ЖАҒАЛ ШЕШЕН МЕН НҰРҚАСЫМ

Соғыстан кейінгі жылдар. Ел іші онша тойына қоймаған шақ. Өзім бірінші хатшы болып қызмет істеп жүрген Ақтөбе облысының Қарабұтақ ауданында сөзгер, айтқыш, ешкімнен жеңіліп көрмеген Жағал шешен Таушынұлы барын еститінмін. Бір сәті түскен күні сол кісіні іздеп барып сәлем берейін әрі сөзін естиін деп жолға шықтым. Қасымда жолсерігім аудандық комсомол комитетінің бірінші хатшы қызы бар еді. Іздеп барған кісім көршісінің үйінде қонақта екен. Ол кісі естіген соң осында келсін, бірге қонақ болсын деп кісі жіберіпті.

Амандық-саулық сұрасқан соң:

– Сәлем бере келсең, рахмет, – деді Жағал шешен. Жөн сұраған соң өзімді таныстырып өттім.

– Көп жаса, – деді.

– Тікелей сәлем бере келсең осы қонақасыдан кейін үйге барасың, қонақ асың бар, жеп кетесің, – деп тағы бір қойды.

– Биыл қыс қатқылдау болып тұр ғой, егер сізден рұқсат болса, астан кейін шаруа жайына ойыссам, – дедім. – Рұқсат, қарағым, қонақты қыспайтын, сыпайыны соқпайтын заман ғой, – деді Жағал шешен отырып.

– Рұқсат еткесін, мүмкін болса қария сізден сұрар бір сауал бар еді, – дедім.

– Онда айтқын, – деді.

Мен отырып:

– Жол иесі не, сөз иесі не, су иесі не, бақ деген не? Ол кімге қонады, – дедім. Жағал шешен мүдірместен:

– Жол иесі – тұяқ, су иесі – бұлақ, сөз иесі – құлақ. Бақ деген ол бір жүрген құр ат, оған да барып шыбын-шіркей қонады. Сол шыбын-шіркей пұшықтың мұрнына, таздың басына, соқырдың көзіне, сақаудың тіліне, ақсақтың аяғына, болмаса мына отырған жас қызыңа қонады, – деп қыздың санын Жағал шешен қолымен соғып қалады.

Орынды сөзден жеңіліс тапқан Нұрқасым Жағал шешеннен кешірім сұрап жолға шығыпты.

Б.ШЕРТАЕВ жазбасынан. 1994 жыл