литрі 670 теңгеден, күріштің 1 келісі 440 теңгеден, шайдың мөлшеріне қарай 900 теңгеден, макаронның 2 келісі 680 теңгеден, құмшекердің келісі 400 теңгеден, сүттің 2 литрі 790 теңгеден, ұнның 50 келісі 11500 теңгеден сатылымға шыққанына қанықтық.
– Қай кезде де тауардың сапасына мән беру керектігін естен шығармаймыз. Азық-түлікке дүкенге келу бағасынан тек 15 пайыз ғана қоса аламыз. Халық арасында сұранысқа ие тауардың бағасы күн сайын өзгеріп отырады. Әрине, жұртшылыққа қажетті тауарды уақытылы жеткізіп, бағасына бақылау жасап отыруға міндеттіміз, – дейді Гүлзағира Кішкенеева.
Жергілікті кәсіпкер мен халықтың ортақ пікіріне сүйенсек, үнемі бағада өзгеріс болатыны жасырын емес. Кенттегі «Нұрай» сауда дүкенінде пияз 120 теңгеден, макаронның келісі 390 теңгеден, өсімдік майының 5 литрі 2500 теңгеден, сүттің 1 литрі 350 теңгеден, жұмыртқа 36 теңгеден, құмшекердің келісі 420 теңгеден, ұнның 50 келісі 12000 теңгеден, тауық етінің келісі 1200 теңгеден сатылымға шығарылған. Сөреде тұрған әрбір тауардың бағасында белгілі бір уақытта өзгеріс еніп тұратыны анық байқалады.
Расында, зерттеу жүргізу барысында біз бір отбасының айына 20 келі ет өнімін тұтынатынын аңғардық. Жылқы етінің келісін 2400-ден есептегенде 20 келі етке бір отбасы 48 мың теңге жұмсайды екен. Сонымен қатар сиыр етіне бір айда әрбір отбасы 46 мың теңге қаражат жаратады екен. Базар бағамы құбылып тұратыны жасырын емес. Сондықтан әр отбасы баға тұрақтылығын назарда ұстап, үнемшілдікке иек артқан дұрыс.
Балтабай ОРДАБЕКОВ
Фото: Н.НҰРЖАУБАЙ