Анашым, алдымнан шықшы... Иттен қорқамын...

«Жұмыстан қайтып келе жатып 30 шақты иттің арасында қалып қойдым. Ырылдасып, топ құрап жүгіріп жүргендерінің өзі қорқынышты. Балаларымызға да үлкен қауіп қой бұл. Бала түгілі, қауіп төндірсе, үлкен адам да құтыла алмайды бір топ иттен» деп шағымданды кент тұрғындары редакцияға келіп. Осыған орай ит асыраушы оқырманға ой салу мақсатында қолға қалам алдық.

Бүгінде қаңғыбас иттердің мәселесі – күн тәртібінде, өзекті мәселелер қатарында. Жаяу жүргіншілер жақсы біледі, көше кезіп, топ құрып жүретін иттер былайынша адамға тиіспегенімен, арсалаңдап жүгіргенінің өзі қорқыныш тудырады. Мұндай келеңсіздікті ауылдарды айтпағанда кенттің өзінен көруге болады.

«Ит иттігін істейді» деп бекер айтылмаса керек-ті. Өйткені иттің аты – ит. Ол үлкен адам түгілі кішкентай балаға да шабуыл жасау­дан тайынбайды. Азулы айуан шүйліккен кісісін оңдырмайтыны тағы белгілі. Тіпті ит талап ажал құшқан жағдайлар да, құтырған иттің зардабы тиіп ауру болып қалған адамдар да жетерлік.

Бұл жерде, мәселе итті асы­рап отырған егесіне байланыс­ты. «Үйге қорған болар» деп итті асырады ма, егесі ретінде оған жауап беруі қажет. Саналы түрде жауап бере алмаса, қоғам мүшелеріне қауіп келтірсе, онда итті асырауды доғару керек. Өйткені адам жанынан, қауіпсіздігінен ештеңе артық емес. Тіпті Ата Заңымыздың бас­тауында да мемлекет үшін құнды құндылықтардың қатарында адам және оның өмірі тұр.

Иә әр нәрсенің өз ор­ны, реті бар. Осы ретте ит асыраудың да өзіндік мәдениеті, жауап­кершілігі болары сөзсіз. Қауіп­сіздік мәселесін басты назарда ұс­таудың да маңызы зор. Итті есік алдына байлап ұстаған адам оны белгілі бір мезгілде серуендетіп, бо­са­тып отыру­ керек. «Ұдайы байлау­да тұр­ған ит ызақор келеді» дейді кинолог мамандар. Ұзақ уақыт бойы байлауда тұрған иттің өз егесіне шабуыл жасаған деректері де бар. Мәселенің мәніне жеткісі келген адам алдымен өзін ойлап көруі керек. Мәселен балаңызды ит таласа, өзекті өртер өкініші кетер ме?! Ондай қауіпті жайдың алдын алу үшін өзінің, өзгенің қауіп­сіздігін адам өзінен бас­тауы керек.

Аудандық газет редакция­сында барлығы 19 тасымалдаушы бар. Олар аптасына үш рет үйді-үйді аралап, газет таратады. Кей­де иесіз иттерге таланып, қиындық көретін кездері де болады.

– Кейбір үйлер иттерін мүлдем байламайды. Бұл олар үшін үйреншікті әдет­ке айналған. Себебі оны қадағалап, ескерту беріп, шара көріп жатқан ешкім жоқ. Газет тарату барысында иесіз иттер жұмысымызға кедергі келтіреді. Кейде қабаған иттердің көшеден өтіп кеткенін бірнеше минут күтуге тура келеді. Әсіресе, қыстың күндері қиын, – дейді аудандық газеттің тасымалдаушылары.

«Айта-айта Алтайды, Жамал апай қартайды» демек­ші, бұл мәселе бұрын да көте­рілген, қазір де маңызды. Тасымалдау­шылардың жағда­йын, мәсе­ле­сін түсінуге болады.­

Қорыта айтқанда, көше кез­ген қаңғыбас иттермен күресті қоғам бо­лып жүргізуіміз қажет. Асыл діні­­мізде «Шын мұсылман өзге­ге зияны тимеген адам» деп айтылады екен. Осы ойым­ды қағазға түсіріп болғаным сол еді, әріптесімнің ұялы теле­фо­ны шырылдады. Хабарласқан оқушы қызы екен. «Анашым, ал­дымнан шықшы... Ит­тен қор­қа­­мын...» деген дау­ыс естілді тұт­қаның арғы жағынан.

А.МҰХАНБЕТҚАЛИ

Фото: aikyn.kz