Бала денсаулығына аса мән беру керек

Жыл басында ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев биыл «Балалар жылы» деп жариялағаны белгілі. Айтулы жылдың бастау алғанына 6 ай уақыт өтті. Осы уақыт аралығында танымдық, тағылымдық іс-шаралармен қа­тар, кішкентай балғындардың саламатты өмір салтын қалыптастыру бағытында айтулы жұмыстар бар. Десе де, бүгінде жан ұшырып, перзентінің еміне жәрдем сұраған жандар қатары көбейген. Арбаға таңылып немесе төсек тартып жатқан қаншама сәби дертіне шипа іздеуде. Тәу­ліктің 24 сағатында баласының амандығын тілейтін ата-ананың мұң-мұқтажын айтып жеткізу қиын. Бүгінгі тақырыбымыз бала денсаулығы төңірегінде болмақ.

ЖҮЙКЕ АРУЛАРЫ ЖҮК ТҮСІРІП ТҰР

Көбіне денсаулық мәселесін қаузау үшін кейіп­керімді емхана дәлізінен із­деймін. Бұл жолы да баласына ем із­де­ген ата-ана дәрігер бөлмесінің алдында кезекте тұр. Әр сәбидің дерті бөлек.

Ертеректе үйдегі әжесі нәрестені сы­лап-сыйпап, массаж жасайтын-ды. Бү­гінде 1-2 айлығынан бастап сәбиді мас­саж курсына апару қалыпты жағдайға айналған. Баласы 1-3 жасқа толғанға дейін ата-ана массажға қатынауға мәж­бүр. Себебі баланың ұршығы, аяқ-қолы, жамбасы, жауырыны дұрыс жетілуіне мас­саждың көмегі зор. Сонымен бірге балалар невропатологының нұсқауы бо­­йынша жүйке жүйесіне байланыс­ты ауруларға массаж алуға міндетті. Жүй­ке жүйесіне қатысты дертпен ауыратын ауданда жыл басынан бері 171 баланы дәрігер есепке алған. Аудандық емхананың балалар невропатологы, педиатр Әйкерім Сейдалина балалардың жүйке жүйесі бойынша бірнеше дерт туралы мәлімет берген болатын.

– Бала жаңа туған кезінен бастап, дә­рігер ба­қы­лауында болуы тиіс. Жүйке ау­руларының балаларда жиі кездесуінің өзіндік себебі бар. Өскелең балаларға «Церебральді салдану», «Эпилепсия», «Миопатия», «Паралич эрба дюшена», «Бет нервісінің нейропатиясы», «Моно­невропатия», «Логоневроз», «Жалпы тіл кемістігі», «Орталық жүй­ке жүйесінің қабынудан кейінгі салдары», «Бас миы­ның жарақатынан ке­йін­гі энцефалопатиясы», «Орталық жүйке жүйесінің туа біткен ақауы», «Арноль­до Киари синд­ромы – ішкі гидроцефа­лия» секілді дертке шалдығу қау­пі зор. Жекелеген диагноздар науқастың ата-ана­сының ша­ғымдары мен арнайы нейросоногра­фия аппаратқа ба­­­ла­ның миын түсіру барысында анық­талады. Баланың дертті болуына ана­­­ның ден­саулығы тікелей байланыс­­ты. Жүк­тілік уақытында ана­сының қан аз­дығы, ағзада дәру­мен­дердің же­тіс­­пеуі, нәрестенің кін­дікке ора­луы­­нан от­тегі жетіспеуі сын­ды факторлар бала ден­саулығына қат­ты әсер етеді. Сондықтан әрбір әйел жүк­тілік уа­қы­тында күй­зелістен, жүйкеге сал­мақ тү­сі­ру­ден бойын алшақ ұстағаны абзал. Күнделікті күтімді күшейтіп, ұзақ уақыт мазалаған созылмалы дерттерден айығу керек. Баланың 3 айлығына дейін кейбір ша­ғымдар қалыпты болып табылады. Мәселен, иегінің дірілдеуі, басын арт­қа қарай шалқайтуы, күшенуі, ішінің қа­талауы сияқты белгілер 3 айдан кейін жиі қайталанса, дәрігерге тексерілу мін­детті саналады. Нейросонография аппараты арқылы босану барысында бала­ның басына қан құйылу, су жиналу, ісіктің пайда болуын анықтай аламыз. Біз есепке алынған науқастарды жы­лына екі рет ем алуға жолдама бе­ре­міз. Кейбір диагноздар бойынша амбу­лоториялық, реабилитациялық ем-шара жүргізіледі, – дейді балалар невропатологы, педиатр Ә.Сейдалина.

Сала маманының мәліметіне сүйен­сек, осы күні балалар арасында «Эпилепсия» дертіне шалдығу көп екен. Бір жасқа дейінгі сәбилерден құрысу, талма белгілері анықталу үстінде. Қуанарлық жағдай, уақытылы ем қабылдау нәти­же­сінде балалар денсаулығын оңалту жүйелі жүзеге асуда.

Алыс ауылдарда тұратын және отба­сылық мәселелері туындаған жағдайда балаларға реабили­тациялық ем-шара жүргізу қиындық ту­ғызуы мүмкін. Соған қарамастан сала мамандары дертпен күресті жалғастыруда. Балалар невро­патологының нұс­­қа­уымен логопед, психолог мамандар да дертті балаларға тұрақты түрде ем-шара жүргізеді.

– Екі ұлдан кейін сүйген Еркежан қы­зымыз осы­дан 1 жыл бұрын қат­ты ауырған кезінде отбасы­мызбен уайым­даған болатынбыз. Дәрігерлердің нұсқа­уымен арнайы ем қабылдадық. Нұр-Сұл­тан қаласындағы ұлттық ғылыми «Ана мен бала денсаулығы» орталығына арнайы барып, қы­зы­мыз­дың денсаулығын тексеруден өткіз­дік. Қы­зы­мызға «Құры­су синдромы» диагнозы қойылды. Осы жылдың қаңтар айынан бастап аудан­дық емхананың балалар невропа­то­логы өз бақылауына алды. Қазіргі таңда қызы­мыздың денсаулығы жақсы. Жос­парлы түрде ем қабыл­дап келеміз. Ана жү­регі қашанда баласы үшін алаңдайды. Сондықтан балаларымыз ауырмай, көз алдымызда жүре берсін, – дейді кент тұрғыны А.Қуанышева.

ҚАТЕРГЕ БАС ТІККЕН БАЛА ЖАНЫНА КІМ АРАША?

Елімізде жыл сайын 600-ге жуық бала қатерлі ісікке шалдығады екен. Деректі Алматы қаласындағы «Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты» жа­нындағы балалар онкологиясының мамандары келтіріп отыр. Жыл сайын орталық мамандары обыр дертімен күрескен 200-ден аса баланы емдейді. Жалпы, аудан көлемінде обыр дертіне шалдыққан 5 бала бар. Биыл 2 баладан қатерлі ісік анықталған. Екеуіне де ота жасалған. Бір бала химиотерапия курстарын жалғастыруда. Екінші науқас толықтай емін аяқтап, аймақтық дәрігер бақылауына алынған.

«Баламның табанына кірген тікен менің маңдайыма кірсін» деген ата-ана үшін перзентінің дерті айтарлықтай ауырлық етері рас. Жыл сайын жер бетінде 400 мың отбасының баласы қатерлі ісіктен зардап шегеді. Республика көлемінде қатерлі ісігімен ауыратын науқастар үшін 488 төсіктік орын бөлінген. Оның ішінде, 266 орын республикалық клиникалар­да орналасқан. Бүгінде 81 балалар онкологы жұмыс істейді. 51 республикалық маңызы бар орталықтарда, өзге де сала мамандары өңірлік медициналық мекемелерде еңбек етеді.

– Қазақта «Нар баласын қарпып сүйер» деген мақал бар. Ана да перзентіне бар мейірімін төгеді. Түн ұйқысын төрт бөл­ген ананың баласы ауырғанда жүрегі қақ айырылатынын жақсы білеміз. Қатерлі дертке шалдыққан балалардың ата-анасына қай кезде де қолдау ауадай қажет. Әрбір баланың жан қиналысын көріп, дәрігерлер ем-шара жасауға барын салады. Ақ халатты абзал жан ретінде баланың дертінен айы­ғуына кәсіби біліктілігімізді арнаймыз. Дертіне шипа іздеген әрбір жанның жүрегіне сенім ұялатқымыз келеді. Қай кезде де бала бақытты ғұмыр кешуге лайықты. Сондықтан біз баланың шат-шадыман күлкісі үшін барымызды саламыз, – дейді онколог-дәрігер Майра Халыбаева.

1444: СӨЙЛЕ, ЦИФР!

Расында дертті болу кімге болса да, оңайға соқпасы анық. Сәби күнінен ағзасын дәріге үйреткен жас ұрпақтың денсаулығының күтімі әркез алаңдатады. Аудан бойынша балалар денсаулығын оңалтуға арналған жоспарлы жұмыстар жайында біршама зерделеп көрдік. Жыл басынан бері аудан көлемінде ана өлімі тіркелмегенімен, 5 айлық бір сәби шетінеген. Өткен жылдың 6 айымен салыстырғанда бала өлімі күрт азайған. Аудандық аурухананың бас педиатры Ақгүл Құлеке балалар денсаулығына байланысты біршама мәлімет берді.

– Бала ауырғанда ата-ананың жан күйзелісін сезіне білу – дәрігердің негізгі міндеті. Күн сайын алдымызға келген ата-ананың сырын ұғынып, баласының денсаулығына аса мән береміз. Осы күні ауданда 1444 бала «Д» есепте тұрады. Барлық баланың денсаулығын тексеру, қажетті кеңестер беру, түрлі сынамалар тегін жүргізіледі. Айта кетейік, ауданда 258 мүмкіндігі шектеулі бала бар. Алғаш рет есепке алынғаны 28-і құрап отыр. Алдыңғы орында жүйке ауруларымен есепте тұратын балалар тұр. Жыл басынан бері 18 бала «Талсуат» оңалту орталығынан, 4 бала Алматы қаласындағы «Ақсай» шипажайынан, 1 бала Ақтөбе облысындағы «Аяла» шипажайынан ем алған. Өз кезегінде облыстық балалар ауруханасында «Қамқорлық» оңалту орталығының да балалардың ем алуына мүмкіндік қаралған. Бүгінде арнайы қор есебінен 1 жасқа дейінгі балаларға сүт қоспалары тегін беріледі. Сонымен бірге түрлі диагнозбен есепте тұратын балалар тегін дәрі-дәрмек ала алады, – дейді бас педиатр.

Түйін. 1444 бала. Бұл цифрлар жәй ғана дерек емес. Қаншама баланың жан дерті. Күнделікті көңілі құлазыған науқастың күрсінісін ұғына аламыз ба? Әрине жоқ. Сәт сайын деріне шипа іздеген балалар шетел асуда. Медицинаны дамыту мемлекеттік саясаттың басты жоспарына айналуы тиіс. «Faсebook» әлеуметтік желісінде әріптесім Айнұр Батталова «Жеке клиникалардың крышасы кім?» деген арнайы жазба жариялаған болатын. Жазба мазмұнына үңілсек, медициналық қызметтің сапасыз көрсетілуі жайында болып отыр. Міне, біздің арамызда да баласын жетектеген ата-аналар жеке емханаларды аралап, баласының дертін айықтыруға барын салуда. Жеке клиникалардың немқұрайлығы салдарынан балалар болашағына балта шабылмаса дейміз. Себебі, қазақ медицинасының кейбір мәселелері жөнінде көпшілік жазба астына сыни пікір қалдырған. Ешқашан балалар ауырмасын!

Балтабай ОРДАБЕКОВ