Әлемдік шахмат шеберлері – Астанада

Бұл күндері жер-жаһан­дағы шахмат жанкүйе­р­лерінің назары Қазақстан астанасына ауып отыр. Өйткені 7 сәуір мен 1 ма­мыр аралығында елордад­а шахматтан әлем чем­пиона­тының алтын тәжі сарап­қа салынып жатыр. Мұн­дай ауқымды жарыс Орта­лық Азияда алғаш рет Қазақстанда өткізіліп жат­қанын айта кеткен жөн, деп хабарлайды egemen.kz.

Сонымен қатар әлемдік дода аясында елімізде тұңғыш рет шахматтан Қазақстанның әйелдер мен әлем құрамасы сынға түсуде. Халықаралық шахмат федерациясының (ФИДЕ) президенті Аркадий Дворкович 17-ші әлем чемпионы Астанада анықталып жатқаны, әйелдер арасындағы әлемнің ең үздік гроссмейстерлерінің Сарыарқа төсіне ж­и­на­луы Қазақстанның шахмат әлеміндегі алар орны ерекше екенін айғақтайтынын атап көрсеткен болатын.

Кейінгі жылдары Қазақстанның шахмат шеберлері әлемдік деңгейдегі ірі-ірі халықаралық турнирлерде жиі топ жарып, ел жанкүйерлерін қуантып жүргені белгілі. Жансая Әбдімәлік, Бибісара Асаубаева, Динара Сәдуақасова секілді дарынды қыздарымыз бірінен соң бірі дүниежүзілік додаларда өз мықтылығымен дараланып, әлем шахматшыларын қазақ қыздарымен санасатындай дәрежеге жеткізді. Мұны шахмат жанкүйерлері жақсы біледі. Жерлестеріміздің айтулы жеңістерінен кейін шахмат елімізде дамыған спорт түрлерінің қатарына қосылып, ел тұрғындары жаппай шұғылданатын бұқаралық сипатқа ие бола бастады.
 
Қазақстан – ФИДЕ-нің маңызды орталығы

Қазақстан мен әлем құрамасы ара­сындағы байрақты бәсекенің ашылу салтанатына Мәдениет және спорт министрі Асхат Оралов қатысып, турнирге қатысушыларға сәттілік тіледі. Со­нымен қатар ведомство басшысы Қазақ­станда ұйымдастырылып жатқан әлем чемпионаты аясындағы бірқатар іс-шараның маңыздылығына тоқталып, елімізде шахмат спортын одан әрі дамытуға мемлекет тарапынан барлық жағдай жасалғанын атап өтті.

ФИДЕ-нің бас директоры, гроссмейс­тер Эмиль Сутовский осындай әлемдік деңгейдегі жарысты өткізуге мұрындық болғанына және іс-шара аясында қо­сымша турнирлерді ұйымдастырғаны үшін Қазақстан билігі мен еліміздің шахмат федерациясына алғысын білдірді. «Бұл іс-шаралар Қазақстанда шахмат спортының дамуына зор септігін тигізетініне сенімдімін. ФИДЕ алдағы уақытта да Қазақстанды маңызды орта­лық ретінде қарастырып, түрлі жарыс­тарды бірлесе өткізуге ниетті», деді Эмиль Сутовский.

Ал осы жарысты ұйымдастырудың бастамашысы болған Қазақстан шахмат федерациясының бірінші вице-президенті, гроссмейстер Дәрмен Сә­дуа­қасов бастапқыда бұрынғы әлем чем­пиондарының басын біріктіріп, шахматтың болашағын талқылау идея­сы болғанын айтады. «Өкінішке қа­рай, әлем чемпиондарының тығыз кес­тесіне сәйкес оларды Астанада жинау мүмкін болмады. Сондықтан әйел­дер арасындағы Қазақстан мен әлем үздік­терінің матчын ұйымдастыру туралы шешім қабылдадық. Қазіргі таңда Қазақ­станның әйелдер құра­масы халықаралық жа­рыстарда табысты өнер көрсетіп жүр», деді Д.Сә­дуақасов.
 
Бибісараның кезекті биігі

Жарыстың алғашқы күнінде шахматшылар рапид бойынша сынға түсті. Матч алдындағы жеребе тарту нәтижесі бойынша ересектер ара­сын­дағы алғаш­қы турда қытайлық Хоу Ифань мен отан­дасымыз Дина­ра Сәдуақасова, үндіс­тандық Хари­ка Дрюнавалли мен Ме­руерт Қамалиденова, Әзербайжан өкілі Гунай Мамедзаде мен жылдам шахматтан әлемнің екі дүркін же­ңімпазы Бибісара Асаубаева және грузин шахматшысы Нана Дзагнидзе мен Жансая Әбдімәлік шеберлік байқасты.

Ал жасөспірімдер арасында Зарина Нұрғалиева өзбекстандық Афруза Хам­дамовамен, Ксения Балабаева болга­риялық Нургюль Салимовамен, мажар­стандық Зсока Гаал Алуа Нұрмановамен, үндістандық Шри Б.Савита Лия Құр­манғалиевамен ойнады.

Төрт раундқа жалғасқан жарыстың алғашқы күні әлем құрамасының же­ңісі­мен аяқталды – 18,5:13,5. Әлем құ­рамасынан бірінші жарыс күнінде үндістандық Харика Дрюнавалли үздік нәтиже көрсетті. Ол төрт матчтың екеуін­де жеңіске жетіп, екі мәрте тең ойна­ды. Ал Қазақстан құрамасы сапынан ең үздік нәтиже Алуа Нұрмановаға тиесілі. Алтыншы тақтада ойнаған отан­дасымыз үш матчта қарсыласынан басым түссе, бір мәрте жеңілістің кермек дәмін татты.

Сонымен қатар турнирдің сенсациясын Бибісара Асаубаева жасады. Қа­зақстанның ғана емес, әлемнің ең даңқты гроссмейстерлерінің бірі саналатын Б.Асаубаева турнирдің бірінші күнінде төрт дүркін әлем чемпионы, әйелдер арасындағы рейтингте көш бас­тап тұрған Хоу Ифаньді тізе бүктіріп, карьерасындағы маңызды жеңістерінің біріне қол жеткізді. Сонымен қатар қытайлық шахматшы отандастарымыз – Динара Сәдуақасова және Жансая Әбдімәлікпен тең ойнап, Меруерт Ка­малиденовадан басым түсті.

Екінші күнгі бәсекеде жерлестеріміз қар­сыластарына қарағанда әлдеқайда сәтті өнер көрсеткенімен, жалпы есепте алға шыға ал­мады. Бұл күні Бибісара Асаубаева төрт ойын­ның екеуінде жеңіс­ке жетіп, екеуінде тең түсті. Сонымен қа­тар отандасымыз екін­ші күн қа­тары­нан Хоу Ифаньннен басым түсті. Сондай-ақ Динара Сәдуақасова мен Жансая Әбдімәлік те екі ойында үздік шықса, Меруерт Қамалиденова бір матчта же­ңімпаз атанды. Осылайша, екі күннің қорытындысы бойынша әлем құрамасы 34,5 – 26,5 есебімен алда келеді.

Бүгін шахматшылар Қазақстан құрамасының оң жамбасына келетін жылдам шахмат (блиц) бойынша ше­берлік байқасады. Сөйтіп, үш күннің қоры­тындысында барлық жекелеген ұпайларды есептеп, жарыс есебі шы­ғарылады. Егер ұпай саны тең болған жағдайда, тең ойындардың нәтижелері есептеледі.
 
Жеңімпазға – 50 000 АҚШ доллары

Матчтың ережесіне тоқталар болсақ, бұл сынға әр командадан 8 ойыншы қатысады. Оның ішінде 20, 18, 16 және 14 жасқа дейінгі шахматшылар міндетті түрде болуы керек. Олар өз жас санаты бойынша бір-бірімен ойнайды. Ал қалған 4 әйел шахматшы өз қарсыластарымен all-play-all Схевенинген форматында күш сынасады.

Шахмат сарапшылары мен жан­күйер­лерін қызықтырған бұл ойынға әлем құрамасын әйелдер арасындағы рейтингтің көшбасшысы, қытайлық Хоу Ифань бастап келді. Сонымен қа­тар грузиялық гроссмейстер Нана Дзаг­нидзе (2462), үндістандық гроссмейстер Харика Дронавалли (2447), әзербайжандық Гунай Мамедзаде (2348), болгариялық Нургюль Салимова (2347, U20), мажарстандық Зсока Гаал (U18), үндістандық Савита Шри (U16) және өзбекстандық Афруза Хамдамова (2135, U14) Астанада шеберлік байқасады.

Қазақстан құрамасы сапында гроссмейстер Жансая Әбдімәлік (2454), Динара Сәдуақасова (2402), Бибісара Асау­баева (2359), Меруерт Қамалиденова (2273), Лия Құрманғалиева (2152, U20), Ксения Балабаева (2111, U18), Алуа Нұрманова (2193, U16) және Зарина Нұр­ғалиева (2070, U14) өнер көрсе­теді. Лия Құрманғалиева мен Ксения Бала­баева жуырда Алматы қаласында өткен Қазақстан чемпионатында осы жас санатында жүлдегер болған.

Жарыстың жалпы жүлде қоры – 50 000 АҚШ доллары. Жеңіске жеткен құрама 30 000 долларға ие болады. Оның ішінде 20 000 доллары құрамадағы ересек шахматшыларға берілсе, қалған 10 000 доллар жас шахматшыларға үлестіріледі. Ал екінші орындағы құрама 20 000 доллар көлеміндегі қаржылай сыйақыға ие болады.