Ойын ойнап, от баспайық

Қазіргі уақытта екінің бірі «пранк» түсіріп, әлеуметтік желіге жариялауға әуес. «Тосын әзіл», «қалжың жасап алдау» деген мағынаны білдіретін пранктың шығу тарихы XIV–XV ғасырда пайда болған. Ал біздің өмірімізге ХХІ ғасырдың басында «YouTube», «Instagram», «TikTok» әлеуметтік желісі арқылы ене бастады. Бір жағынан қалжыңға негізделген іс-әрекетті түсіретін видеолардың көпшілік арасында сұранысқа ие болуы – әлеуметтік желінің қаралым деңгейін көтеріп отыр.

Бүгінде елімізде «пранк» түсіріп, әзілдеуге машықтанған желі қолданушылары ұят пен арды жиып қойып, жеке басқа қол сұғушылық жасап жүр. Жақында ҚР Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева рұқсатсыз түсірілімдер мен пранктерге қатысты шағымдар көбейгенін журналистерге айтқан болатын.

– Пранктер бар, сондай-ақ адамдардың рұқсатынсыз жүзеге асырылатын кейбір түсірілімдер бар. Сондықтан бұл норманы баршамыз талқылайтын боламыз. Жұмыс тобы енді ғана құрылып жатыр. Егер қаласаңыздар, сіздерді жұмыс тобына қоса аламын. Бұл тұрғыда кімді түсіруге болатыны немесе болмайтыны айқындалады, – деді Аида Балаева.

Расында да, ертеректе «ерсі әрекет», «қызық қылық», «ойын-сауық үшін жаслған алдау» деген мағына берген пранк бүгінде әзіл-сықақ мақсатында біреуді әдейі шатастыру немесе алдау деген кең мағынаға ие болды. Елімізде ресми түрде 745 блогер тіркелген. Олардың бір бөлігі табысын көрсетіп, салық органына есеп тапсыра бастаған.

Биыл жаз мезгілінде ҚР Ішкі істер министрлігі пранк ұйымдастырып, контент жасайтын азаматтарға «Zakon.kz» ақпарат агенттігі арқылы арнайы үндеу жасаған еді.

– Құрметті азаматтар! Соңғы уақытта интернетте пранк және экстремальды көріністер бейнеленген видеолар жиі таралуда. Мұндай ойындар мен қауіпті трюктер әлеуметтік желілерде «хайп» үшін жасалуда. Өкінішке орай, «лайк пен қаралым үшін жарыс» әзіл-қалжың мен дұрыс көңіл көтерудің шеңберінен шығып кетуде. Авторлар ешкімге зиян келтірмейтін контенттің орнына агрессия, арандату, зорлық-зомбылық көрсетіп, өмірге қауіп төндіретін әрекеттерге барып жатыр. Мұндай әрекеттер жалпыға қауіпті және қоғамдық тәртіпті бұзады. Жыл басынан бері осындай деректер бойынша 24 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды», – деді ҚР ІІМ ресми өкілі Шыңғыс Алекешев.

Айта кетейік, «пранк» жасап, қатігездікке жол берген жандар әкімшілік қамауға алынады. Қатігез пранк пен қауіпті трюктер жасаған кез келген желі қолданушысы жазадан құтыла алмайды. Ойланбай жасалған іс-әрекеттің артында орны толмас өкініш тұрғанын ескерген жөн.

Балтабай ОРДАБЕКОВ