Теңге туралы қызықты деректер
Алғаш рет қазақстандық теңге 1993 жылдың 15 қарашасында айналымға енгізілді. Содан бері бұл күн ресми түрде Теңге күні ретінде аталып келеді. Stan.kz ақпарат агенттігі Қазақстанның ұлттық валютасы - теңге туралы қызықты фактілерді ұсынады.
Банкноттың алғашқы эскизін Тимур Сүлейменов 1992 жылы жасаған. Эскизде Әл-Фарабидің портреті бейнеленіп, алғаш рет "теңге" сөзі жазылған. 1, 3, 5, 10 және 20 теңгелік номиналдардағы алғашқы қағаз банкноталардың авторлығы Олег Митюхинге тиесілі. Алғашқы банкноттарда Қазақстанның әл-Фараби, Сүйінбай Аронұлы, Құрманғазы, Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаев, Әбілқайыр хан және Абылай хан сияқты тұлғалары бейнеленген. Банкноттардың бірінде президенттің портреті болуы мүмкін еді, бірақ Нұрсұлтан Назарбаев бұл нұсқаны құптамады.
Алғашқы банкноттарды Лондондағы Harrison & Sons фабрикасы басып шығарған. Жаңа ақшаны Қазақстанға жеткізу үшін 4 ИЛ-76 ұшағы қажет болды, олар өте құпия жағдайда Оралдан Лондонға және кері 18 рейс жасады. Осы тапсырыстың арқасында Harrison & Sons даңққа және жоғары марапатқа - Ұлыбритания патшайымының Алтын белгісіне ие болды.
Теңге енгізілген кездегі бағамы 1 теңге = 500 рубль қатынасында белгіленді (1 долларға 4,75 теңге берілетін болды). Теңгенің долларға қатысты айналымы алғашқы жылы 10 есеге әлсіреді, 1994 жылдың 16 қыркүйегінде доллар 47,05 теңгені құрады.
Алғашқы айырбастау ақшасы - тиын 1, 2, 5, 10, 20, 50 тиын номиналы бар қағаз ақшалар түрінде шығарылды. Кәдімгі тиыннан гөрі қағаз тиындарын шығару нұсқасы уақытша шара ретінде қабылданды, өйткені теңге фабрикасы уақытында іске қосыла алмады. Қағаз тиындар айналымнан 1995 жылдың 30 желтоқсанында алынып тасталды.
Өз фабрикамыз ашылғаннан кейін Қазақстандағы әрбір маңызды оқиға үшін жеке банкнот шығару дәстүрі пайда болды. Қазақстан ЕҚЫҰ-ны басқарған кезде мыңыншы ақша осылай шығарылған болатын.
Алғашқы теңгелер Германияда соғылған. Олар жезден және нейзильберден (мыс, никель және мырыш қорытпасынан) жасалған. 1998 жылы Өскеменде Қазақстан теңге сарайы ашылды.
Ұлттық валютаның "Бәйтерек" деп аталатын үшінші буыны 2006 жылы шығарылды. Бұл жолы дизайнерлер банкноттарды тек Қазақстан тарихымен ғана емес, сонымен бірге оның табиғаты мен сәулетімен байланыстыра алатын белгілерді қолданды. Теңгеде ашық алақан, тұңғыш президенттің қолтаңбасы, мемлекеттік әнұран ноталары мен елордалық "Бәйтерек" пайда болды. Бұл серия айналымнан 2020 жылдың қазан айында алынады.
2011 жылдан бастап ұлттық валютаның төртінші буыны қазақстандықтардың қолына түсе бастады. "Самұрық" сериясына 500, 1000, 2000, 5000, 10000 және 20000 теңгелік банкноттар кіреді. Олардың алдыңғы жағында "Қазақ елі" монументі және ұшып тұрған көгершіндер бар. Артқы жағында суретшілер елорда панорамасын (биліктің бөліну принципін бейнелеуге арналған), Алматы панорамасын, Ертіс өзені мен Үстіртті орналастырған.
Теңге 17 қорғаныс дәрежесіне ие: сутаңба, қауіпсіздік жіптері, мөлдір терезе, ультрафиолет қорғанысы, сериялық нөмірлер, сәйкес кескіндер. Сондықтан теңге әлемдегі ең қорғалған валюталардың қатарына кіреді.
Сонымен қатар, қазақстандық ақша әлемдегі ең әдемі ақшалардың бірі болып табылады. Үш жыл қатарынан олар әлемнің үздіктері деп танылды: 2011, 2012 және 2013 жылдары (10 мың, 5 мың және 1000 теңгелік банкноттар).
Айта кетерлік жайт, теңге - бұл мәтіндері екі тілде көшірілген әлемдегі жалғыз валюта.
